Το μυθικό χαστούκι που δεν δόθηκε ποτέ

Πέθανε η παλαίμαχη κομμουνίστρια και αγωνίστρια της αριστεράς Μπέττυ Αμπατιέλου σε ηλικία 94 χρονών.

Η Μπέττυ Αμπατιέλου γεννήθηκε στη Νότια Ουαλία τον Οκτώβριο του 1917 από οικογένεια ανθρακωρύχου. Το 1939 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Μ. Βρετανίας και το 1944 παντρεύτηκε τον ναυτεργάτη και ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Αντώνη Αμπατιέλο. Όταν ήρθε στην Ελλάδα, έγινε μέλος του ΚΚΕ.

Από την Ελλάδα έστελνε ανταποκρίσεις στην εφημερίδα «Ντέιλι Γουόρκερ» την περίοδο του εμφυλίου. Το 1949 πήγε στο Λονδίνο, όπου πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Συνδέσμου για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Το 1963 έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο όταν κατά την επίσκεψη της Φρειδερίκης στο Λονδίνο επιχείρησε να τη συναντήσει και να της δώσει υπόμνημα με το οποίο ζητούνταν η απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Το αίτημα απορρίφθηκε. Την ίδια ημέρα, όταν η Φρειδερίκη επιχείρησε να φύγει από την πίσω πόρτα του ξενοδοχείου «Κλάριτζες», βρέθηκε πάλι μπροστά σε διαδηλωτές, οπότε η Μπέττυ Αμπατιέλου την έπιασε από τους ώμους εμποδίζοντάς την να φύγει.

Το 1967 συνελήφθη από τη δικτατορία και λίγο καιρό μετά εκδιώχθηκε στην Αγγλία. Εργάστηκε για τις κομματικές οργανώσεις του ΚΚΕ στο εξωτερικό. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974.

Η πολιτική κηδεία της Αμπατιέλου έγινε χθες 17.10.2011 στις 4 μ.μ. στο νεκροταφείο Αναστάσεως.

Το μυθικό χαστούκι που κλόνισε τη μοναρχία

 

Το 1963 ξεκίνησε για την Ελλάδα μέσα σε πολιτική και κοινωνική πόλωση. Απεργίες διαρκείας από πλήθος επαγγελματικών ομάδων, καθώς και δυναμικές κινητοποιήσεις του φοιτητικού κινήματος (την άνοιξη θα ιδρύονταν και η ΕΦΕΕ) στους δρόμους της Αθήνας, φωνάζοντας συνθήματα με ισχυρούς συμβολισμούς όπως το «1-1-4» (το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος) έδειχναν ότι το μεταπολεμικό κοινωνικό κατεστημένο είχε αρχίσει να κλονίζεται και το δεξιό καθεστώς να απονομιμοποιείται.

Τεταμένη ατμόσφαιρα

Πράγματι, η κυβέρνηση Καραμανλή βρισκόταν υπό διαρκή πίεση εξαιτίας του «ανένδοτου αγώνα» που είχε κηρύξει εναντίον της η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, ύστερα από το όργιο βίας και νοθείας (με τη συμμετοχή και του στρατού) που είχε χαρακτηρίσει τις εκλογές του 1961. Στο πλαίσιο των δεδομένων αυτών, η ΕΔΑ –η νόμιμη εκδοχή του ΚΚΕ– κλιμακώνει την αντιπαράθεσή της με το αυταρχικό κράτος, παλεύοντας για την άρση του μετεμφυλιακού καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που κατέπνιγε βασικά ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα και απαιτώντας πρώτα και κύρια την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων. Την ίδια ώρα τόσο το Παλάτι όσο και ο στρατός (ιδίως μια ομάδα συνωμοτών από μεσαίους αξιωματικούς που αργότερα θα ηγηθεί και της δικτατορίας) έδειχναν να έχουν εν μέρει αυτονομηθεί από το συμπαγές πλέγμα εξουσίας που είχε στηθεί μεταπολεμικά και να δρουν καθένα ξεχωριστά για την προώθηση των δικών τους συμφερόντων, πάντα με πρόσχημα τον κομμουνιστικό κίνδυνο.

Αναζητώντας τρόπο να ισχυροποιήσει την εξουσία του έναντι των υπόλοιπων διεκδικητών της, ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής θα καταθέσει το Φεβρουάριο του ίδιου έτους πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος που προβλέπει την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας – πρόταση που όμως δεν θα βρει την απαιτούμενη στήριξη. Ο ιδρυτής της ΕΡΕ έχει συνειδητοποιήσει ήδη από το 1962 τα όρια της ανεξαρτησίας του από το Στέμμα, στο πλαίσιο της διαφωνίας του με τον βασιλιά Παύλο όσον αφορά το ρόλο του. Από τον Απρίλιο του 1963 τα γεγονότα θα αρχίσουν να τρέχουν με εντυπωσιακή ταχύτητα, δημιουργώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις, που θα οδηγήσουν τελικά στην πτώση του Καραμανλή.

Η λαϊκή οργή είχε πρωτίστως στόχο της το Παλάτι. Ο Θρόνος, ένας θεσμός που πάντα δίχαζε τους Έλληνες, είχε πολιτευτεί όλη την προηγούμενη περίοδο πολωτικά, ταυτιζόμενος με τη Δεξιά στο όνομα του αντικομμουνισμού. Η προκλητική συμπεριφορά της βασίλισσας Φρειδερίκης ιδιαίτερα, όπως η απαίτηση για αύξηση της βασιλικής χορηγίας και για υψηλή προικοδότηση της κόρης της Σοφίας (με 9 εκατ. δραχμές) ενόψει του γάμου της με τον Δον Χουάν Κάρλος της Ισπανίας, το 1962, την είχαν μετατρέψει σε κόκκινο πανί για μεγάλο μέρος τής ακόμη φτωχής ελληνικής κοινωνίας.

Η Μπέτυ και ο «Τόνι»

Η Φρειδερίκη έμελλε να αποδειχτεί και μοιραίο πρόσωπο στην υφέρπουσα κόντρα του Θρόνου με τον Καραμανλή. Την αφορμή θα έδινε μια άλλη δυναμική γυναίκα, η Μπέτυ Αμπατιέλου-Μπάρτλετ, σύζυγος του ναυτεργάτη συνδικαλιστή και στελέχους του ΚΚΕ Αντώνη Αμπατιέλου, ο οποίος είχε παρασημοφορηθεί από τη βρετανική κυβέρνηση για την αντιφασιστική του δράση στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά κρατούνταν από το 1948 δέσμιος στις ελληνικές φυλακές για τη συμμετοχή του στον Εμφύλιο. Η ουαλικής καταγωγής Αμπατιέλου-Μπάρτλετ, δασκάλα αρχικά στο επάγγελμα, προερχόταν από πατέρα ανθρακωρύχο και είχε γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μ. Βρετανίας από το 1939. Ο γάμος της με τον «Τόνι» στην Ελλάδα το 1944 συνέπεσε με την απαρχή του Εμφυλίου και η ίδια εργάστηκε ως ανταποκρίτρια της εφημερίδας «Daily Worker». Το 1949 έφυγε για το Λονδίνο, όπου πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Συνδέσμου για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Ο αγώνας της είχε κύρια επιδίωξη την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, μεταξύ αυτών και του συζύγου της, από τις ελληνικές φυλακές. Η πιο σημαντική ευκαιρία για την προβολή των αιτημάτων της θα δοθεί το 1963, όταν η βασίλισσα Φρειδερίκη θα ταξιδέψει με την κόρη της Ειρήνη στο Λονδίνο για να παρευρεθεί στο γάμο της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας του Κεντ, ξαδέρφης του βασιλιά της Ελλάδας Παύλου. Η Φρειδερίκη θα φτάσει εκεί στις 20 Απριλίου, αγνοώντας τις συστάσεις του Καραμανλή να ακυρώσει τη μετάβασή της στη βρετανική πρωτεύουσα λόγω του φόβου επεισοδίων.

Μοιραία συνάντηση

Οι φόβοι δεν ήταν αβάσιμοι. Το ξενοδοχείο Claridge’s, στο οποίο καταλύει η Φρειδερίκη και η συνοδεία της, θα περιστοιχιστεί εξαρχής από διαδηλωτές που φωνάζουν συνθήματα για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Προεξάρχουσα μορφή η Αμπατιέλου, η οποία θα ζητήσει να παραδώσει αυτοπροσώπως σχετικό υπόμνημα στη βασίλισσα, αίτημα που φυσικά δεν γίνεται δεκτό. Παρά την ένταση, η Φρειδερίκη δεν δείχνει να πτοείται, και το ίδιο απόγευμα αποφασίζει να βγει με την κόρη της βόλτα στα μαγαζιά από την πίσω πόρτα του ξενοδοχείου, για να βρεθεί όμως σχεδόν αμέσως περικυκλωμένη από τους διαδηλωτές. Η Αμπατιέλου την προσεγγίζει για να της μιλήσει και η βασίλισσα αποπειράται να ξεφύγει, αλλά η Αγγλίδα ακτιβίστρια την πιάνει από τους ώμους. Αν και ο μύθος που φτιάχτηκε θέλει την Αμπατιέλου να χαστουκίζει τη Φρειδερίκη, στην πραγματικότητα –όπως έχουν παραδεχτεί στις μετέπειτα μαρτυρίες τους και οι δύο γυναίκες– ουδέποτε υπήρξε χειροδικία. Τρομαγμένες, ωστόσο, η βασίλισσα και η κόρη της περνούν στο απέναντι πεζοδρόμιο και αρχίζουν να τρέχουν, αλλά λίγο μετά παγιδεύονται σε κάποιο αδιέξοδο και αρχίζουν να χτυπούν κουδούνια αγνώστων για να «σωθούν».

Το ξενοδοχείο θα παραμείνει όλες τις επόμενες μέρες υπό τον κλοιό των διαδηλωτών, των οποίων ο αριθμός θα αυξηθεί, καθώς ο βρετανικός Τύπος θα δώσει εκτενή κάλυψη στο περιστατικό, όντας στην πλειοψηφία του επικριτικός προς την ελληνική βασιλική οικογένεια (θα ανακινηθεί και το παρελθόν της Φρειδερίκης ως υποστηρίκτριας του Χίτλερ). Όχι μόνο αυτό, αλλά η Αμπατιέλου θα γίνει δεκτή στα ανάκτορα του Ουίνδσορ προκειμένου να επιδώσει επιστολή της στη βασίλισσα Ελισάβετ, ενώ κι ένας 16χρονος Κύπριος που συνελήφθη επειδή χτύπησε το τζάμι της Rolls-Royce της Φρειδερίκης για να διαμαρτυρηθεί αθωώθηκε από το δικαστήριο με το σκεπτικό ότι «οιοσδήποτε πολίτης ημπορεί όχι μόνον να ομιλεί προς μίαν βασίλισσαν, αλλά και να εκφράζει τας γνώμας του προς αυτήν με πινακίδας, έστω και αν αι γνώμαι είναι δυσάρεστοι διά την βασίλισσαν».

Στο Λονδίνο θα καταφθάσει τις επόμενες μέρες και ο αριστερός βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης προκειμένου να ζητήσει ακρόαση από τη βασίλισσα. Η Φρειδερίκη αρνείται να τον δεχτεί. 

Εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη προβολή ο Γρ. Λαμπράκης θα δώσει εκεί και συνέντευξη Τύπου, με τις δάφνες του αγωνιστή που είχε καταφέρει λίγες μέρες νωρίτερα, μόνος αυτός, να διασπάσει τον αστυνομικό κλοιό και να φτάσει ως το τέλος στην πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, που είχε απαγορευτεί από τις ελληνικές Αρχές. Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 22 Μαΐου, θα δολοφονηθεί στη Θεσσαλονίκη από ανθρώπους του παρακράτους.

Η συνέχεια θα είναι καταιγιστική. Μέσα σε βαρύ κλίμα, ο Καραμανλής θα έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με το Παλάτι, καθώς, μετά το επεισόδιο με τη Φρειδερίκη, θα συμβουλέψει τον βασιλιά Παύλο και τη σύζυγό του να ακυρώσουν την επίσημη επίσκεψή τους στο Λονδίνο που ήταν προγραμματισμένη για τον Ιούλιο του 1963. Η άρνηση του δεύτερου (η Αμπατιέλου θα είναι και πάλι παρούσα στις τρομερές διαδηλώσεις ενάντια στο βασιλικό ζεύγος) θα οδηγήσει τον ηγέτη της δεξιάς παράταξης στην παραίτηση, τον Ιούνιο, και στην αυτοεξορία στη Ζυρίχη μέχρι τις εκλογές του Νοέμβρη, τις οποίες και θα χάσει από τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Ο Αντώνης Αμπατιέλος θα αποφυλακιστεί το Πάσχα του 1964, ύστερα από 16,5 χρόνια εγκλεισμού, και θα ζήσει μαζί με τη σύντροφό του στην Ελλάδα ως το 1967 και, μετά από νέες περιπέτειες επί χούντας, από το 1974 ως το θάνατό του το 1994.

Πηγές:
http://ecoleft.wordpress.com/2011/10/18/πέθανε-η-μπέττυ-αμπατιέλου/#more-8610
http://www.avgi.gr

http://www.citypress.gr/freesunday/index.html?action=article&article=2099