ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

ΣΤΙΣ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1990

Η ΝΔ προκαλεί εκλογές μέσω μη ανάδειξης Προέδρου

Ο Κ. Μητσοτάκης ποντάρει σε νίκη του κόμματός του και καταφεύγει στην τρίτη εκλογική αναμέτρηση σε λιγότερο από έναν χρόνο

Γράφει ο Τ. Κατσιμάρδος

ΔΕΥΤΕΡΗ φορά στα μεταπολιτευτικά χρονικά η Βουλή διαλύθηκε και προκηρύχθηκαν εκλογές, λόγω αδυναμίας ανάδειξης Προέδρου της Δημοκρατίας. Όλες τις προηγούμενες, αν και μερικές είχαν έντονη οσμή προεκλογικών ή μετεκλογικών κομματικών υπολογισμών, η προσφυγή στις κάλπες είχε παρακαμφθεί. Οι πρώτες λοιπόν είναι οι εκλογές της 8ης Απριλίου 1990, που προκάλεσε η ΝΔ επί αρχηγίας Κ. Μητσοτάκη. Μάλιστα, λίγους μόνο μήνες μετά τις πρόσφατες (Νοέμβριος 1989) και πριν ακόμη συμπληρωθεί χρόνος από εκείνες που είχαν προηγηθεί (Ιούνιος 1989).

Στην πρώτη αναμέτρηση (Ιούνιος 1989) από την οποία είχε προκύψει η βραχύβια συγκυβέρνηση ΝΔ-ΣΥΝ, στο όνομα της «κάθαρσης» (σκάνδαλο Κοσκωτά κ.ά.), η ΝΔ παρά τη νίκη της (44,30%) δεν μπορούσε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση (148 έδρες). Το ίδιο και στη δεύτερη (Νοέμβριος 1989) παρά την ποσοστιαία άνοδο της (46.19%).

Η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα (ΝΔ + ΠΑΣΟΚ + ΣΥΝ) στην ουσία έπαψε να υπάρχει, όταν αποσύρθηκαν τα πολιτικά στελέχη των κομμάτων εν όψει επικείμενων εκλογών, που επεδίωκε κυρίως η ΝΔ, μετά την παραπομπή του πρώην πρωθυπουργού Α. Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο. Τα κόμματα για διαφορετικούς λόγους δεν συναινούσαν σε συναινετική εκλογή ΠτΔ (η θητεία Σαρτζετάκη έληγε τον Μάρτιο 1990).

Ούτε στο προσκήνιο ούτε στο παρασκήνιο αναζητήθηκε κάποιος κοινός υποψήφιος, Φάνταζε «πολιτικώς ορθή» να δοθεί η λύση μετά από νέες εκλογές. Όπως και έγινε χωρίς πολιτικούς μελοδραματισμούς, κινδυνολογίες και προαναγγελίες εθνικών καταστροφών...

Στις τρίτες εκλογές του 1989-1990 η ΝΔ, όπως σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ:

•  Είχε αρνηθεί να συναινέσει με το ΠΑΣΟΚ και τον τότε ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ, ώστε να συγκεντρωθούν στις πρώτες ψηφοφορίες οι 200 ή στην τρίτη 180 ψήφοι για την εκλογή ΠτΔ, χωρίς προσφυγή στις κάλπες.

•  Δεν είχε προτείνει η ίδια κατά τη σχετική κοινοβουλευτική διαδικασία υποψήφιο.

• «Πόνταρε» στις εκλογές, καθώς δημοσκοπήσει και πολιτικές εκτιμήσεις, σ' ένα περιβάλλον φθοράς του ΠΑΣΟΚ και του Α. Παπανδρέου, την έφερναν πρώτη. Τόσο, μάλιστα, ώστε, να σχηματίζει κυβέρνηση με οριακή πλειοψηφία.

Όπως και στο παρελθόν. Ας σημειωθεί ότι μέχρι τότε το φαινόμενο της συναινετικής εκλογής ΠτΔ δεν είχε ακόμη ανατείλει στον κοινοβουλευτικό ορίζοντα. Στις τρείς προηγούμενες περιπτώσεις (Μ. Στασινόπουλος 1974, Κ. Τσάτσος 1975, Κ. Καραμανλής 1980) η αξιωματική αντιπολίτευση και τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα είχαν καταψηφίσει τις επιλογές της κυβέρνησης. Ενώ στην τέταρτη (Χρ. Σαρτζετάκης 1985) η υποψηφιότητα, που πρότεινε η κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ), είχε τη στήριξη μόνο του τρίτου κοινοβουλευτικού κόμματος (ΚΚΕ).

Βεβαίως, οι τρίτες εκλογές του 1989-1990 δεν έχουν αναλογίες με τις σημερινές. Παρά τη διαφορετικότητα, όμως, εντοπίζονται και κάποιοι συσχετισμοί. Έτσι, καταστάσεις, που «χρωματίζονται» σήμερα με όρους, όπως παρακμή του πολιτικού συστήματος, βούρκος, ειδικά δικαστήρια, οικονομική κρίση, χρεοκοπία, αποστασία και άλλους παρόμοιους ήταν συνηθισμένες τότε, όπως και σήμερα.

Επειδή... πολλοί ανακαλύπτουν την Αμερική, αξίζει να θυμηθούμε επιγραμματικά πως περιέγραφε ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής την πολιτική κατάσταση, αρνούμενος αρχικώς (Φεβρουάριος-Απρίλιος 1990) να είναι υποψήφιος ΠτΔ: «Νοσηρή διάρθρωση της πολιτικής ζωής», «βαθιά πολύπλευρη κρίση», «κρίση θεσμική, οικονομική, πολιτική», «κρίση ηθική που παίρνει τη μορφή εθνικής παρακμής», «απέραντο φρενοκομείο», «αυτό που λέγεται δημόσιος βίος», «πολλά απ' αυτά που γίνονται δεν εξηγούνται με τη λογική»...

Να θυμηθούμε ακόμη και την οργισμένη φωνή της βουλευτού Άννας Συνοδινού (ΝΔ) στην τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή ΠτΔ: «Αυτή δεν είναι Βουλή» (!). Όταν σηκώθηκε κι έφυγε, με αφορμή την ανάρτηση πανό στην αίθουσα του Κοινοβουλίου («Φτάνει πια η κοροϊδία...») και να μην ξαναγυρίσει εκεί ποτέ.

ΤΟ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΟ

Από τον Σαρτζετάκη στον Καραμανλή

Η θητεία του ΠτΔ Χρ. Σαρτζετάκη έληγε τον Μάρτιο του 1990, Οι διαδικασίες για τη νέα εκλογή ξεκίνησαν τυπικά τον προηγούμενο μήνα. Αν και γενικότερα όλη την προηγούμενη περίοδο το «οικουμενικό σχήμα» υπό την πρωθυπουργία Ζολώτα θεωρούνταν, σε τελευταία ανάλυση, σαν μια οιονεί υπηρεσιακή κυβέρνηση. Σε πρώτη φάση ΠΑΣΟΚ και ενιαίος Συνασπισμός επιμένουν, μάλλον τυπικά, ελλείψει άλλης πολιτικά ρεαλιστικής προοπτικής, στο πρόσωπο του Σαρτζετάκη. Η ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη δηλώνει «παρούσα» στις τρεις ψηφοφορίες για να προκαλέσει πρόωρες εκλογές. Είναι σταθερά προσανατολισμένη στην επανεκλογή του Κ. Καραμανλή, παρά την άρνηση του τελευταίου. Πάλι τυπικά, μετά την πρώτη ψηφοφορία στη Βουλή, το ΠΑΣΟΚ  προτείνει τον Ι. Αλευρά, ενώ ο ΣΥΝ τάσσεται μέχρι τέλους υπέρ του Σαρτζετάκη, με το βασικό σκεπτικό ότι εκτελούσε άψογα τα καθήκοντα του.

Στην πρώτη ψηφοφορία (19 Φεβρουαρίου), που ήταν για πρώτη φορά φανερή και ονομαστική, ο Χρ. Σαρτζετάκης έλαβε 151 ψήφους, υποστηριζόμενος από το ΠΑΣΟΚ και τον τότε ενιαίο Συνασπισμό, 148 δήλωσαν «παρών» (ΝΔ) και 1 απών. Στη δεύτερη ψηφοφορία (25 Φεβρουαρίου) ο Ι. Αλευράς (ΠΑΣΟΚ) συγκέντρωσε 127 ψήφους, ο Χρ. Σαρτζετάκης (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) 21,  148 δήλωσαν «παρών» (ΝΔ) και 4 ήταν απόντες. Στην τρίτη ψηφοφορία (3η Μαρτίου), ο Ι. Άλευρα (ΠΑΣΟΚ) έλαβε 125 ψήφουδ, ο Χρ. Σαρτζετάκη (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) 21, 148 δήλωσαν «παρών» (ΝΔ), 2 «απών», ενώ απουσίαζαν 4 βουλευτές.

Τελικά, η Βουλή που προήλθε από τις εκλογές του Νοεμβρίου 1989, μετά από τις τρεις άγονες ψηφοφορίες για τον ΠτΔ, διαλύθηκε πρόωρα (Μάρτιος 1990), αφού δεν συγκεντρώθηκαν τα τρία πέμπτα των ψήφων (180) για την ανάδειξη Προέδρου. Εκ των πραγμάτων παρατάθηκε η θητεία Σαρτζετάκη, μέχρι να αναδειχθεί η νέα Βουλή τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς. Αμέσως μετά τη νίκη της ΝΔ, με την οριακή πλειοψηφία των 150 εδρών, ο Κ. Καραμανλής προτείνεται και δέχεται να εκλεγεί για δεύτερη φορά, αναθεωρώντας προγενέστερες θέσεις του. Με «μίζερο τρόπο» σύμφωνα με τον ίδιο (153 ψήφοι).

ΟΡΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ των εκλογών του Απριλίου 1990 δεν απέφερε στη ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η νίκη ήταν οριακή, αλλά νίκη. Διατήρησε την πρώτη θέση, αλλά αύξησε οριακά τη δύναμη της από 46,19% σε 46,89%, αποσπώντας 150 έδρες. Με την προσθήκη της μοναδικής έδρας της ΔΗΑΝΑ (η περίφημη ψήφος Κατσίκη) και την απόδοση άλλης μιας έδρας από το εκλογοδικείο θα κυβερνήσει έως τον Οκτώβριο του 1993.

«ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΟΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΙΣ…»

ΚΥΚΛΟΥΣ κάνει η κινδυνολογία, αφού και οι εκλογές του Απριλίου 1990 είχαν και μια άλλη σχετική ομοιότητα με τις σημερινές. Την οικονομική κατάσταση που περιέγραφε ο ακαδημαϊκοί Αγγ. Αγγελόπουλος με λόγια όπως «βουλιάζουμε», «κινδυνεύουν οι αποταμιεύσει», «δραματική η κατάσταση, η μετεκλογική κυβέρνηση έχει μπροστά της τεράστια προβλήματα. Ένα χάος». Την ίδια στιγμή οι Βρυξέλλες προειδοποιούσαν για χρεοκοπία και απειλούσαν με το ΔΝΤ. Περιττό να προστεθεί ότι όλα αυτά αποτέλεσαν σημαία της ΝΔ...

"ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"