Τι
ήταν τελικά το Άστρο της Βηθλεέμ;
Βάζοντας το αστεράκι μας
στην κορυφή του δέντρου, δικαίως αναρωτιόματε: τι ήταν τελικά το Άστρο της
Βηθλεέμ; Παλιές και νέες θεωρίες έρχονται να συμπληρώσουν ένα από τα πιο
συναρπαστικά αστρονομικά παζλ
Γράφει ο Θοδωρής Λαϊνας
Έχει ονομαστεί
Χριστουγεννιάτικο Αστέρι, Άστρο των Χριστουγέννων και Αστέρι της Βηθλεέμ.
Σύμφωνα με τα ιερά κείμενα το άστρο αυτό λειτούργησε ως ένα κοσμικό... GPS που
οδήγησε τους τρεις μάγους στη φάτνη όπου γεννήθηκε ο Χριστός. Υπήρξε πράγματι
αυτό το άστρο ή απλώς προστέθηκε στο γεγονός της Θείας Γέννησης προκειμένου να
κάνει τη θεμελιώδη αφήγηση του χριστιανισμού πιο εντυπωσιακή; Ήταν ένα σύνθετο
κοσμικό φυσικό φαινόμενο, ένας κομήτης ή κάτι άλλο; Κατά καιρούς έχουν
διατυπωθεί διάφορες θεωρίες σχετικά με το τι θα μπορούσε να είναι αυτό το
αστέρι, εάν υπήρξε ποτέ. Η πιο ευσταθής άποψη, από αστρονομικής πλευράς,
υποστηρίζει ότι το αστέρι της Βηθλεέμ ήταν μια σύνοδος πλανητών.
Η
πρόταση της συνόδου πλανητών
Ο κορυφαίος γερμανός
αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ πρότεινε τον 17ο αιώνα ότι το αστέρι της Βηθλεέμ θα
μπορούσε να είναι η τριπλή σύνοδος των πλανητών Άρη, Δία και Κρόνου, που έγινε
το 7 π.Χ. στα όρια των αστερισμών Κριού και Ιχθύων. Ο Κέπλερ υποστήριξε ότι ο
Χριστός είχε γεννηθεί ένα ή δύο χρόνια μετά τη σύνοδο, δηλαδή το 4 ή το 5 π.Χ.
Η υπόθεση ότι το άστρο της Βηθλεέμ σχετίζεται με την τριπλή σύνοδο
υποστηρίχθηκε από αρκετούς αστρονόμους μετά τον Κέπλερ. Υπολογισμοί που έγιναν σε
υπολογιστές έχουν δείξει ότι η εν λόγω τριπλή σύνοδος συνέβη στις 3 Δεκεμβρίου
του έτους 7 π.Χ. Με τον υπολογισμό του Κέπλερ συμφωνεί έπειτα από διάφορους
υπολογισμούς και ο Αυστριακός Κονραντίν Φεράρι Ντ' Οκιέπο, καθηγητής
Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο οποίος το 1969 επιβεβαίωσε την
τριπλή σύνοδο.
Ο Τζον Μόσλεϊ, διευθυντής
στο Αστεροσκοπείο Γκρίφιθ στο Λος Αντζελες, πιστεύει ότι το άστρο των
Χριστουγέννων ήταν μια σπάνια σειρά πλανητικών συνόδων που έγιναν τη χρονιά
μεταξύ του 3 και του 2 π.Χ. Το όλο θέμα επανήλθε στη δημοσιότητα μετά την
ανακοίνωση που έκανε ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Γκραντ Μάθιους, καθηγητή
Θεωρητικής Αστροφυσικής και Κοσμολογίας του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου
της Νοτρ Νταμ. Οι ερευνητές μελετούσαν το «Αστρο της Βηθλεέμ» για περισσότερο
από δέκα χρόνια και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για την ευθυγράμμιση
του Ηλιου, του Δία, της Σελήνης και του Κρόνου στον αστερισμό του Κριού.
«Αστρονόμοι, ιστορικοί και
θεολόγοι έχουν πολλές φορές διατυπώσει ερωτήματα για το "Χριστουγεννιάτικο
Αστέρι". Πότε εμφανίστηκε; Πώς έμοιαζε; Ανάμεσα σε δισεκατομμύρια αστέρια
εκεί έξω, ποιο ήταν αυτό που ήταν τόσο λαμπερό εκείνη την ημέρα;» αναφέρει ο
Μάθιους. Η απάντηση είναι, σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η σπάνια αυτή ευθυγράμμιση,
τόσο σπάνια, που η ανθρωπότητα δεν θα ξαναδεί αντίστοιχη για τουλάχιστον 16.000
χρόνια.
Κομήτης
ή σουπερνόβα;
Αντιθέτως ο άγγλος
αστρονόμος Κόλιν Χάμφρεϊς υποστήριξε σε μία μελέτη του, η οποία εκδόθηκε το
1913, ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν ένας κομήτης. Βασίστηκε σε μια καταγραφή
ενός κομήτη το έτος 5 μ.Χ. από κινέζους αστρονόμους, οι οποίοι κατέγραφαν και
ανέφεραν στον αυτοκράτορα οποιοδήποτε αξιοπερίεργο φαινόμενο εμφανιζόταν στο
ουράνιο στερέωμα. Όμως, όπως προκύπτει, ο κομήτης του Χάλεϊ πέρασε από τη Γη το
12 π.Χ. που είναι αρκετά μακριά από τις προσεγγίσεις που τοποθετούν τη γέννηση
του Ιησού μεταξύ 2 - 7 π.Χ.
Επίσης υπάρχει και η
περίπτωση του υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα), ενός αστέρα που στη
διαδικασία της αυτοκαταστροφής του εκρήγνυται και (ανάμεσα στα άλλα) εκπέμπει
τεράστιες ποσότητες φωτός. Ο βρετανός αστρονόμος Ντέιβιντ Κλαρκ και δύο
συνεργάτες του σε δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Quarterly Journal of the
Royal Astronomical Society» έχουν υποστηρίξει ότι την άνοιξη του 5 π.Χ. είχε
συμβεί μια έκρηξη σουπερνόβα στον αστερισμό του Αιγόκερω. Η εκτίμησή τους
βασίστηκε σε μια αναφορά που υπάρχει στα Χρονικά της Σινίκης (τα χρονικά της
κινεζικής αστρονομίας) ενός καινοφανούς αστέρα στον ζωδιακό αστερισμό του
Αιγόκερω. Καταγράφηκε από κινέζους αστρολόγους το 5 π.Χ. και ήταν ορατός
συνεχώς επί 70 ημέρες, εκ των οποίων τις 23 και στη διάρκεια της ημέρας.
Η
«βιβλιογραφία» της συζυγίας
Πρόσφατα, ο αμερικανός
αστρονόμος Μάικ Μόλναρ ισχυρίστηκε ότι έχει βρει την πρώτη αναφορά του αστεριού
της Βηθλεέμ εκτός της Βίβλου. Μετά τη μελέτη των συμβολισμών στα ρωμαϊκά
νομίσματα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αστέρι ήταν στην πραγματικότητα μια
διπλή έκλειψη του πλανήτη Δία, σε μια σπάνια αστρολογική συζυγία, που
εμφανίστηκε στον αστερισμό του Κριού στις 20 Μαρτίου του 6 π.Χ. και πάλι στις
17 Απριλίου του 6 π.Χ. Την απόδειξη της θεωρίας του ο Μόλναρ αναφέρει ότι τη βρήκε
στο «Mathesis», ένα βιβλίο που γράφτηκε από έναν ρωμαίο αστρολόγο του 4ου αιώνα
μ.Χ. ονόματι Φίρμικους Ματέρνους.
Εκτός από τις
προαναφερθείσες ερμηνείες για τη φύση του «Αστρου» της Βηθλεέμ, προτάθηκαν και
κάποιες άλλες θεωρίες, όπως πως επρόκειτο για έναν μεμονωμένο απλανή αστέρα,
του Βασιλίσκου ή του Κάνωπος, ότι επρόκειτο για ένα φαινόμενο αστρικής γένεσης
ενώ, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει αναπτυχθεί και επιστημονική παραφιλολογία που
θέλει το άστρο της Βηθλεέμ να είναι ένα «αγνώστου ταυτότητος ιπτάμενο
αντικείμενο» (ΑΤΙΑ), δηλαδή ένας «ιπτάμενος δίσκος» προερχόμενος από
εξωγήινους.
Σύνοδος
πλανητών, μια πειστική θεωρία
Την άποψή του για το
χριστουγεννιάτικο αστέρι παρουσιάζει στο «Βήμα» ο δρ Πάνος Πάτσης, διευθυντής
Ερευνών στο Κέντρο Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας
Αθηνών
Ο δρ Πάνος Πάτσης κρίνει
ως αποδεκτή τη θεωρία της συνόδου πλανητών
Προσπάθειες για την
ερμηνεία του γεγονότος που αναφέρεται στην περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου
(Β':2-9) βρίσκουμε ήδη σε κείμενα του Γιοχάνες Κέπλερ το 1614. Είναι ένα θέμα
που χρειάζεται διεπιστημονική προσέγγιση. Απαιτεί πρώτα τον προσδιορισμό από
ιστορικά στοιχεία του χρονικού διαστήματος εντός του οποίου θα αναζητηθούν τα
αστρονομικά φαινόμενα που μπορεί να αντιστοιχούν στον «αστέρα εν τη ανατολή».
Στα πρακτικά ενός τέτοιου διεπιστημονικού συνεδρίου που έγινε στην πόλη
Γκρόνινγκεν της Ολλανδίας το 2014 (επιμέλεια P. Berthel και G. van Kooten)
μπορεί ο ενδιαφερόμενος να παρακολουθήσει τη συλλογιστική των περισσότερων
απόψεων που έχουν διατυπωθεί. Εχοντας καταλήξει ότι το έτος γέννησης του
Χριστού πρέπει να βρίσκεται μεταξύ των ετών 7 και 4 π.Χ., αντικείμενα όπως
κομήτες μεγάλης περιόδου (που τώρα πρέπει να βρίσκονται στο νέφος του Oort), ο
καινοφανής Aquile V603, ή σύνοδοι πλανητών, είναι φαινόμενα που θα μπορούσαν να
έχουν κινήσει την προσοχή των παρατηρητών της εποχής.
Στο πλαίσιο αυτό, η θεωρία
των αμερικανών αστροφυσικών Μόλναρ (Πανεπιστήμιο Rutgers) και Μάθιους
(Πανεπιστήμιο Notre Dame) παρουσιάζει ενδιαφέρον. Η συσχέτιση του άστρου της
Βηθλεέμ με την παρουσία του Δία στον πρωινό ουρανό που ξεκινά στις 17 Απριλίου
του 6 π.Χ., η απόκρυψή του από τη Σελήνη αργότερα την ίδια ημέρα και η εξέλιξη
της τροχιάς του μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους προσφέρουν ένα σύνολο
γεγονότων που διαμορφώνουν μια θεωρία η οποία ικανοποιεί τα δεδομένα
(αστρονομικά και ιστορικά) και διαβάζεται πολύ ευχάριστα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου