ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ: Κεντροαριστερές απάτες και αυταπάτες

Κεντροαριστερές απάτες και αυταπάτες

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

 «Τα κόμματα ανταγωνίζονται ολότελα χωρίς αρχές. Είναι καθαρές οργανώσεις θεσιθηρών, που συντάσσουν τα μεταβαλλόμενα προγράμματά τους ανάλογα με τις πιθανότητες που έχουν να αγρεύσουν ψήφους. Αλλάζουν τα χρώματά τους σε τέτοιο βαθμό… που δεν συναντάμε πουθενά αλλού» (Max Weber, «Η πολιτική ως επάγγελμα», Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1987, σελ. 139).

Εάν η αυστηρή αυτή κριτική προσέγγιση του Μ. Βέμπερ (που αποτελεί το περιεχόμενο της διάλεξής του στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου το 1918) αναφερόταν σε μορφές συγκρότησης και δράσης μιας πρωτογενούς, αναδυόμενης δομής των πολιτικών και κομματικών συστημάτων, λίγους μήνες μετά την επανάσταση στη Ρωσία, εντούτοις πολλά βασικά στοιχεία της κριτικής αυτής θα διαπιστώσουμε ότι κυριαρχούν σχεδόν έναν αιώνα μετά σε πολλές δυτικές δημοκρατίες, από τις οποίες δεν εξαιρείται δυστυχώς η χώρα μας.

Τις δυσοίωνες και δυσάρεστες αυτές σκέψεις φέρνουν στο προσκήνιο, στην επικαιρότητα οι ατέρμονες συζητήσεις, οι κενές πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου διαδικασίες, οι συγκυριακές συμπλεύσεις ή και αντινομίες που έχουν ως επίκεντρο την ανασυγκρότηση της περίφημης Κεντροαριστεράς. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι πριν από λίγα χρόνια ένα ανάλογο φαινόμενο είχε ως διακύβευμα τη φύση, τον ρόλο, το πολιτικοκοινωνικό περιεχόμενο της Κεντροδεξιάς…

Πριν όμως αναφερθούμε στη σημερινή αξία και ισχύ των δύο αυτών εννοιών, θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν τους σοβαρούς, ιστορικού - δομικού χαρακτήρα μετασχηματισμούς και αλλαγές που κατέστησαν τόσο τις έννοιες όσο και τα περιεχόμενα της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς απλά σχήματα, απλές πολιτικές και κομματικές μορφές, μετέωρες και κενές από τα θεμελιώδη τους κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά ερείσματα.

Πριν απ’ όλα, είναι τουλάχιστον υποκριτικό κόμματα και πολιτικά πρόσωπα στη χώρα μας, τα οποία διαχειρίσθηκαν και υπηρέτησαν -στον ένα ή στον άλλο βαθμό- ως πιστοί εντολοδόχοι το νεοφιλελεύθερο - αγοραίο μοντέλο, που διαφήμισαν την παγκοσμιοποίηση ως το ιδεώδες πρότυπο οργάνωσης των σύγχρονων κοινωνιών να καλούν σήμερα σ’ ένα νέο «προσκλητήριο» αυτούς που κυριολεκτικά κατέστρεψαν: Τη μεσαία τάξη, τους εργαζόμενους, τους επαγγελματίες…

Πράγματι, Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά προσέλαβαν κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό νόημα με την επικράτηση της μεσαίας τάξης, τόσο σε επίπεδο της παραγωγικής δραστηριότητας όσο και σε επίπεδο κουλτούρας. Στη Δύση οι όροι αυτοί πολιτικοποιήθηκαν και οδήγησαν στην οργάνωση (τόσο σε επίπεδο κομμάτων όσο και των συνδικάτων) των σοσιαλδημοκρατικών και των χριστιανοδημοκρατικών συντηρητικών κομμάτων.

Στη χώρα μας, η άνοδος τόσο των μεσαίων όσο και των μικρομεσαίων στρωμάτων σταμάτησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και έκτοτε η πορεία αυτή ανεστράφη. Η εκσυγχρονιστική εκδοχή μάλιστα της νεοφιλελεύθερης επέλασης στη χώρα μας στηρίχθηκε στη μετατόπιση της κοινωνικής βάσης των κυβερνήσεων Σημίτη στα κεντροδεξιά κοινωνικά στρώματα, που τους διασφάλισαν την πλειοψηφία.

