Κατασκεύασε τρόπαια και αψίδες θριάμβου στις ανύπαρκτες νίκες, εντυπωσιάστηκε από τη μεγαλομανία και τη φιλαυτία της Ρώμης, αντέγραψε τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, προσεγγίζοντας τον μόνον επιδερμικά, όσο ήταν χρήσιμος για την επίτευξη των σκοπών του. Πρότυπο του, ο ρωμαϊκός ιμπεριαλισμός και ο εγωκεντρισμός των αυτοκρατόρων, οι οποίοι εστόλισαν την πρωτεύουσα του κράτους με εντυπωσιακά δημόσια οικοδομήματα, καλλωπίζοντας τη με σπάνια και μοναδικά έργα τέχνης, προϊόντα λεηλασίας χωρών που κυρίευσαν, κατέσκαψαν και αφάνισαν. Τα χρήματα, άλλωστε, για την ανέγερση των γιγάντιων μνημείων περίσσευαν, αφού προέρχονταν από τη λεία των πολέμων και τα εργατικά χέρια των σκλάβων αφθόνουσαν.
Με τον ίδιο τρόπο οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν την αρχιτεκτονική των κολοσσιαίων διαστάσεων για να τιμήσουν τις νίκες τους, το Τρίτο Ράιχ ανήγειρε επιβλητικών όγκων κτίρια, σημεία επιβολής και αποτροπαϊκά σήματα προς πάντα επίβουλο και τα αφιέρωσε στην ιδεολογία του, με την προσδοκία να καθυποτάξει κάθε άλλη. Λατρεία της Ιδέας, όμοια με τη λατρεία του Θείου ή και εκείνη του Αυτοκράτορα, του Ηγέτη, στη συγκεκριμένη περίπτωση του Fuhrer, του καθοδηγητή του Έθνους.
Welthauptstadt Germania
Στον Γερμανό αρχιτέκτονα και εθνικοσοσιαλιστή πολιτικό Αλμπερτ Σπέερ ανήκει το μεγαλεπήβολο έργο της γιγαντομανούς μετατροπής του Βερολίνου στην παγκόσμια πρωτεύουσα, τη Welthauptstadt Germania. Ο Σπέερ, υιοθετώντας ένα κράμα ρωμαϊκής και γοτθικής μεγαλοπρέπειας και εντυπωσιασμού, σχεδίασε ένα δωρικού-ρωμαϊκού ρυθμού κτίριο, προκειμένου να στεγαστεί η Νέα Καγκελαρία. Το υπερμέγεθες κτίριο δημιουργούσε δέος, προεικονίζοντας ταυτόχρονα τη συνεχώς αυξανόμενη δύναμη της Γερμανίας του Τρίτου Ράιχ.
Οι αναφορές σε αρχαίους κλασικούς ρυθμούς, ιδιαίτερα μάλιστα σε εκείνους που αναπτύχθηκαν στον ελλαδικό χώρο, αλλά και στις απανταχού αποικίες των αρχαίων Ελλήνων, καταδείκνυε εμφανώς την τάση του καθεστώτος να ανατρέχει στην αρχαιότητα των λαών για δημιουργία εντυπώσεων και συναισθηματική καπηλεία. Ο ίδιος σχεδίασε το Γερμανικό Περίπτερο στην έκθεση των Παρισιού το 1937, ενώ με τις ίδιες για το μέγεθος και τον ρυθμό αντιλήψεις σχεδιάστηκε το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936.
Η Γερμανίδα ηθοποιός, σκηνοθέτης και φωτογράφος Λένι Ρίφενσταλ αποδέχτηκε την πρόσκληση του Χίτλερ για να αποτυπώσει κινηματογραφικά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου και να διαδώσει συστηματικά τις ιδέες του εθνικοσοσιαλισμού του Τρίτου Ράιχ. Επισκέφτηκε την Ελλάδα, εστίασε το ενδιαφέρον της στους ερειπιώνες και συγκέντρωσε άφθονο υλικό για την ταινία « Olympia», χρησιμοποιώντας νέες τεχνικές προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι εντυπωσιακό, πάντως όχι για την προβολή των ιστορικών μνημείων της Ελλάδας, αφού οι σκηνές εναλλάσσονταν γρήγορα στην προσπάθεια σύνδεσης των ελληνικών τοπίων με τα αρχαιοπρεπή στάδια της Γερμανίας, οι κίονες και οι κούροι με γυμνούς, καλλίγραμμους νέους, κατά τα πρότυπα της στρατιωτικής αγωγής των Λακεδαιμονίων, αγάλματα με σύγχρονες Γερμανίδες αθλήτριες που φαινομενικά απολάμβαναν μια ιδιότυπη ελευθερία κάτω από τον αττικό ουρανό. Η Ρίφενσταλ κινηματογράφησε υποδειγματικά και την τελετή της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, καθώς και τη λαμπαδηδρομία, που διοργανώθηκαν για πρώτη φορά, προκειμένου να υποδηλώσουν τη μεταφορά του προμηθεϊκού φωτός από τα βάθη της ελληνικής αρχαιότητας στη σύγχρονη Γερμανία.
