ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗ ΝΑΞΟ

Ισοπέδωσαν το αρχαίο μονοπάτι της Νάξου

ΜΠΟΥΛΝΤΟΖΑ ΚΑΤΕΣΤΡΕΨΕ 600 ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΣΤΟΝ ΖΑ

Χιλιάδες επισκέπτες προσέρχονται κάθε χρόνο το νησί για να περπατήσουν στα αρχέγονα σκαλοπάτια του. Αρχές Μαΐου, ιδιώτης που έχει στην περιοχή κτήματα έβαλε την μπουλντόζα προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβασή του

Ενα αρχαίο μονοπάτι που είχαν χαράξει πριν από χιλιάδες χρόνια οι κάτοικοι της Νάξου, για να φτάνουν στην κορυφή του ιερού βουνού Ζα, κατέστρεψαν ασυνείδητοι πριν από λίγες ημέρες. Περίπου 600 μέτρα του μονοπατιού ισοπεδώθηκαν με μπουλντόζα ενώ αρχέγονα σκαλοπάτια έσπασαν και χάθηκε η χάραξή του. Πρόκειται για ένα έγκλημα κατά αρχαίου μνημείου το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο. Για το μονοπάτι του Ζα -το οποίο διέρχεται από μια διαδρομή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους- επισκέπτονται τη Νάξο χιλιάδες τουρίστες από το εξωτερικό.

Το μονοπάτι ξεκινά από το Φιλώτι, περνά από την εκκλησιά της Αγίας Μαρίνας Δανακού, όπου πιθανολογείται ότι στην αρχαιότητα υπήρχε λατρευτικός χώρος του Δία, και συνεχίζει για την κορυφή του ιερού βουνού των αρχαίων Αξωτών, το οποίο ήταν αφιερωμένο στον αρχηγό των θεών, Δία. Το βουνό, το ψηλότερο των Κυκλάδων -1003 μέτρα-, αναφερόταν κατά την αρχαιότητα ως το όρος του «Διός Μηλώσιου», δηλαδή του Δία προστάτη των προβάτων. Το μονοπάτι διατηρήθηκε στους αιώνες και στις αρχές του 19ου αιώνα ενισχύθηκε η χάραξή του.

Αυτή η χάραξη έστεκε αναλλοίωτη στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων και δέχτηκε ανεπανόρθωτο πλήγμα από ιδιώτη, ο οποίος ήθελε να διευκολύνει την πρόσβαση οχημάτων στα κτήματά του.

Το τραγικό περιστατικό συντελέστηκε στις αρχές του περασμένου Μαΐου. Εκπληκτοι οι κάτοικοι της περιοχής είδαν ένα πρωινό την μπουλντόζα να καταστρέφει τμήμα του μονοπατιού. Αμεσα έγινε καταγγελία στην αστυνομία, ενώ το τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Νάξου έδωσε εντολή για διακοπή των εργασιών. Μετά από αστυνομική παρέμβαση, το καταστροφικό έργο σταμάτησε αλλά για λίγες μόνο ώρες. Την επόμενη ημέρα, όπως περιγράφουν οι κάτοικοι, ο ιδιώτης που ήθελε να εξυπηρετηθεί από τη διάνοιξη δρόμου συνέχισε απτόητος το έργο του ολοκληρώνοντας το «έγκλημα»: Σημαντικό τμήμα του αρχαίου πλακόστρωτου και κάποιες πλευρικές λιθοδομές είχαν ήδη καταστραφεί.

Το θέμα έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις στην τοπική κοινωνία ενώ την ανησυχία τους έχουν εκφράσει ιδιώτες και περιπατητικοί σύλλογοι από την Ισπανία, την Αγγλία και τη Γερμανία.

«Ο δράστης είναι γνωστός καταπατητής. Εκοψε το μονοπάτι όσο τον εξυπηρετούσε για να πηγαίνει στα χωράφια του», λέει η Σοφία Δημακοπούλου, μέλος του ΔΣ της Περιβαλλοντικής Κίνησης Νάξου, η οποία πριν από λίγες ημέρες συμμετείχε σε κινητοποίηση για την άμεση και οργανωμένη αποκατάσταση του μονοπατιού. «Κόπηκαν βράχοι πάνω στους οποίους υπήρχε η χάραξη, προκλήθηκαν ζημιές, πολλές από τις οποίες είναι ανεπανόρθωτες. Ολα αυτά έγιναν σε ένα μέρος στο οποίο κατά την αρχαιότητα, επειδή θεωρείτο ιερό, απαγορευόταν κάθε δραστηριότητα μέχρι και η βόσκηση», σημειώνει. Η Περιβαλλοντική Κίνηση Νάξου καταλογίζει ολιγωρία στις αστυνομικές αρχές καθώς επενέβησαν αφού η καταστροφή είχε ήδη ολοκληρωθεί αλλά και στο δασαρχείο, το οποίο πρέπει να παρέμβει αφού κόπηκαν δέντρα μεγάλης ηλικίας ενώ επισημαίνει πως ο δράστης θα πρέπει να τιμωρηθεί.

Το περιστατικό καταδίκασε ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ενώ το Τμήμα Πολιτισμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ανακοίνωσε ότι τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσουν έργα αποκατάστασης, το κόστος των οποίων θα βαρύνει τον υπεύθυνο της παράνομης επέμβασης. Το θέμα πλέον, όπως λένε όσοι γνωρίζουν, είναι η αποκατάσταση -στον βαθμό που αυτή μπορεί να γίνει- να πραγματοποιηθεί με πρότυπο την αρχική μορφή και βάσει μελέτης ειδικών επιστημόνων.

Κάτοικοι της Νάξου επισκέπτονται το μονοπάτι προκειμένου να διαπιστώσουν το μέγεθος της καταστροφής. Οι αρχαίοι βράχοι, που έφεραν χαραγμένα τα σημάδια του παρελθόντος, έχουν πλέον αντικατασταθεί από λάσπη. Την 1η Ιουνίου διοργανώθηκε κινητοποίηση με αίτημα τη σωστή αποκατάσταση του μονοπατιού

Tο σπήλαιο όπου ανατράφηκε ο Δίας

Μια κυκλική διαδρομή συνολικής διάρκειας σχεδόν 3,5 ωρών καλύπτει το μονοπάτι του Ζα. Ξεκινά από το Φιλώτι, ανηφορίζει από τον ναΐσκο της Ειρήνης σε μια βουνοπλαγιά κατάφυτη από δέντρα και αμπελοκαλλιέργειες και όταν φτάνει στο κομβικό σημείο της Αγίας Μαρίνας ο περιηγητής βρίσκεται ήδη στις υπώρειες του Ζα.

Στη συνέχεια ακολουθεί ανοδική πορεία που διέρχεται από την πηγή της Λευγάσας και τη χαραγμένη σε βράχο αρχαία επιγραφή «Ορος Διός Μηλωσίου». Η κορυφή προσφέρει απεριόριστη θέα στο Αιγαίο και τα κυκλαδονήσια, ενώ η ανάβαση έχει φυσιολατρικό ενδιαφέρον, αφού το βουνό συγκεντρώνει πλούσια ορνιθοπανίδα και σπάνια είδη ενδημικής χλωρίδας.

Το μονοπάτι συνεχίζεται βόρεια και στη συνέχεια δυτικά με απότομη κατάβαση. Σε υψόμετρο 600 μέτρων οι περιηγητές συναντούν το σπήλαιο του Ζα, ένα σπήλαιο με σπάνια σταλαγμιτικά συμπλέγματα, στο οποίο, σύμφωνα με την παράδοση ανατράφηκε ο Δίας. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν σημαντικά προϊστορικά αντικείμενα. Αλλωστε, η κατοίκησή του ανάγεται σε μία από τις αρχαιότερες στο Αιγαίο. Το μονοπάτι συνεχίζει προς την πηγή των Αριών και καταλήγει στο Φιλώτι στο ύψος του ημιερειπωμένου ανεμόμυλου. Το τελευταίο τμήμα της διαδρομής συμπίπτει με τον αμαξιτό Φιλωτίου - Καλαντού.

Ιστορικά μονοπάτια

H ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Το Αρχαίο Μονοπάτι Κίρρας - Δελφών. Οι περιηγητές γίνονται μέρος της ιστορίας του τόπου, καθώς βαδίζουν στα χνάρια των προσκυνητών της αρχαιότητας. Η Κίρρα, επίνειο των Δελφών, αποτελούσε το σημείο στο οποίο αποβιβάζονταν όσοι προσέγγιζαν το Ιερό μέσω θαλάσσης. Στη συνέχεια ακολουθούσαν το μονοπάτι που διασχίζει τον ελαιώνα της Αμφισσας και περπατώντας κατά μήκος του Πλειστού ποταμού έφταναν στο Ιερό των Δελφών σε υψόμετρο 550 μέτρων.

                  Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ

Το Μυκηναϊκό Μονοπάτι προς Προσύμνη. Ενας δρόμος τον οποίο περπάτησε ενδεχομένως και ο βασιλιάς Αγαμέμνων επιστρέφοντας από την Τροία. Χαράχτηκε το 13ο αιώνα π.Χ. Ξεκινά από την Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες και καταλήγει στην Προσύμνη από όπου περνούσε η «Κοντοπορεία» που συνέδεε το Αργος με την Κόρινθο. Η διαδρομή είναι γεμάτη ευρήματα ύψιστου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ενώ σε κάποιο σημείο φέρει και ίχνη αρματοτροχιάς.

          ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΤΟΥ ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΥ ΤΣΟΥΛΗ

Το Μινωικό Μονοπάτι Κασταμονίτσα - Οροπέδιο Λασιθίου. Συνέδεε την αρχαία ισχυρή πόλη Λύττο με το οροπέδιο της Λασυνθίας. Ηταν μία πολυσύχναστη οδός καθώς οδηγούσε στο ιερό σπήλαιο του Δία. Η διαδρομή χρησιμοποιήθηκε πολύ κατά την Τουρκοκρατία και ειδικά από τον γενίτσαρο Τσούλη ο οποίος μέσω του μονοπατιού οργάνωνε επιθέσεις στον ντόπιο πληθυσμό. Στον δρόμο αυτόν τον σκότωσαν τελικά ντόπιοι.

Κατερίνα Ροββά

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64022351