Έκτοτε, οι πολιτικοϊδεολογικές αυτές νοηματοδοτήσεις περί Κεντροαριστεράς και Κεντροδεξιάς δεν χρησιμοποιούνται απλώς για να συγκινήσουν ένα παραδοσιακό κομματικό ακροατήριο αλλά αποτελούν συνειδητές προσπάθειες αποπροσανατολισμού και εξαπάτησης μιας ολόκληρης κοινωνίας.

Το ατελείωτο σίριαλ της Κεντροαριστεράς

Η δήθεν ανασυγκρότηση του χώρου της Κεντροαριστεράς αποτελεί ένα αποτυχημένο πολιτικό και ιδεολογικό σίριαλ που διαδραματίζεται -με συχνές και απότομες διακοπές- εδώ και χρόνια. Πάνω στα κοινωνικά, κομματικά, πολιτικά και ιδεολογικά ερείπια του ΠΑΣΟΚ, που δημιούργησαν οι μνημονιακές πολιτικές και η νεοφιλελευθεροποίηση του ΠΑΣΟΚ, με οργανικό κυβερνητικό εταίρο τη ΝΔ, στήνονται κατά καιρούς διάφορες «παραστάσεις»: Η «ομάδα των τεσσάρων», οι «58», η Δημοκρατική Συμπαράταξη και τώρα η κορύφωση με την επιστροφή του «ασώτου» Γ. Α. Παπανδρέου…

Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό όλων αυτών των εγχειρημάτων, τα οποία έτυχαν της θερμής υποστήριξης και παρότρυνσης των συστημικών κέντρων της διαπλοκής;

Ότι ουδέποτε αναζητήθηκε ή διατυπώθηκε έστω και ατελώς, έστω και πρωτογενώς, μια συγκροτημένη πολιτική πρόταση, μια στρατηγική, που να απευθύνεται σε συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα, μια πρόταση που θα έχει ένα σαφές ιδεολογικό στίγμα.

Το κυριότερο: Όλα αυτά τα σχήματα, οι κομματικές εκφράσεις, οι προσωποπαγείς κινήσεις στον αυτοαποκαλούμενο χώρο της Κεντροαριστεράς δεν έθιξαν ποτέ δύο θεμελιώδη ζητήματα.

Κεντροαριστερά με διαπλοκή και Σόιμπλε

Κατά πρώτον, το θέμα της σύγκρουσης με το νεοφιλελεύθερο πρότυπο της λιτότητας και των Μνημονίων, την αντιπαράθεση με τις απαιτήσεις των δανειστών, την ανάγκη διαμόρφωσης των ιστορικά αναγκαίων κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών.

Κατά δεύτερον, κώφευσαν και κωφεύουν στο ιστορικό - κοινωνικό αίτημα για τη ρήξη του πολιτικού συστήματος και των φορέων του με το σύστημα της διαπλοκής, που έχει διαβρώσει και έχει χειραγωγήσει ένα σημαντικό τμήμα του πολιτικού συστήματος και του πολιτικού προσωπικού.

Εάν δεν υπάρξει σαφής τοποθέτηση, συγκεκριμένες απαντήσεις πάνω στα θεμελιώδη αυτά ζητήματα, τότε η όποια επιδιωκόμενη ανασυγκρότηση από τους αρχηγούς και αρχηγίσκους του χώρου θα παραμένει μια πολιτική και κομματική εργολαβία δίχως αντικείμενο. Το ΠΑΣΟΚ, οι ηγεσίες του, τα στελέχη του όχι μόνο δεν προέβησαν ποτέ σε μια σοβαρή αυτοκριτική και ανάλυση της καταστροφικής πορείας που ακολουθήθηκε από το 2009 μέχρι σήμερα, αλλά, αντίθετα, νομιμοποίησαν τις μνημονιακές επιλογές και αναγόρευσαν σε εθνική ανάγκη τη συνεργασία και την ενσωμάτωσή τους στις ακροδεξιές - νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ακολούθησαν στην κυβερνητική τους συμπόρευση με τη ΝΔ.

Όλα για την εξουσία

Ποιος είναι σήμερα ο ενοποιητικός πυρήνας των παντοειδών εγχειρημάτων που συντελούνται κάτω από την ταμπέλα της Κεντροαριστεράς; Η συμμετοχή στην κυβερνητική εξουσία. Αυτό είναι το μόνο σοβαρό κίνητρο που συνάθροιζε πρόσωπα και κινήσεις, που όχι μόνο αποτέλεσαν τον κορμό του εκσυγχρονιστικού - σημιτικού εγχειρήματος αλλά και υπηρέτησαν πιστά -με ιδιαίτερο ιδεολογικό μένος- τις νεοφιλελεύθερες - μνημονιακές πολιτικές.

Γι’ αυτό και η βασική πολιτική θέση του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, των κινήσεων και προσώπων που επικαλούνται ως πρόσχημα την Κεντροαριστερά εξαντλείται στη συγκρότηση εθνικού τύπου κυβερνήσεων, με απαράβατο μάλιστα όρο τη συμμετοχή της ΝΔ. Κεντροαριστερά με τόσο εμφανείς ακροδεξιές - νεοφιλελεύθερες δουλειές και συμμαχίες αποτελεί όντως μοναδικό ιστορικό παράδειγμα…

Είναι προφανές ότι όταν ένας πολιτικός - κομματικός χώρος δεν μπορεί να συγκροτηθεί κοινωνικά, ιδεολογικά, προγραμματικά αλλά ενοποιείται μέσα από το σύνδρομο μιας επελευσόμενης, μελλοντικής, συμμετοχής σε μια κυβέρνηση, τότε οι προσωπικές φιλοδοξίες, οι αντιθέσεις και οι ατομικές διεκδικήσεις που αναπτύσσονται εγγενώς στο εσωτερικό του αποδεικνύονται τελικώς πολύ ισχυρότερες από τους προσωρινούς δεσμούς και τις ιδιοτελείς συμπορεύσεις που διαμορφώνονται από ακόρεστες, εξουσιαστικού τύπου προσδοκίες…

Η «Κεντροδεξιά» της Ακροδεξιάς

Από τη δική τους πλευρά, η νεοφιλελεύθερη - ακροδεξιά ΝΔ και ο Κυρ. Μητσοτάκης επικαλούνται, εξίσου υποκριτικά, μια αχρηστευμένη ιστορικά και κοινωνικά κεντροδεξιά ταμπέλα για προφανείς λόγους κομματικής ιδιοτέλειας. Η κεντροδεξιά επίκληση χρησιμοποιείται κατ’ αρχάς ως παραδοσιακό αντίβαρο απέναντι στην ακροδεξιά ιδεολογικοπολιτική μετατόπιση ή καλύτερα του ιστορικού τύπου μετασχηματισμού της πάλαι ποτέ συντηρητικής - φιλελεύθερης παράταξης και επιπρόσθετα προς άγραν μάλιστα των παραδοσιακών ψηφοφόρων.

Κατά δεύτερον, η κεντροδεξιά ταυτότητα χρησιμοποιείται προσχηματικά προκειμένου να καταστήσει ευπρεπέστερες τις συνεργασίες και συμπορεύσεις της ΝΔ με κεντρώες κομματικές κατασκευές και κινήσεις όπως το Ποτάμι ή και τμήματα και πρόσωπα από το ΠΑΣΟΚ.

Γιατί στην ιστορική πραγματικότητα είναι οι ίδιες οι ηγεσίες και οι ηγετικές ομάδες της ΝΔ, από το 2010 μέχρι σήμερα, που ευτέλισαν, ακύρωσαν και περιθωριοποίησαν κάθε παραδοσιακή μετριοπαθή φιλελεύθερη άποψη στο εσωτερικό της ίδιας της ΝΔ. Όσο για ένα μεγάλο τμήμα της παραδοσιακής κοινωνικής βάσης της ΝΔ, με επικεφαλής τη μεσαία τάξη, το παρέδωσαν ανυπεράσπιστο στον ολετήρα των μνημονιακών πολιτικών.

Με τα ράκη της Κεντροαριστεράς και της Κεντροδεξιάς όμως δεν μπορούν ούτε να καλυφθούν ούτε να νομιμοποιηθούν οι εγκληματικές πολιτικές που οδήγησαν τη χώρα στην καταστροφή και κατέστησαν τα κόμματα της διακυβέρνησης, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, υποχείρια των δανειστών και της εγχώριας διαπλοκής. Οι όποιες αυταπάτες διαλύθηκαν και οι όποιες απάτες, τα όποια τεχνάσματα δεν έχουν πια κανένα σοβαρό κοινωνικό και λαϊκό ακροατήριο.