Οι λήψεις της και οι άψογες αισθητικά εικόνες της μεταδόθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο. Παρά το γεγονός ότι η λατρεία της αρχαίας Ελλάδας στη Γερμανία είχε ήδη αναπτυχθεί από τον δέκατο όγδοο αιώνα, ιδιαίτερα μεταξύ των διανοουμένων, οι Γερμανοί, όπως και οι Άγγλοι, είχαν αντιμετωπίσει τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες που είχαν διοργανωθεί στην Αθήνα με περιφρόνηση και ειρωνικά σχόλια προς τη χώρα που πρώτη θεσμοθέτησε τις αξίες του ολυμπισμού. Στην προσπάθεια του να συνδέσει, άλλωστε, το ελληνικό πνεύμα με την ιδεολογία και τις προσδοκίες της Γερμανίας του Τρίτου Ράιχ, ο Αδόλφος Χίτλερ είχε αναπτύξει την ανάλογη επιχειρηματολογία: «Όταν οι Έλληνες κατόρθωσαν να συνθλίψουν την περσική εξάπλωση, δεν υπερασπίστηκαν μόνον την περιορισμένη στον χώρο πατρίδα τους, αλλά διέσωσαν την αντίληψη που σήμερα ονομάζεται Ευρώπη».
Στα αρχαία ελληνικά πρότυπα κινήθηκε η καλλιτεχνική έκφραση της Γερμανίας στη χρονική περίοδο της ανόδου του Τρίτου Ράιχ. Με τη μέθοδο της επιλεκτικής ανάγνωσης των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, η καλλιτεχνική παραγωγή διατήρησε τα στοιχεία εκείνα που εξυπηρέτησαν την ιδέα και απέφευγαν όσα συγκρούονταν με αυτήν. Ακόμη και τα σύμβολα, ο αετός των ρωμαϊκών λεγεώνων και ο δεξιόστροφος αγκυλωτός σταυρός στις σημαίες, στα λάβαρα και στα διακριτικά σήματα, οι παραινέσεις τοποθετημένες σε καίρια σημεία των δημόσιων κτιρίων, όλα παρέπεμπαν στα αρχαία χρόνια, σε μύθο, πολιτισμό και ιστορία που δόξασαν στο παρελθόν έθνη και λαούς. Ο Αρνο Μπρέκερ, καλλιτέχνης ιδιαίτερα προσφιλής στον Χίτλερ, προσπάθησε να συνδυάσει τα απόλυτα ιδεώδη του εθνικοσοσιαλισμού με τις κλασικές αξίες της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Τα γυμνά γλυπτά του εξυμνούν με αμεσότητα την ωραιότητα και τη σφριγηλότητα του σώματος, χωρίς να φτάνουν όμως τη χάρη και την πνευματικότητα των αρχαίων ελληνικών αγαλμάτων.
ARNO BREKER "ΟΡΦΕΑΣ & ΕΥΡΥΔΙΚΗ"
Ο Μπρέκερ, μαζί με τον Γερμανοαυστριακό Γιόζεφ Τόρακ, οι πιο επιφανείς γλύπτες του Τρίτου Ράιχ, εξιδανικεύουν εύγλωττα έννοιες-κλειδιά, όπως συλλογική δράση, ανταγωνισμός, συντροφικότητα, υπακοή, πειθαρχία, προθυμία, όπου εξυφαίνεται το θείο πεπρωμένο του γερμανικού έθνους, και είναι οι πιο επιφανείς γλύπτες του Τρίτου Ράιχ. Η κατώτερη ποιότητα των καλλιτεχνικών έργων, αλλά και των μνημειακών κτιρίων δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι εξυπηρετούν συγκεκριμένο σκοπό και διακηρύσσουν μια ορισμένη θέση, όπως υποστήριξε σχετικά ο Αρνολντ Χάουζερ, αλλά κυρίως στη μη κατάκτηση της γνώσης και της εμπειρίας και στην αφομοίωση της πεμπτουσίας, όπως αυτή θεωρήθηκε σε χρόνο και τόπο:
ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ
«Ακόμη και οι ωραιότερες σελίδες του Πλάτωνος δεν δύνανται να καταστήσουν την αρχαιότητα τόσο οικεία ώστε να μεταδώσει άμεσα την εξαγνισμένη καλαισθησία της και πλήρη αποχρώσεων χάρη της, όσον ένας περίπατος διά μέσου του Κεραμεικού των Αθηνών, του αρχαίου νεκροταφείου, όπου αναπνέει κανείς την άνοιξη, μαζί με την ευωδιά του θύμου και της μέντας, το άρωμα του μοναδικού και αθάνατου άνθους του ανθρωπίνου πνεύματος, του αττικισμού» υπογραμμίζεται στην Ιστορία της Τέχνης των Ράιναχ - Πεϊρέ. Τα καλλιτεχνικά μνημεία της αρχαίας Ελλάδας εκπέμπουν στον αιώνα την απόλυτη ισορροπία του σώματος και του νοός, χωρίς οίηση και χωρίς την αλαζονεία της κατάκτησης της εξουσίας.
Απέναντι στην έπαρση και την υπερβολή της τεχνολογίας, του συμφέροντος και των σύγχρονων πολεμικών μηχανών, απέναντι σε χιμαιρικό σύστημα που καταρρέει και διαλύεται μέσα στην πομπώδη υπερβολή, «απομένει να ακούγεται μέσα στον χρόνο, λιανό, απλό, απέριττο, ερημικό και άτρεμο, το εωθινό που σήμανε η σάλπιγγα πάνω στα βουνά της Πίνδου μια παράξενη φθινοπωρινή αυγή».
Από την εφημερίδα "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ"
το άρθρο "Η συνταγή του Αδόλφου Χίτλερ"
του ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ
29.10.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου