ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ : Από την εξαχρείωση στην αποκατάσταση της πολιτικής

Από την εξαχρείωση στην αποκατάσταση της πολιτικής

 

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Το βαθύτερο, το θεμελιώδες χαρακτηριστικό μιας ιστορικού χαρακτήρα πολιτικής κρίσης δεν είναι η αδυναμία διαχείρισης των οικονομικών εξελίξεων, αλλά η πλήρης απουσία πολιτικού ήθους, αξιοπρέπειας, η εξαχρείωση, ο πολιτικός κυνισμός… Αυτήν την περίοδο ζούμε σήμερα, όπου ένα ισχυρό πολιτικο-οικονομικό καθεστώς κλονίζεται και χρησιμοποιεί τους πιο ακραίους όρους για την επιβίωση και την αναπαραγωγή του. Ένα «σάπιο» πολιτικο-κομματικό προσωπικό, το «υλικό κατεδαφίσεως» που προέκυψε από την κατάρρευση και τον ακροδεξιό «μετασχηματισμό» του παραδοσιακού δικομματικού συστήματος διακυβέρνησης, περιφέρεται σήμερα, αναζητώντας την οποιαδήποτε κομματική στέγη, την οποιαδήποτε «σημαία ευκαιρίας» προκειμένου να διασωθεί…

Η περίοδος των Μνημονίων επιτάχυνε και οδήγησε σε ακραία όρια την έρπουσα, πολυετή, πολιτική κρίση. Κατέστρεψε ακόμα και το παραδοσιακό αστικό πολιτικό ήθος, που χρησίμευε ως πλαίσιο τυπικής νομιμοποίησης των ίδιων των συντηρητικών πολιτικών.

Πολιτική υποτέλεια - εχθρός η κοινωνία

Δύο ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά των μνημονιακών κυβερνήσεων που εκφράσθηκαν από το «καρέ» της εθνικής καταστροφής Γ. Παπανδρέου - Ευ. Βενιζέλου - Λ. Παπαδήμου και Αντ. Σαμαρά: Η πολιτική υποτέλεια και το αντικοινωνικό μένος, η συμβολική και κατασταλτική βία που εξαπολύθηκε κατά των πολιτών, κατά του ελληνικού λαού.

Το χειρότερο, επιχείρησαν να διαμορφώσουν και να επιβάλουν μια ευρύτερη κοινωνική «κουλτούρα» που θα είχε ως βασικό περιεχόμενο τον εξοντωτικό ανταγωνισμό, τον ατομικισμό της επιβίωσης, την αναξιοπρέπεια, την περιφρόνηση των δημοκρατικών θεσμών, την εξόντωση του συνανθρώπου. Ο «κοινωνικός εμφύλιος», ο «ραγιαδισμός», ο αντι-ανθρωπισμός, ο άκρατος πολιτικός κυνισμός, συνιστούσαν τα κυρίαρχα ιδεολογικοπολιτικά τους σύμβολα, τις καθημερινές πολιτικές-προπαγανδιστικές τους εκφορές, που αναπαρήγαγαν και μεγιστοποιούσαν τα διαπλεκόμενα μνημονιακά φερέφωνά τους, οι ελεγχόμενοι ιδεολογικοί μηχανισμοί των ΜΜΕ.

Όμως αυτή η αντικοινωνικού χαρακτήρα κουλτούρα δεν εκφράζει τίποτε άλλο παρά τις αντιλήψεις και τις ερμηνείες του νεοφιλελεύθερου προτύπου που θεωρεί την κοινωνία ως ένα πεδίο άκρατου ανταγωνισμού και αλληλοεξόντωσης, όπου ισχύει «ο πόλεμος όλων εναντίον όλων» (T. Hobbes)

Τα Μνημόνια, η δημοσιονομική περιστολή, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, επιλογές που εκπορεύονται και νοηματοδοτούνται από το νεοφιλελεύθερο πρότυπο στη μερκελική-προτεσταντική του «εκδοχή», δεν αποτελούν απλές οικονομικές συνταγές, δεν συνιστούν δήθεν ανορθωτικά οικονομικά προγράμματα.

