Κυβέρνηση Θεοτόκη : «Τρομερόν σκάνδαλον» με την παραγγελία πυροβόλων

ΜΙΖΕΣ ΓΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥΣ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΗ, Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΛΙΑ

«Τρομερόν σκάνδαλον» με την παραγγελία πυροβόλων

Το 1907, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του στρατού και της ανανέωσης των εξοπλισμών, είχε αποφασιστεί από την Ελλάδα η αγορά 150 τηλεβόλων όπλων.

Το κλασικό σκίτσο του «Νέου Αριστοφάνη». Οι στρατιωτικές δαπάνες, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, καταβροχθίζουν το εθνικό προϊόν.

Ο διάδοχος Κωνσταντίνος, που είχε τη γενική διοίκηση του στρατού, δεσμεύτηκε στην ηγεσία της Γερμανίας του Κάιζερ, ότι η παραγγελία θα δινόταν στη βιομηχανία Κρουπ. Η αγορά θα γινόταν μέσω δανείου που θα εξασφαλιζόταν από γερμανικές τράπεζες.

Στο προσκήνιο, όμως, εμφανίστηκε κι άλλος υποψήφιος προμηθευτής. Ηταν η ισχυρή γαλλική βιομηχανία Σνάιντερ-Κρεζό. Δεν είχε μόνο την υποστήριξη της γαλλικής κυβέρνησης, αλλά και πρόθυμες γαλλικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν την αγορά. Με τον όρο ότι οι γαλλικές βιομηχανίες θα μονοπωλήσουν την ελληνική αγορά όπλων.

Παρόμοιες προϋποθέσεις είχε θέσει και η γερμανική πλευρά, η οποία είχε εκπονήσει μυστικά και προωθούσε, μέσω του φιλογερμανού Κωνσταντίνου και της «μικρής αυλής» που είχε σχηματίσει γύρω του, πλάνο αναδιάρθρωσης του ελληνικού στρατού.

Ο πρωθυπουργός Γ. Θεοτόκης είχε μεγάλη ακίνητη περιουσία, αλλά πάντα «στενοχώριες» με τη ρευστό­τητα. Στη φωτογραφία με τον Βίλχελμ Κάιζερ, όταν ο τελευταίος βρέθηκε στην Κέρκυρα.

Ετσι, η παραγγελία των πυροβόλων συμπλεκόταν με τα αντιτιθέμενα συμφέροντα των γαλλογερμανικών βιομηχανιών και την ευρύτερη γαλλογερμανική αντιπαράθεση και των δύο μεγάλων συνασπισμών της εποχής (Αντάντ και Τριπλή Συμμαχία), που βρισκόταν από τότε σε τροχιά σύγκρουσης.

Στο εσωτερικό της χώρας τη μια πλευρά ευνοούσε η «μικρή αυλή» και την άλλη ο βασιλιάς Γεώργιος, μαζί με τον πρωθυπουργό και υπουργό Στρατιωτικών Γ. Θεοτόκη.

Οι συσχετισμοί οδηγούσαν σε ακύρωση της άτυπης συμφωνίας με την Κρουπ και στην επιλογή των γαλλικών πυροβόλων. Εκτός των άλλων η Γαλλία του Κλεμανσό υποσχόταν ως «αντισταθμιστικό όφελος» την υποστήριξη των ελληνικών θέσεων στο άλυτο ακόμη Μακεδονικό.

Η Αμαλία Θεοτόκη. 

Οι φήμες ήθελαν να έχει πάρει «δωράκια» από τη γαλλική εταιρεία Σνάιντερ-Κρεζό.

Ο Θεοτόκης για να δοθεί η εντύπωση διαφανών διαδικασιών προσκάλεσε τις ενδιαφερόμενες εταιρείες να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό, με δοκιμαστικές βολές στην Αθήνα (Μάιος 1907). Τα αποτελέσματα θα κρίνονταν από ειδική επιτροπή στρατιωτικών, με πρόεδρο τον πρίγκιπα Νικόλαο. Από τη στιγμή αυτήν ξεκινά και το «τρομερόν σκάνδαλον των πυροβόλων», όπως ονομάστηκε τότε. Η Κρουπ συμπράττει με την ανταγωνίστριά της στη Γερμανία Ερχαρντ για να υπερασπιστεί τις προνομιούχες θέσεις της στην ελληνική αγορά όπλων, αλλά και τη διεθνή. Στην κατηγορία της Ελλάδας ανήκουν πολλές χώρες. Μια «ήττα» των τηλεβόλων της, μέσα από διαδικασία δοκιμών, θα ήταν μεγάλο πλήγμα.

Προειλημμένη απόφαση

Μεθόδευσε μια καλά ενορχηστρωμένη εκστρατεία με πρωταγωνιστή τον Γερμανό πρέσβη στην Αθήνα. Στόχος ήταν η προβολή του γερμανικού πυροβόλου και η δυσφήμηση του γαλλικού. Στον πυρήνα της φιλογερμανικής προπαγάνδας δέσποζε ο ισχυρισμός ότι ότι η απόφαση υπέρ των γαλλικών όπλων ήταν προειλημμένη. Οτι ήταν προϊόν πολιτικών και άλλων σκανδαλωδών συναλλαγών. Μεταξύ τους, η δωροδοκία της γυναίκας του πρωθυπουργού, Αμαλίας, και συγγενικών του προσώπων. Αλλά και στρατιωτικών, που μετείχαν στην επιτροπή που θα έκρινε το πιο κατάλληλο πυροβόλο. Υπόνοιες διατυπώθηκαν επίσης και για τον βασιλόπαιδα Νικόλαο.

Το σκάνδαλο, που άγγιζε τον πρωθυπουργό, θα πάρει ευρύτερες διαστάσεις. Θα δώσει μια ακόμη αφορμή να καταγγελθούν η οικογενειοκρατία και ο παλαιοκομματισμός της εποχής. Ακόμη και πρόσωπα όπως ο Βλ. Γαβριηλίδης, ο ιδρυτής της εφημερίδας «Ακρόπολις», θα γράψουν πύρινα άρθρα. Σε ένα από αυτά, αφού συγχαίρει τον Θεοτόκη, που αποκατέστησε τα τέκνα του, τον καταγγέλλει, όπως και τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς, γιατί οι ίδιοι και το σόι τους περνάνε καλά. Αλλά τους λείπει ο πατριωτισμός, που τον αναπληρώνει «εωσφορώδης εγωισμός». Ως άτομα, πρόσθετε, οι πολιτικοί ευημερούν, όμως, τα συμφέροντά τους είναι αντίθετα με τα συμφέροντα του λαού.

Η «σκανδαλολογία» θα κρατήσει από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο του 1907. Τότε θα δημοσιοποιηθεί και η πράγματι προαποφασισμένη αγορά των γαλλικών τηλεβόλων από την Ελλάδα.
Οσο για τις «δωροδοκίες», ουδέποτε ξανάγινε λόγος. Οπως προκύπτει από τα σχετικά αρχεία, που δημοσιεύτηκαν πολλές δεκαετίες αργότερα, ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα απέτρεψε τις αποκαλύψεις για τις δωροδοκίες, ώστε να μην οξυνθεί η διπλωματική κρίση.

ΑΜΑΡΤΩΛΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

Πρώτος διδάξας ο Κοντόσταυλος

Πριν ακόμη συγκροτηθεί το νεοελληνικό κράτος ξέσπασε το πρώτο σκάνδαλο με τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Ο πρωταγωνιστής Αλ. Κοντόσταυλος, που στάλθηκε από την επαναστατική κυβέρνηση το 1824 στις ΗΠΑ για τη ναυπήγηση πολεμικών πλοίων, έμελλε να γράψει το πρώτο κεφάλαιο των καταχρήσεων, των δωροδοκιών και της μίζας.

Οι σατιρικοί στίχοι που συνόδευαν το παλάτι, το οποίο έκτισε στην πλατεία Κλαυθμώνος (πρώτη κατοικία του Οθωνα), ήταν για μεγάλο διάστημα σήμα κατατεθέν για τις ρεμούλες με τις στρατιωτικές -κι όχι μόνο- δαπάνες:

Ο οίκος σου Κοντόσταυλε / μακρόθεν ομοιάζει /τρίκροτον εξ Αμερικής / εξ ου αυτός πηγάζει
Το «τρίκοτρον» ήταν οι φρεγάτες (αντιτορπιλικά θα λέγαμε σήμερα) που αγοράστηκαν με το δεύτερο αγγλικό δάνειο και... χάθηκαν, πλην μίας, στις τσέπες Αμερικανών, Αγγλων και Ελλήνων. Από τότε σκάνδαλα στις αγορές εξοπλισμού θα διατρέχουν την ιστορία της χώρας με τις υπέρογκες διαχρονικά στρατιωτικές δαπάνες (κατά καιρούς έφθαναν μέχρι και το 30% των προϋπολογισμών). Εξοπλισμοί και μίζες, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, πήγαιναν πάντα πακέτο. Δεν πρόκειται, φυσικά, μόνο για ελληνικό φαινόμενο. Κρίνοντας, όμως, από τη συχνότητα των σκανδάλων, προκύπτει αυτομάτως ότι στη χώρα μας βρίσκει τις κατάλληλες συνθήκες για να «ευδοκιμεί». Για πολλούς και διαφόρους λόγους σε διαφορετικές εποχές. Ιδιαίτερα εμφανίζεται σε περιόδους που ο ελληνικός στρατός βρισκόταν σε φάσεις αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού. Οπως πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Το σκάνδαλο των πυροβόλων όπλων του 1907 είναι ενδεικτικό. Συμπλέκονται τόσο ιδιοτελή - προσωπικά συμφέροντα, όσο πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά, εθνικά και ζητήματα διεθνών ανταγωνισμών. Οι θιγόμενοι τότε Γερμανοί από τις επιλογές της Ελλάδας υπέρ των γαλλικών όπλων απειλούν με «σκανδαλώδεις αποκαλύψεις» κατά ελληνικών επιχειρήσεων, της οικονομίας και της «φήμης της χώρας». Δεν το έπραξαν, τελικά, επειδή έχασαν μεν μια μάχη, αλλά και το μερίδιο σε άλλους εξοπλισμούς λίγο αργότερα.

«Ελλάς - Γαλλία συμμαχία»

Η Αθήνα των 250.000-300.000 κατοίκων του 1907 μετατρέπεται σε τόπο... σπουδής και γνώσεων για τα πυροβόλα. Ολοι μαθαίνουν ακόμη και λεπτομέρειες. Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των γερμανικών, που λειτουργούν με ελατήρια, των γαλλικών που βασίζονται στον πεπιεσμένο αέρα κ.λπ. Παρά την ενορχηστρωμένη γερμανική προπαγάνδα, η κοινή γνώμη, που χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης για την κυβερνητική επιλογή, κλείνει υπέρ των γαλλικών πυροβόλων. Διαμορφώνεται κάτι σαν το κατοπινό «Ελλάς-Γαλλία συμμαχία», που ενισχύουν οι απειλές και οι εκβιασμοί των Γερμανών.

Γαλλοφάγοι και γερμανοφάγοι

Η κοινή γνώμη και ο Τύπος της εποχής διχάζονται για τους εξοπλισμούς. Οι ουδέτεροι και ψύχραιμοι είναι λίγοι. Κυριαρχούν οι «γαλλοφάγοι» και οι «γερμανοφάγοι». Η μια πλευρά κατηγορεί την άλλη για σκανδαλώδη συμπεριφορά, για δωροδοκία, απάτη και αφανή ιδιωτικά συμφέροντα. Την περίοδο αυτήν είναι ορατή η πλήρης χρεοκοπία του συστήματος εξουσίας. Οι περισσότεροι το γνωρίζουν και το ομολογούν. Αυτό που δεν ξέρουν ακόμη είναι ότι η κατάσταση οδηγείται στην επανάσταση του 1909...

Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr