ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ : Ας αφήσουμε τα αρχαία θαμμένα

Στην αυλή του Πολεμικού Μουσείου, μαζί με άλλα στρατιωτικά αεροπλάνα υπήρχε και ένα καταδιωκτικό Σπιτφάιρ. Προερχόταν από το στρατιωτικό υλικό που μας είχε παραχωρηθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και υποθέτω ότι ίσως να είχε χρησιμοποιηθεί στην τελευταία φάση του Εμφυλίου, όταν σχηματισμοί αυτού του τύπου αεροσκαφών είχαν δράσει ως καταδιωκτικά-βομβαρδιστικά στον Γράμμο. Για πολλά χρόνια (εγώ το θυμάμαι από μικρός) το Σπιτφάιρ ήταν εκεί, στην αυλή του μουσείου, ώσπου μια ωραία πρωία (πάνε δύο χρόνια;) έπαψε να είναι και αντικαταστάθηκε από ένα αεροσκάφος άλλου τύπου. Προφανώς, για κάποιους λόγους εκρίθη ότι έπρεπε να μεταφερθεί αλλού.

Το Σπιτφάιρ, συνδεδεμένο με τη Μάχη της Αγγλίας, είναι για τους Βρετανούς σύμβολο αυτού που ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ονόμασε «their finest hour». Το θεωρούν, λοιπόν, εθνικό μνημείο και φροντίζουν να συντηρούν όσα Σπιτφάιρ τους απομένουν ακόμη σε μουσεία, αλλά και όπου στον κόσμο τα βρίσκουν σε καλή κατάσταση προσπαθούν να τα μαζεύουν. Είναι χαρακτηριστικό της θέσης του Σπιτφάιρ στη σύγχρονη εθνική μυθολογία τους ότι, μόλις προ ενός έτους, έγινε μέγα θέμα στη Βρετανία η ανακάλυψη δώδεκα, αν θυμάμαι καλά, τέτοιων αεροσκαφών σε αρίστη κατάσταση, που βρέθηκαν στη Βιρμανία (έτσι λεγόταν τότε η Μιανμάρ) θαμμένα με τον κατάλληλο τρόπο από τους ίδιους τους Βρετανούς, όταν η χώρα κατελήφθη από τους Ιάπωνες. Εχω ξεχάσει τώρα σε τι ποσό υπολογίζεται η σημερινή αξία τους στην αγορά, οπωσδήποτε όμως υπερέβαινε το ενάμισι εκατομμύριο λίρες.

Το δικό μας Σπιτφάιρ του Πολεμικού Μουσείου (τύπος Mk IX) δεν ήταν από αυτά που είχαν χρησιμοποιηθεί στη Μάχη της Αγγλίας, αλλά σε μεταγενέστερες φάσεις του πολέμου, εντούτοις οι Βρετανοί εκδήλωσαν την επιθυμία να το αγοράσουν από το μουσείο. Η πρότασή τους δεν έγινε δεκτή από τους αρμοδίους και λίγο αργότερα το αεροσκάφος έπαψε να εκτίθεται. Πολύ σωστά! Απέναντι από το μουσείο είναι η πρεσβεία και το Σπιτφάιρ ήταν σε ανοιχτό χώρο. Να μπουν κανένα βράδυ οι Βρετανοί (perfidious Albion!) να το σηκώσουν και να φύγουν; Τι λες καλέ! Καλύτερα να το παραχώσουμε κάπου, να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο, γιατί υπάρχει και το κακό μάτι.

Να σημειώσω ότι τη συγκεκριμένη ιστορία τη γνωρίζω από μία πηγή, την οποία θεωρώ αξιόπιστη, αλλά δεν έχω κατορθώσει να τη διασταυρώσω. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και αν δεν είναι ακριβώς έτσι, το πνεύμα της εκφράζει απολύτως τη στάση μας έναντι της πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Εκφράσθηκε με τη δέουσα επαναστατική γλαφυρότητα από τους αρχαιολόγους, που έσπευσαν να καταγγείλουν ως ξεπούλημα την ιδέα που τόλμησε να διατυπώσει ο Αμερικανός αρχαιολόγος Στέφανος Μίλλερ για τη συνεργασία ιδιωτικού τομέα και Δημοσίου στους αρχαιολογικούς χώρους, με σκοπό την καλύτερη συντήρησή τους.

Παντού στον προηγμένο κόσμο αυτές οι συνεργασίες είναι πλέον καθημερινή υπόθεση. Οι διευθύνσεις των μεγάλων μουσείων και πινακοθηκών του κόσμου διοχετεύουν τη δημιουργικότητά τους στην επινόηση μορφών συνεργασίας με το ιδιωτικό κεφάλαιο για την άντληση πόρων. Στις αρχές της εβδομάδας, λ.χ., ανακοινώθηκε από την Tate Modern χορηγία που εξασφάλισε και η οποία αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ του είδους. Η κορεατική αυτοκινητοβιομηχανία Χιουντάι προσέφερε έξι εκατομμύρια λίρες στην Tate μόνο και μόνο για να φέρει το όνομα της εταιρείας για τα επόμενα ένδεκα χρόνια ο χώρος που ονομάζεται Τurbine Ηall (το κτίριο ήταν παλιά σταθμός ηλεκτρικής ενέργειας) και αποτελεί την καρδιά του μουσείου. Δεν λέω ότι κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει σε έναν αρχαιολογικό χώρο, αλλά σε τι θα έβλαπτε αν οι αίθουσες ενός μουσείου έπαιρναν τα ονόματα χορηγών;

Εμείς όμως αρνούμαστε και να το συζητήσουμε ακόμη. Χωμένοι στην ανασφάλεια του μεγαλείου που δεν μας αναγνωρίζουν οι άλλοι, βέβαιοι ότι όλοι μας ζηλεύουν και μας επιβουλεύονται, μένουμε αμετακίνητοι στη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία που ξέρουμε· και προτιμάμε να κρατάμε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους κλειστούς ή ακόμη και εγκαταλελειμμένους. Ποσώς μας απασχολεί αν έτσι στερούμεθα πόρους που τους έχουμε ανάγκη. Εξάλλου, το έχουμε αποδείξει υπό τις δυσχερέστερες συνθήκες, της σημερινής κρίσης, ότι ως έθνος υπερήφανο και ανάδελφο είμαστε και υπεράνω χρημάτων. Τι να τα κάνουμε τα λεφτά; Αφού εμείς σε αυτή τη χώρα, μετά τη φιλοσοφία, την ποίηση, το θέατρο, τη δημοκρατία, ανακαλύψαμε και το Δημόσιο. Αλλά ποιο Δημόσιο; Αυτό που δεν μας αρέσει να το πληρώνουμε από την τσέπη μας, δεν του επιτρέπουμε να προσκομίζει πόρους συνεργαζόμενο με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά με κάποιο τρόπο το θέλουμε να χρηματοδοτείται με τα λεφτά των άλλων ―και μάλιστα αφειδώς, διότι και οι απαιτήσεις μας από αυτό ολοένα αυξάνουν. Αν λοιπόν με αυτά τα μυαλά φθάσαμε στο σημείο να αφήνουμε αρχαιολογικούς χώρους, όπως της Νεμέας, στο έλεος των βανδάλων, τότε το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για την πολιτιστική κληρονομιά μας είναι να αφήσουμε τα αρχαία θαμμένα...

 http://www.kathimerini.gr/553602/opinion/epikairothta/politikh/as-afhsoyme-ta-arxaia-8ammena