Αντίθετα, εκφράζουν και υλοποιούν κυρίαρχες ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ, αποτελούν στρατηγικού χαρακτήρα ερμηνείες της κοινωνίας και της πολιτικής, δίδουν το δικό τους νόημα στα γεγονότα, έχουν τη δική τους γλώσσα, το δικό τους οικονομιστικό λεξιλόγιο, επιβάλλουν τις δικές τους «αξίες» και «κανόνες» -τις αξίες και τους κανόνες της ζούγκλας- ως μια ιστορική και αδήριτη νομοτελειακή αρχή στην οποία οι σύγχρονες κοινωνίες πρέπει όχι μόνο να υποταχθούν αλλά και να την ενσωματώσουν…

Να θεωρήσουν τελικά οι πολίτες ότι οι «αξίες» των μηχανισμών της αγοράς αποτελούν δικές τους αξίες, εκφράζουν την ατομική τους οντότητα και αξία…

Καταστροφή πολιτισμού

Οι νεοφιλελεύθερες - μνημονιακές επιλογές, μεταχειριζόμενες ως «όχημα» τον δήθεν τυπικό - ουδετεροποιημένο και τεχνικοποιημένο οικονομιστικό λόγο, επέβαλαν τη δική τους «πολιτική ατζέντα», καθόρισαν ως έναν μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο και τις διαδικασίες διεξαγωγής του όποιου πολιτικού διαλόγου. Επέβαλαν, ως έναν μεγάλο βαθμό, τον δικό τους γλωσσικό - νοηματικό κώδικα.

Όλη αυτή η διαδικασία έχει αφήσει βαθιά σημάδια. Η οικονομική κρίση σε κάποια στιγμή θα αντιμετωπισθεί, θα ξεπερασθεί. Όμως η κρίση αξιών, η αντίληψη της εθελοδουλείας, η διάρρηξη των κοινωνικών δεσμών αποτελούν ιστορικές καταστάσεις που χρειάζονται χρόνο για να αντιμετωπισθούν, να αναταχθούν.

Τα νεοφιλελεύθερα Μνημόνια δεν αποτέλεσαν και δεν αποτελούν οικονομικό πρόγραμμα. Στην ουσία πρόκειται για ιστορικού χαρακτήρα επιχειρήσεις ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ που στηρίζεται στην ανθρωπιά, την αλληλεγγύη, την αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη. Αυτό το βασικό πρόβλημα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα.

Η νέα κοινωνικοπολιτική εξουσία με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, που θα προκύψει από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, θα έχει ως πρώτο της μέλημα την αποκατάσταση της προτεραιότητας της πολιτικής. Οφείλει να συγκροτήσει στην πράξη το πολιτικό υποκείμενο που θα εκφράσει αυθεντικά τις κοινωνικές ανάγκες, τη λαϊκή βούληση και θα υπηρετήσει τη λαϊκή κυριαρχία.

Η ανάγκη μιας νέας συμφωνίας για την επιβίωση του λαού, την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, θα πρέπει να εκφρασθεί ως μείζων πολιτική απόφαση και επιλογή από την πλευρά της χώρας μας.

Ασφαλώς τα οικονομικά μεγέθη, το χρέος, οι δείκτες, διεκδικούν το δικό τους αυτόνομο πεδίο. Όμως ακόμα και η διαχείριση των οικονομικών δεδομένων, η διαπραγμάτευση με τους δανειστές δεν μπορούν να οριοθετηθούν σ' ένα αυστηρώς οικονομετρικό πλαίσιο, όπως αυτό έχει επιβληθεί μέχρι σήμερα. Οι πολιτικές επιλογές, οι κοινωνικές προτεραιότητες είναι κυρίαρχες και αυτές θα επικαθορίσουν τις οικονομικές εξελίξεις. Κι αυτό διότι οι ίδιες οι μνημονιακές επιλογές είναι «προϊόν» πολιτικών αποφάσεων νεοφιλελεύθερης στρατηγικής. Επομένως πρόκειται για πολιτική διαπραγμάτευση ή αντιπαράθεση κι όχι για λογιστικές - οικονομιστικές διευθετήσεις στα όρια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. 

Όμως, η αποκατάσταση της πολιτικής συνεπάγεται πολιτικό ήθος, σεβασμό στους δημοκρατικούς θεσμούς, εμπέδωση του αισθήματος της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας των πολιτών. Σημαίνει παράλληλα την ανάκτηση της εθνικής αυτονομίας και αξιοπρέπειας, την ισότιμη αντιμετώπιση από τους «εταίρους»…

Η τυπική - κοινοβουλευτική ισχύς της νέας εξουσίας θα προκύψει από το αποτέλεσμα των εκλογών, που θα διαμορφώσει τους νέους κομματικούς και πολιτικούς συσχετισμούς.

Όμως το πραγματικό θεμέλιο της νέας κυβέρνησης, το ιστορικό της εφόδιο για να διανύσει έναν πράγματι δύσκολο δρόμο είναι η ουσιαστική κοινωνική και πολιτική της νομιμοποίηση. Κι αυτή θα κριθεί από το ήθος, την αξιοπιστία, τη δημοκρατική της συμπεριφορά. Από την απόφασή της να επαναφέρει ως απόλυτη προτεραιότητα τις αξίες και τις αντιλήψεις που δίνουν νόημα στην πολιτική και πίστη, δύναμη και αξιοπρέπεια σε κάθε πολίτη για να αγωνισθεί για το μέλλον των παιδιών του και της πατρίδας του.  

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"