ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ. Η ΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ EΓΙΝΕ ΒΙΒΛΙΟ

Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;

Μια μοναδική ανασύνθεση της εικόνας της Ελλάδας, την περίοδο που σημαδεύτηκε από τη σκληρή σύγκρουση του Παλατιού με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, σκιαγραφώντας την άνοδο και την πτώση του Μακεδόνα πολιτικού, μέσα και από τα αποκαλυπτικά αμερικανικά απόρρητα τηλεγραφήματα επιχειρεί το νέο βιβλίο του Μ. Ιγνατίου και του Κ. Παπαϊωάννου με τον τίτλο «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα», που κυκλοφορεί  από τις Εκδόσεις Λιβάνη.

Το βιβλίο  συμβάλλει στην κατανόηση μιας από τις πιο σκοτεινές και περίπλοκες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.

 

Στο βιβλίο ενώνουν τις δυνάμεις τους μια σημαντική μορφή της ελληνικής δημοσιογραφίας ο Κ. Παπαϊωάννου, που έζησε από κοντά όλη την ταραγμένη εποχή που οδήγησε τελικά στη χούντα και ο Μ. Ιγνατίου, που πλέον έχει αναδειχθεί σε έναν σημαντικό ερευνητή των αμερικανικών αρχείων, αποκαλύπτοντας άγνωστες μέχρι τώρα ψηφίδες κρίσιμων ιστορικών και πολιτικών γεγονότων. Με τη βοήθεια πλέον και των αμερικανικών απόρρητων τηλεγραφημάτων, μπορεί να επιχειρηθεί μια διαφορετική ανάγνωση των γεγονότων της πολυτάραχης εκείνης περιόδου. Τη σύγκρουση του Παλατιού με τον Καραμανλή, που προκαλούσε ανησυχία, καθώς έθετε σε κίνδυνο την πολιτική «σταθερότητα» στην Ελλάδα, τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, την ήττα Καραμανλή, τη φυγή του στο Παρίσι, την πεποίθηση των Αμερικανών ότι μπορούν να διαχειριστούν την πολιτική κατάσταση έστω και με την κυβέρνηση του Κέντρου.

Το ερώτημα που είχε τότε θέσει ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής «Ποιος Κυβερνάει αυτή τη χώρα» πέρασε στην Ιστορία, παραπέμποντας σε ένα εξωθεσμικό και παρασκηνιακό σύστημα πολιτικής εξουσίας που κινούσε τα νήματα της χώρας. Σε αυτό το σύστημα σημαντικό ρόλο είχε φυσικά η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα, και η αποκάλυψη από το βιβλίο των Μ. Ιγνατίου, και Κ. Παπαϊωάννου των απόρρητων αμερικανικών εγγράφων της περιόδου εκείνης αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην κατανόηση μιας από τις πιο σκοτεινές και περίπλοκες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.

Αποκαλυπτικά αποσπάσματα για τα γεγονότα

Η (μη) ανάμειξη Αμερικανών στη διαμάχη Καραμανλή-Ανακτόρων

Ο Μ. Ιγνατίου και ο Κ. Παπαϊωάννου

 αποκαλύπτουν άγνωστες μέχρι τώρα ψηφίδες κρίσιμων ιστορικών και πολιτικών γεγονότων.

 

Η σύγκρουση ανακτόρων - πρωθυπουργού απασχόλησε από την αρχή τους Αμερικανούς, οι οποίοι, επίσημα τουλάχιστον, αποφάσισαν να μην παρέμβουν. Λίγο πριν από τα μέσα Ιουνίου, ο υπουργός Εξωτερικών Ντιν Ρασκ, μ' ένα επείγον και... αυστηρό τηλεγράφημα, έδινε σαφή «γραμμή» στην πρεσβεία της Αθήνας:

«Η πρεσβεία θα συμφωνεί, χωρίς αμφιβολία, ότι οιαδήποτε προσπάθεια από την πλευρά μας να επέμβουμε στην εσωτερική ελληνική πολιτική κατάσταση θα έκανε περισσότερη ζημιά παρά καλό. Θεωρούμε ότι οι εξελίξεις αυτές είναι καθαρά εσωτερικές, ελληνικές... Αν το παλάτι πλησιάσει την πρεσβεία, επίσημα ή ανεπίσημα, είστε εξουσιοδοτημένος να δηλώσετε, κατά την κρίση σας, ότι η αμερικανική κυβέρνηση δεν (επαναλαμβάνω) δεν επιθυμεί να αναμιχθεί σε αυτήν την υπόθεση και δεν (επαναλαμβάνω) δεν μας ενδιαφέρει να δώσουμε συμβουλές»!

Ο Λαμπουίς συμφώνησε απόλυτα - είχε ήδη δώσει ανάλογες οδηγίες...

Στις αρχές του μήνα (3/6), ο υπουργός Συντονισμού Π. Παπαληγούρας βρέθηκε στις ΗΠΑ, όπου τον βρήκε η κυβερνητική κρίση. Εκεί συνάντησε τον πρόεδρο Κένεντι, παρουσία του Τάλμποτ και του προεδρικού συμβούλου Ρ. Κόμερ, μαζί με τον πρέσβη μας Αλ. Μάτσα.

• Ο Παπαληγούρας τονίζει τον «άκρως εγκάρδιον και φιλικόν τόνον» της προεδρικής υποδοχής και τη θέληση του Κέννεντυ να βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση, «τον αγώνα της οποίας έναντι των υπονομευόντων την δημοκρατίαν και δη των κομμουνιστών εκτιμά και θέλει να στηρίξη».
• Στο σχετικό με τη συζήτηση αμερικανικό υπόμνημα αναφέρεται ότι: «Ο Πρόεδρος επισήμανε στον Παπαληγούρα ότι δεν θέλει οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες να αυξηθούν σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να φτάσουν στο σημείο να αφαιρούν πόρους από την οικονομική ανάπτυξη. Είπε ότι η απειλή θα υπάρχει πάντα, όμως δεν περιμένει κάποια μείζονα επίθεση εναντίον της Ελλάδος ή γενικότερα. Μπορεί ο Ντε Γκωλ να διατείνεται ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να εμπιστεύεται τους Αμερικανούς για την άμυνα, όμως ο Χρουστσώφ δεν μπορεί να είναι βέβαιος και δεν έχει την πολυτέλεια να το διακυβεύσει. Εχοντας υπ' όψιν του τις ελληνικές ανησυχίες για τη βουλγαρική απειλή, είπε ότι οι Σοβιετικοί δεν θα εξαπέλυαν τους Βούλγαρους ακόμα και αν ήταν ισχυρότεροι από ό,τι είναι σήμερα. Ο βασικός κίνδυνος για την Ελλάδα είναι ο εσωτερικός. Η Ελλάδα πρέπει να επικεντρωθεί στην εσωτερική ανάπτυξη. Ας μην επιτρέψουμε μια αναβίωση του κομμουνισμού στην Ελλάδα, όπως συνέβη στην Ιταλία».
• «Ο Πρόεδρος δήλωσε ότι θα εξετάσει όλες τις ελληνικές προτάσεις και ζήτησε να τον ενημερώσουν προσωπικά γι' αυτές, ωστόσο δεν δεσμεύτηκε ότι θα ικανοποιήσει κάποιο συγκεκριμένο ελληνικό αίτημα».

Μετά την αναχώρηση του Καραμανλή για την Ελβετία, κι αφού πέρασε κάποιο διάστημα, άρχισαν οι αμερικανικές ανησυχίες: πόσο θα κρατήσει αυτή η κρίση, πού θα οδηγήσει, τι θα γίνει με τις εκλογές - και πότε θα γίνουν;

Η πολιτική των ΗΠΑ και οι εξελίξεις στην Ελλάδα

15 Ιουλίου. Η απάντηση-ανάλυση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι ένα τετρασέλιδο έγγραφο με θέμα «Η πολιτική των ΗΠΑ και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα», το οποίο προβλέπει εκλογική επικράτηση της ΕΡΕ, αλλά δεν θεωρεί απίθανο (ούτε φοβάται) μια κυβέρνηση συνασπισμού, αρκεί να μη συμμετέχει η ΕΔΑ. Οσο για το βασικό ερώτημα (αν υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι ΗΠΑ...), η απάντηση είναι αρνητική - και τεκμηριωμένη! Το έγγραφο:

• Αρχίζει τονίζοντας ότι «η πιο πιθανή έκβαση της τρέχουσας κρίσης στην Ελλάδα θα είναι σχετικά ευνοϊκή για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών - δηλαδή ο Καραμανλής και η ΕΡΕ θα επανέλθουν στην εξουσία».
• Επισημαίνει ότι «πρέπει να έχουμε διαρκώς υπ' όψιν μας ότι οι Ελληνες είναι εν γένει καχύποπτοι και αγανακτούν με πραγματικές ή φανταστικές ξένες παρεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις τους. Η ελληνική κοινή γνώμη είναι μονίμως σε εγρήγορση για τις ενέργειες του λεγόμενου αμερικανικού παράγοντα».
• Εκφράζει φόβους για τη σύγκρουση ανακτόρων - Καραμανλή. Από τη μία λέει ότι υπάρχει «σοβαρός κίνδυνος τα ανάκτορα, υπό τον φόβο της χαλιναγώγησης της βασιλικής οικογένειας από τον Καραμανλή, να προβούν σε κάποια απεγνωσμένη πολιτική ενέργεια για να αναβληθούν οι εκλογές, με την ελπίδα ότι θα αποτρέψουν την επάνοδό του στην εξουσία». Και από την άλλη λέει ότι «οι τριβές ανάμεσα στον Καραμανλή και τα ανάκτορα ενδέχεται να αποδειχθούν ένα πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα, καθώς είναι πιθανόν ο Καραμανλής να επιμείνει στον περιορισμό του ρόλου της βασιλικής οικογένειας - μια προοπτική την οποία τα ανάκτορα, ιδίως η βασίλισσα, θα θεωρήσουν ιδιαιτέρως δυσάρεστη και θα προσπαθήσουν να την αποφύγουν».
• Και καταλήγει: «Αν για οποιονδήποτε λόγο ο Καραμανλής δεν καταφέρει να αποκτήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η πολιτική σταθερότητα της Ελλάδος θα αποδυναμωθεί σημαντικά.

Ακόμα και αν η Ενωσις Κέντρου αποκτήσει την πλειοψηφία, οι διαμάχες για την ηγεσία, η έλλειψη συνοχής και η έλλειψη μιας σαφούς πολιτικής θα την αποσταθεροποιήσουν, τουλάχιστον σε ένα μικρό βαθμό. Ωστόσο, είναι μάλλον απίθανο η Ενωσις Κέντρου να αποκτήσει μόνη της την πλειοψηφία.

Ενα πολύ πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι κανένα κόμμα να μην αποκτήσει την πλειοψηφία των εδρών, με συνέπεια να καταστεί αναγκαία μια κυβέρνηση συνασπισμού. Ενώ μια τέτοια κυβέρνηση, στην οποία ασφαλώς δεν θα συμμετέχει η ΕΔΑ, δεν θα είναι απαραίτητα βραχύβια ή δεν θα χαρακτηρίζεται από τη διαρκή ενασχόληση με πολιτικές μηχανορραφίες εις βάρος της αντιμετώπισης των προβλημάτων ενός έθνους που προσπαθεί να ενταχθεί στον σύγχρονο κόσμο, θα υπάρχουν ασφαλώς ισχυρές τάσεις προς αυτές τις δύο προοπτικές. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να φοβόμαστε ότι μια κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου ή μια κυβέρνηση συνασπισμού, από την οποία θα εξαιρείται η ΕΔΑ, θα αποτελέσει στο μέλλον μια απειλή για τη φιλο-δυτική εξωτερική πολιτική της Ελλάδος».

NIKOΣ MEΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr