Πυρηνικά,
γεωπολιτική και ασφάλεια
Του
Δρος Παντελή Οικονόμου πρώην πυρηνικού επιθεωρητή του ΙΑΕΑ
Ευφυΐα και παραλογισμός.
Πυρηνική σχάση και πυρηνικά όπλα. Ο άνθρωπος φρόντισε εκτός από τις μεγάλες
φυσικές απειλές να δημιουργήσει και τις δικές του ανθρώπινες απειλές. Εναντίον
του! Μεταξύ άλλων, πέτυχε με μεγάλη προσπάθεια, και πολλή φαιά ουσία, να
προσθέσει και μια επιπλέον τραγική απειλή. Τη φαινομενικά απόμακρη απειλή των
πυρηνικών όπλων (ΠΟ).
Oι καταστροφικές συνέπειες
της πυρηνικής έκρηξης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον καθιστούν τα ΠΟ
παγκόσμια ανθρωπιστική απειλή. Η πρόσφατη ιστορία απέδειξε ότι η απειλή των ΠΟ
δεν προέρχεται μόνο από την κατοχή τους αλλά και από την προσπάθεια απόκτησής
τους. Μια προσπάθεια που δημιουργεί τον κίνδυνο βίαιας αντίδρασης «τρίτων»,
όπως ο βομβαρδισμός από το Ισραήλ του ιρακινού πυρηνικού αντιδραστήρα το 1981
και η πολεμική επιχείρηση των ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας εναντίον του Ιράκ το 2003.
Κυρίως όμως δημιουργεί τον κίνδυνο νέων πυρηνικών εξοπλισμών από ανταγωνίστριες
χώρες. Θυμίζουμε τις εξαγγελίες της Αγκυρας και του Ριάντ πριν από τον
τερματισμό της ιρανικής κρίσης, το 2015.
Παρόμοιες εξελίξεις
ενισχύουν την πιθανότητα κατάρρευσης της Συνθήκης Μη Διασποράς των Πυρηνικών
Οπλων (ΝΡΤ) με απρόβλεπτες συνέπειες στις εύθραυστες γεωστρατηγικές ισορροπίες.
Μπροστά στους αναμφισβήτητους κινδύνους που ενέχει η πυρηνική απειλή, ο ΟΗΕ
αποφάσισε με μεγάλη πλειοψηφία στις 23 Δεκεμβρίου 2016, την ψήφιση εντός του
2017 μιας νομικά δεσμευτικής παγκόσμιας συνθήκης που θα καθιστά τα ΠΟ παράνομα,
με στόχο την οριστική εξάλειψή τους. Δυστυχώς το παγκόσμιο κλίμα μέσα στο οποίο
καλείται η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πυρηνική απειλή
είναι ανησυχητικά αρνητικό. Κάποιες πραγματικότητες που ενδεικτικά το
περιγράφουν είναι:
Η πλειονότητα των
χωρών-μελών του ΟΗΕ, κυρίως χώρες της Λατινικής Αμερικής, Αφρικής και ΝΑ Ασίας,
θεωρούν τη συμπεριφορά των πυρηνικά ισχυρών μεροληπτική και αντίθετη με τις
επιταγές της ΝΡΤ για πυρηνικό αφοπλισμό. Η εξακολουθητική αδυναμία καθολικής
ισχύος της ΝΡΤ με τη μη υπαγωγή του Ισραήλ στην Παγκόσμια Συνθήκη, καθώς και η
μη εφαρμογή απόφασης του ΟΗΕ για δημιουργία Ζώνης Ελεύθερης από Πυρηνικά Οπλα
στη Μέση Ανατολή, οδήγησαν την τελευταία Αναθεωρητική Διάσκεψη της ΝΡΤ, τον
Μάιο του 2015, σε παταγώδη αποτυχία. Για πρώτη φορά η Διάσκεψη δεν κατέληξε σε ψήφισμα
συμπερασμάτων. Τον Οκτώβριο του 2016, η Ρωσία ανακοίνωσε τη διακοπή τριών
συμφωνιών της με τις ΗΠΑ, σχετικών με τον πυρηνικό αφοπλισμό, ως αντίμετρο για
τις κυρώσεις εναντίον της λόγω της προσάρτησης της «Κριμαίας». Τον Δεκέμβριο
του 2016, οι πρόεδροι Πούτιν και Τραμπ ανακοίνωσαν ότι οι χώρες τους θα
προχωρήσουν σε επέκταση και εκσυγχρονισμό των πυρηνικών οπλοστασίων τους.
Για την ευρύτερη εικόνα
του παγκόσμιου κλίματος, καθοριστικού στην αντιμετώπιση της πυρηνικής απειλής,
καταγράφω μια επιπλέον κάπως τολμηρή αλλά όχι ανεδαφική εκτίμηση: Δεν
αποκλείεται να ζούμε την αρχή μιας ιστορικής αλλαγής στον στρατηγικό σχεδιασμό
ηγεμονικής πολιτικής των ΗΠΑ. Την ενδεχόμενη σταδιακή αντικατάσταση της Ρωσίας
από την Κίνα ως σημαντικότερης στρατηγικής απειλής στην προσπάθεια των ΗΠΑ για
διατήρηση της παγκόσμιας ηγεμονίας.
Ενισχυτικά γεγονότα αυτής
της εκδοχής είναι:
• Η στάση του
νεοεκλεγμένου Αμερικανού προέδρου απέναντι στον Ρώσο ομόλογό του (φιλική).
• Οι ανακοινώσεις
προσώπων-κλειδιών της νέας αμερικανικής κυβέρνησης για Ρωσία (θετικές) και Κίνα
(αρνητικές).
• Οι δηλώσεις αμφισβήτησης
του ΝΑΤΟ από τον νεοεκλεγμένο Αμερικανό πρόεδρο («ξεπερασμένο»).
• Η ενθάρρυνσή του προς
τις φίλες χώρες των ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ν. Κορέα και Σ. Αραβία, για απόκτηση ΠΟ.
Πιθανότατη συνέπεια, η κατάργηση της ΝΡΤ και η πυρηνικοποίηση μεσαίων
περιφερειακών δυνάμεων, όπως της Τουρκίας, της Αιγύπτου και άλλων.
Η χώρα μας βιώνει σήμερα
πολύ δυσάρεστες καταστάσεις. Αντιμετωπίζει συγχρόνως τις συνέπειες τριών
εθνικών κρίσεων. Της οικονομικής, του Μεταναστευτικού-Προσφυγικού και της
γειτονικής επιθετικότητας. Επιπλέον όμως είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε
κριτικά τις βίαιες μετατοπίσεις ισορροπιών. Στόχος, να είμαστε πανέτοιμοι ως
χώρα να αντιμετωπίσουμε με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τις όποιες συνέπειες
δημιουργούν οι παρενέργειες των γεωστρατηγικών ανακατατάξεων επάνω σε επίδοξους
περιφερειακούς ηγέτες της γειτονιάς μας.
Μέχρι στιγμής
αποδεικνύεται αντικειμενικά ότι δεν είμαστε σε θέση ως κράτος να
αντιμετωπίσουμε θετικά τις εξελισσόμενες εθνικές απειλές. Απαιτείται δουλειά
πολλή και ομαδική, με βάση τη γνώση και τη συνέχειά της. Δηλαδή ένας σύγχρονος
στρατηγικός σχεδιασμός. Αδήριτη ανάγκη, λοιπόν, η ύπαρξη ενός Συμβουλίου
Εθνικής Ασφάλειας. Οπως συμβαίνει στα περισσότερα σοβαρά και πολύ λιγότερο από
εμάς εκτεθειμένα σε απειλές κράτη. Σε κράτη με λιγότερες ικανές ανθρώπινες
μονάδες, αλλά σίγουρα με την απαραίτητη σύνεση και ικανότητα για συνεργασίες
υπέρ του κοινού συμφέροντος.
Ο ιστορικός του μέλλοντος
δεν θα συγχωρήσει τη χώρα που οι πολίτες και οι πολιτικοί της στήριζαν, εν έτει
2017, τις εθνικές τους ελπίδες αποκλειστικά στον ηγέτη-μεσσία ή στη σωτήρια
επέμβαση μιας φίλης υπερδύναμης. Πρόσφατα κόμμα της σημερινής Βουλής, έκανε την
πρόταση. Κατέθεσε στη Βουλή προς ψήφιση ένα άρτια επεξεργασμένο νομοσχέδιο για
σύσταση και λειτουργία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Ήρθε η ώρα για την
κυβέρνηση και τον αρμόδιο ΥΠΕΞ, πολύ καλό γνώστη της σύγχρονης εξωτερικής
πολιτικής, να αρπάξουν την ευκαιρία και να τερματίσουν την αναχρονιστική και
υποτιμητική αντιμετώπιση των εθνικών μας απειλών.
Αν όχι τώρα, πότε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου