Ένα απρόσβλητο και στέρεο ταμπού: αιμομιξία

Οιδίπους και Ερινύες

The Remorse of Orestes, where he is surrounded by the Erinyes, by William-Adolphe Bouguereau, 1862

Ένα απρόσβλητο και στέρεο ταμπού: αιμομιξία

Στον γνωστό μύθο του Θηβαίου βασιλιά Οιδίποδα με τη μητέρα του, όταν αποκαλύπτεται η φρικτή αλήθεια, η Ιοκάστη αυτοκτονεί και ο ίδιος αυτοτυφλώνεται

Από τον Παντελή Βασματζίδη,

Συγγραφέα - ψυχίατρο

Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. αναπτύσσεται στην Αθήνα η ακραία σχολή της «φύσεως», που αποδίδει στην ανθρώπινη αδυναμία μια συνηθισμένη δικαιολογία, με το να διακηρύττει πως τα πάθη είναι «φυσικά» και συνεπώς σωστά, και πως η ηθική είναι μία συνθήκη. Για τους οπαδούς της, που δεν είχαν τόσο ισχυρές ηθικές αρχές όσο οι διδάξαντες προσωκρατικοί φιλόσοφοι και σοφιστές, απελευθέρωση του ανθρώπου σημαίνει απεριόριστη ελευθερία αυταρχικότητας, δικαιώματα χωρίς καθήκοντα, εξυπηρέτηση του συμφέροντος και απόρριψη των θρησκευτικών περιορισμών. Ο Θουκυδίδης θα αποδώσει τις απόψεις αυτές στη νοοτροπία του εμφυλίου πολέμου και θα σημειώσει ότι πολλοί, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους, αλλάζουν ακόμη και τη σημασία των λέξεων (Γ 82).

Στον «Χρύσιππο» του Ευριπίδη, τραγωδία σύγκρουσης ανάμεσα στον ορθό λόγο και στο πάθος, ένας ομοφυλόφιλος λέει: «Δεν χρειάζομαι τη συμβουλή σου, μπορώ να δω τα πράγματα μόνος μου, όπως η φύση με αναγκάζει» (840). Στο πλαίσιο αυτό και η απαγόρευση της αιμομιξίας, το πιο απρόσβλητο και στέρεο ταμπού, κλυδωνίζεται με την παρατήρηση ότι «δεν υπάρχει τίποτα αισχρό, αν αυτός που το διαπράττει δεν το θεωρεί έτσι». Ο σοφιστής Ιππίας θα υποστηρίξει ότι η απαγόρευση της αιμομιξίας είναι συμβατική και όχι «θείος νόμος».

Ο Ευριπίδης μπορεί να είναι φορέας και κήρυκας νέων ιδεών, αλλά ταυτόχρονα είναι και κριτικός νους. Μπορεί να είναι σκεπτικιστής μέχρι άθεος, όμως διακατέχεται από μια βαθύτατη πίστη στη θεία πρόνοια. Μπορεί να είναι διαφωτιστής, αλλά συγχρόνως αντικατοπτρίζει και την αντίδραση στη διαφώτιση. Νιώθοντας, λοιπόν, τον κίνδυνο της διαφθοράς των αρχών αλλά και την πολιτισμική κατάπτωση, εξαιτίας του εμφύλιου πολέμου, θα υπενθυμίσει τις αρχές του λόγου και του δικαίου: «Παραμονεύουν οι θεοί, τον ασεβή παραφυλούν κι αργούν με χίλιους τρόπους, μα πιάνουνε τον ασεβή. Κανείς ποτέ δεν πρέπει από μας να σκέπτεται πιο πάνω απ' τους νόμους και τα ήθη» (Βάκχες, 888-92).

O Ξενοφών στα «Απομνημονεύματά» του αναφέρει κάποιες παρατηρήσεις του Σωκράτη ως απάντηση στις απόψεις του Ιππία για τους θείους ή άγραφους νόμους, οι οποίες εστιάζονται στη διαφορά των τελευταίων από τους νόμους που έχουν θεσπίσει οι άνθρωποι. Θα ισχυριστεί ότι με λίγη τύχη μπορεί κανείς ν' αποφύγει την τιμωρία, όταν παραβεί τον ανθρώπινο νόμο, ποτέ όμως όταν παραβεί έναν θείο νόμο, όπως εκείνον που απαγορεύει την αιμομιξία, γιατί η αιμομικτική ένωση παράγει αναπόφευκτα αδύναμα παιδιά (4.4.19-24).

Ο Πλάτων στους «Νόμους» υποστηρίζει ότι ένας άγραφος νόμος εμποδίζει κάποιον να κοιμηθεί μυστικά ή φανερά με τον γιο ή την κόρη του, ακόμα και να τους αγγίξει με ερωτική διάθεση (838b). Η πεποίθηση ότι τέτοιες εμπλοκές είναι ανήθικες, αηδιαστικές και απαράδεκτες από τους θεούς είναι ικανή να περιορίσει την υλοποίησή τους. Στις κωμωδίες ή στις τραγωδίες άτομα που ενεπλάκησαν σε τέτοιες καταστάσεις είχαν κακό τέλος ή επέφεραν δεινά στους απογόνους τους. Παράδειγμα, ο Θυέστης, δίδυμος αδελφός του Ατρέα, που πλάγιασε με την κόρη του Πελοπία και έφερε στον κόσμο τον Αίγισθο. Αυτός κέρδισε την εύνοια της Κλυταιμνήστρας, έγινε εραστής της και μαζί δολοφόνησαν τον Αγαμέμνονα, γιο του Ατρέα, μετά την επιστροφή του από την Τροία.

Στον γνωστό μύθο της αιμομιξίας του Θηβαίου βασιλιά Οιδίποδα με τη μητέρα του, όταν αποκαλύπτεται η αλήθεια, η Ιοκάστη αυτοκτονεί και ο ίδιος αυτοτυφλώνεται. Συντετριμμένος θα πει: «Με το στίγμα του ανόσιου γεννήθηκα. Με τη μάνα μου κοιμήθηκα, έσπειρα. Τον πατέρα μου σκότωσα. Τα όλα όσα δεν έπρεπε, όλα τα έκανα!» (Οιδίπους Τύραννος 1184-5).

Ο Πλούταρχος, εξετάζοντας την προέλευση, τα λατρευτικά έθιμα και τον συμβολισμό της αρχαίας αιγυπτιακής θρησκείας, θα μιλήσει για τις δημιουργικές δυνάμεις της Ίσιδας και του Όσιρι και για τις φθοροποιούς καταλυτικές δυνάμεις του Τυφώνα, ο οποίος, αφού σκότωσε τον πατέρα του, βίασε τη μητέρα του και συνουσιάστηκε μαζί της («Περί Ισιδος και Οσίριδος» 32).

Αντίθετη φαινομενικά πράξη της αιμομιξίας είναι η μητροκτονία, η οποία ωστόσο την υποκρύπτει, γιατί ο γιος σκοτώνοντας τη μητέρα αμύνεται απέναντι στους ερωτικούς πόθους γι' αυτήν. Έτσι, ο Ορέστης δολοφονεί τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα με συνεργό την αδελφή του. Η Ηλέκτρα είναι κάτι παραπάνω από μητέρα, κάτι παραπάνω από θεραπαινίδα και κάτι παραπάνω από αδελφή. Η σχέση τους είναι ερωτική και ανάμεσά τους αιωρείται μια ανολοκλήρωτη αιμομιξία. Η Ηλέκτρα μεταθέτει στο πρόσωπό του την οιδιπόδεια καθήλωση προς τον πατέρα της Αγαμέμνονα και εκείνος την οιδιπόδεια αγάπη προς τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα. Όταν στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, στη σκηνή της σφαγής, ο Ορέστης διστάζει προς στιγμήν, η αδελφή του ουρλιάζει: «Χτύπα αν μπορείς διπλά». Η Ηλέκτρα ενώνεται μαζί του όχι με το δικό της αίμα, αλλά με της μητέρας της.

http://www.dimokratianews.gr/content/79860/ena-aprosvlito-kai-stereo-tampoy-aimomixia

 Ο Λώτ και οι κόρες του

Lot And His Daughters by Jan Massys

Το ταμπού της αιμομιξίας

(Από την παρουσίαση στο τραπέζι «Όψεις του απαγορευμένου», στα πλαίσια της έκθεσης «Απαγορεύεται» που διοργάνωσαν ο Ορίζοντας (γεγονότων) και η ΕΠΑΣΚΤ (1/11/08)

Το ταμπού της αιμομιξίας απασχόλησε και απασχολεί τη διεπιστημονική κοινότητα τουλάχιστον τους δύο τελευταίους αιώνες. Μεγάλη είναι η συνεισφορά της ανθρωπολογίας στην κατανόηση φαινομένων όπως αυτό που μελετούμε, καθώς μέσα από διαπολιτισμικές μελέτες φαίνεται η επίδραση της εκάστοτε κουλτούρας αλλά και μέσα από μία αφαιρετική διαδικασία αναδεικνύεται το πανανθρώπινο.

Τι είναι όμως το ταμπού;

Ο Wundt λέει για το ταμπού ότι είναι ο αρχαιότερος άγραφος κανόνας της ανθρωπότητας. Η λέξη ταμπού (taboo) προέρχεται από την Πολυνησία και υποδηλώνει μία αρνητική κατηγορική προσταγή. Έρχεται δε σε αντίθεση με τη λέξη noa που σημαίνει το κοινά προσβάσιμο, το επιτρεπτό και κανονικό.

Για τoυς Durkheim, Northeote Thomas κ.ά. το ταμπού έχει μία μεταφυσική έννοια: είναι το σύνολο των τελετουργικών απαγορεύσεων που στοχεύουν στην προστασία του ανθρώπου από τις καταστροφικές και ολέθριες συνέπειες του μιάσματος. Η απαγόρευση που επιβάλλει το ταμπού αποκτά έτσι έναν ιερό χαρακτήρα. Άρα η παράβαση αυτού του κανόνα αποτελεί αμαρτία και καθιστά μιαρό τον παραβάτη ενώ στιγματίζει και ολόκληρη την κοινότητα.

Με αυτόν τον τρόπο, το ταμπού είναι ένας τρόπος αυτορρύθμισης της απαγόρευσης (Wolf, Durham 2005).

Το ταμπού της αιμομιξίας ανήκει, σύμφωνα με τον Durkheim, στα ταμπού για το αίμα. Το αίμα στο λεξικό συμβόλων φαίνεται να αναπαριστά τη ζωή ενώ για κάποιους λαούς αναπαριστά το όχημα της ψυχής. Βάση αυτού του ισχυρού συμβολικού χαρακτήρα του αίματος κατασκευάζονται δοξασίες και τελετουργικά έθιμα σχεδόν σε όλες τις κουλτούρες. Τα πιο κοινά παραδείγματα είναι η αναφορά στο γαλάζιο αίμα των βασιλέων, δοξασίες για το μιαρό χαρακτήρα των έμμηνων της γυναίκας, ο θρύλος του βρυκόλακα, το κόκκινο κρασί ως σύμβολο αίματος στην ορθόδοξη θεία κοινωνία κ.ά.

Σύμφωνα με τους κοινωνικούς επιστήμονες, η αιμομιξία συνδέεται με την πατριαρχική κοινωνία, ενώ στην μητριαρχία έχουμε την ελευθερομιξία.

Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή, συναντούμε αιμομικτικές πράξεις στις περισσότερες μυθολογίες, στις σχέσεις των Θεών, ανάμεσα στους φαραώ και τους βασιλείς, στις κλειστές κοινωνίες που θέλουν να διατηρήσουν και να ενδυναμώσουν την ουσιώδη ανωτερότητά και εξουσία τους.

 Osiris and Isis

Στους Αιγυπτίους η Ίσις παντρεύεται τον αδερφό της Όσιρι. Κάνει τέσσερα παιδιά με τον γιο της Χόρο. Ένας φαραώ της δεύτερης Δυναστείας παντρεύεται την αδερφή του, την κόρη του και την εγγονή του. Οι Πτολεμαίοι τις αδερφές τους . Ο Αρταξέρξης τις δύο κόρες του. Ο Qopad ο 1ος τον 6ο αι. μ.Χ. παντρεύεται την κόρη του και ο σατράπης Συσίμιθρος παντρεύεται τη μητέρα του. Όμως αυτές οι αιμομιξίες ακολουθούν τον κανόνα Zend Avesta που καταδεικνύει την ενδογαμία προκειμένου να υπάρχει εξομοίωση με το θεϊκό.

Επίσης, αιμομικτικές ενώσεις απαντιούνται στις μυθολογίες των Ίνκας, των Πολυνησίων και των Ελλήνων, των Κελτών. Στην Ιρλανδική μυθολογία η αιμομιξία μεταξύ αδερφιών αποτελεί τον κανόνα για την γέννηση των θεοτήτων.

Στην Ελλάδα, παρόλο που οι αιμομικτικές ενώσεις και η πρωτόγονη ενδογαμία άφησε τα ίχνη της στην κοινωνία, όπως και στον ψυχισμό των ανθρώπων, η πράξη της αιμομιξίας έδωσε έμπνευση για τη δημιουργία της τραγωδίας του βασιλιά Οιδίποδα εκφράζοντας τον συλλογικό ιερό τρόμο του λαού.

Στους «Νόμους» του Πλάτωνα, ο Σωκράτης μιλώντας για την αποφυγή της αιμομιξίας λέει ότι αυτή είναι ένας άγραφος νόμος τόσο ισχυρός που δεν υπάρχει άλλος στην ανθρώπινη κοινότητα.

Στη Ρώμη, η αιμομιξία απαγορεύτηκε από το νόμο και οι ένοχοι τιμωρούνταν παραδειγματικά.

Γιατί όμως το ταμπού της αιμομιξίας απέκτησε τέτοια ισχύ κατά τη διάρκεια των αιώνων; Αυτό το ερώτημα φαίνεται να απασχολεί τη διεπιστημονική κοινότητα και πολλές θεωρίες με στόχο την ερμηνεία της απαγόρευσης έρχονται στο φως.

Μία κατηγορία θεωριών που προσπαθούν να εξηγήσουν την απαγόρευση της αιμομιξίας είναι οι βιολογικές θεωρίες, με κύριο εκπρόσωπο τον Henry Maine που επίσης μελέτησε ζώα. Βάση αυτών των θεωριών, η αιμομιξία δύναται να φέρει σημαντικά κληρονομικά προβλήματα στους απογόνους, καθώς ενδυναμώνονται οι δυνατότητες αναπαραγωγής ασθενικών γονιδίων. Αν για παράδειγμα έρθουν σε επαφή δύο άτομα της ίδιας οικογένειας που έχουν στίγμα, τότε αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες το παιδί τους να πάσχει από μεσογειακή αναιμία.

Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν και ευρήματα ερευνών που έχουν δείξει ότι τα παιδιά που προέρχονται από αιμομικτικές επαφές έχουν υψηλότερο βαθμό θνησιμότητας από τα άλλα.

Εντούτοις, υπάρχει και η ένσταση ότι αν το γονιδιακό υλικό είναι ισχυρό, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες γέννησης παιδιών με ανεπτυγμένα κάποια χαρακτηριστικά. Έτσι, η παραπάνω θεωρία, χρησιμοποιείται μονομερώς, ίσως για κοινωνικό εκφοβισμό και βοηθάει στην εσωτερίκευση της απαγόρευσης της αιμομιξίας.

Σύμφωνα με τον Η. Ellis (βλ. Αρτινοπούλου: Αιμομιξία, 2000), η αποστροφή προς την αιμομιξία είναι μία φυσική συνθήκη. Με την άποψη αυτή όμως φαίνεται να διαφωνούν οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι.

Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που ζουν και μεγαλώνουν μαζί έχουν την τάση να αναζητούν σεξουαλικούς συντρόφους έξω από την ομάδα. Ευρήματα ερευνών (π.χ. Westermarck για τους γάμους στα κιμπούτς) οδήγησαν στη διαμόρφωση μία θεωρίας ουδετεροποίησης του σεξουαλικού ενστίκτου στις περιπτώσεις υψηλής εγγύτητας. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν και πολλοί ηθολόγοι (που μελετούν την συμπεριφορά των ζώων) από δικές τους έρευνες πάνω σε διαφορετικά είδη ζώων.

Οι παραπάνω θεωρήσεις έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με τη Φροϋδική θεωρία, στην οποία θα επανέλθουμε αργότερα, που υποστηρίζει ότι υπάρχει έμφυτη η τάση προς αιμομιξία.

Περισσότερο πειστική φαίνεται να είναι η ερμηνευτική θεωρία του Levi-Strauss που λέει ότι το ταμπού της αιμομιξίας σχετίζεται με την απαγόρευση της ενδογαμίας και προτρέπει στην εξωγαμία. Ο γάμος για τον Levi-Strauss είναι η ανταλλαγή γυναικών ανάμεσα σε δύο διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Πέρα από τις δικές του έρευνες βασίζεται και στη δουλειά των Marcel Mauss και της Margaret Mead.

Η Mead ρωτώντας έναν από τη φυλή Arapesh αν μπορεί να παντρευτεί την αδερφή του λαμβάνει την εξής απάντηση:

«Δεν καταλαβαίνεις ότι αν παντρευτώ την αδερφή ενός άλλου άντρα και ένας άλλος άντρας παντρευτεί τη δική μου αδερφή θα έχω τουλάχιστον δύο ακόμη συγγενείς; Ενώ αν παντρευτώ την αδερφή μου δεν θα έχω κανέναν νέο συγγενή. Με ποιον θα πηγαίνω για κυνήγι; Με ποιον θα οργώνω τη γη; Ποιον θα επισκέπτομαι;»

Ο Levi-Strauss καταλήγει στη θεωρία της συμμαχίας για να εξηγήσει το φαινόμενο της εξωγαμίας και την απαγόρευση της αιμομιξίας. Για τον ίδιο αλλά και για τη Leslie White το ταμπού της αιμομιξίας σημαίνει το πέρασμα από τη φύση στον πολιτισμό. Βάση της εξωγαμίας και της συμμαχίας που αυτή επιφέρει, ο άνθρωπος δύναται να δαμάσει τη φύση και τους κινδύνους.

H Μύρρα στην κόλαση εξαιτίας της αιμομιξίας

Myrrha in Hell (Gustave Doré, illustration for Dante's Divine Comedy)

Το ταμπού της αιμομιξίας φαίνεται να είναι ο θεμελιώδης λίθος της κοινωνικής οργάνωσης (Αρτινοπούλου). Καθορίζει την κοινωνική οργάνωση και τη συγγένεια.

Σύμφωνα με τους Parsons, Aberle κ.ά. η απαγόρευση της αιμομιξίας αποτελεί θεμελιακό στοιχείο της οικογένειας, ενώ σύμφωνα με τον Freud είναι θεμελιακό στοιχείο της δόμησης της προσωπικότητας.

Για τον Freud η επιθυμία της αιμομιξίας μοιάζει με το προπαντορικό αμάρτημα που βαραίνει την ανθρώπινη συνείδηση και γι αυτό απωθείται. Βάση αυτής της ασυνείδητης και απωθημένης τάσης για αιμομιξία, ο Freud καταλήγει στην διαμόρφωση της θεωρίας του για το σύμπλεγμα του Οιδίποδα ή της Ηλέκτρας, ανάλογα με το φύλο του παιδιού.

Αυτή η φάση (4-6 ετών περίπου) θεωρείται φυσιολογική για την ανάπτυξη της παιδικής σεξουαλικότητας. Η περίοδος αυτή τελειώνει με τη ματαίωση της αιμομικτικής επιθυμίας και το άνοιγμα της σεξουαλικότητας προς τον έξω κόσμο. Μόνο η καθήλωση στο οιδιπόδειο αποτελεί πρόβλημα και είναι γεννεσιουργός αιτία των νευρώσεων.

Η πραγματοποίηση της αιμομικτικής επιθυμίας ακόμη και μέσα από υπαινιγμούς του γονέα επιφέρει ψυχική ασθένεια. Η νεύρωση είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Πρόκειται για προβλήματα που συντελέστηκαν κατά τη σεξουαλική ανάπτυξη και σχετίζονται με την επιθυμία του γονέα του άλλου φύλου. Μία επιθυμία που δεν ματαιώθηκε με τρόπο σαφή και ξεκάθαρο από τον γονιό. Η μη ρητή απαγόρευση της αιμομικτικής επιθυμίας από τον γονιό φέρει την εξάρτηση του παιδιού του από αυτόν, ενώ αντίθετα η ματαίωση της οιδιπόδειας επιθυμίας δίνει αυτονομία στο παιδί.

Στην ουσία, κάθε άντρας μπορεί να κοιμηθεί με όλες τις γυναίκες που επιθυμεί εφόσον καταλάβει και δεχτεί ότι μία μόνο του απαγορεύεται. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες.

Πάντως, και ο Freud, παρότι ενδιαφέρεται περισσότερο για το ατομικό και το ενδοψυχικό, αναγνωρίζει και τον κοινωνικό ρόλο της απαγόρευσης καθώς υποστηρίζει ότι οι σεξουαλικές επιθυμίες της αιμομιξίας δεν ενώνουν τους ανθρώπους αλλά τους χωρίζουν.

Στην πραγματική ρήξη της αιμομικτικής απαγόρευσης, τα πράγματα γίνονται πολύ σοβαρότερα για τον ψυχισμό. Η αυτονομία γίνεται πολύ δύσκολο επίτευγμα. Η αιμομιξία συμβολίζει την τάση για ένωση των ομοίων. Είναι μία μορφή αυτισμού. Πρόκειται στην ουσία για εγκλεισμό και φόβο προς τον άλλον. Όπως και νά’ χει η αιμομιξία φαίνεται να απαντιέται σε κλειστές κοινότητες αλλά και σε ψυχισμούς ανίκανους να ενωθούν με τον άλλο. Μαρτυρά μία αναπηρία ή μία αρχαϊκή παλινδρόμηση. Παρότι φαίνεται να είναι φυσιολογική (ως επιθυμία) σε μία φάση της εξέλιξης, αν δεν καταφέρει να απεγκλωβιστεί από αυτή, εκφράζει ένα μπλοκάρισμα, έναν κόμπο, ένα σταμάτημα της ηθικής και ψυχικής ανάπτυξης ενός προσώπου αλλά και μίας κοινωνίας.

Κριτική ασκήθηκε στο Φροϋδικό οιδιπόδειο σύμπλεγμα από τον ανθρωπολόγο Malinowski, παρότι και αυτός αναγνωρίζει ότι το ταμπού της αιμομιξίας βοηθάει στην συγκρότηση των θεσμών. Ο Μalinowski κατηγόρησε τον Φρόιντ ότι αυτός αναφέρεται στην πυρηνική οικογένεια, ενώ στην περίπτωση άλλου πολιτισμού που μελετούσε υπήρχε παραλλαγή του οιδιπόδειου με τους θείους και τους ανιψιούς.

 Ellis-van Creveld syndrome due incest

Όπως και να έχει, το ταμπού της αιμομιξίας είναι ένα παγκόσμιο ταμπού. Αυτό που φαίνεται να διαφέρει είναι το εύρος της συγγένειας που η απαγόρευση περιλαμβάνει. Για παράδειγμα σε πολλούς πολιτισμούς ο γάμος μεταξύ ξαδερφιών είναι θεμιτός. Δεν συμβαίνει το ίδιο και στη δική μας κουλτούρα.

Στη (διαγενεακή αιμομιξία) σχέση γονιού παιδιού υπάρχει διαφορετικό επίπεδο ωρίμανσης των δύο συντελεστών της και θεωρείται κακοποίηση. Αντίθετα, (στην οριζόντια αιμομιξία) η αιμομικτική σχέση δύο αδερφιών γίνεται περισσότερο ανεκτή καθώς δεν υπάρχει διαφοροποίηση στο στάτους τους, μπορεί να δικαιολογηθεί και ως περιέργεια εφηβική.

Η παραβίαση του κανόνα αποτελεί έγκλημα κατά της προσωπικότητας, της οικογένειας και της κοινότητας. Η απαγόρευση της αιμομιξίας είναι τόσο ισχυρά εσωτερικευμένη ώστε λειτουργεί ακόμη και ανάμεσα στους παραβάτες άλλων απαγορεύσεων. Έτσι, στις φυλακές ο αιμομίκτης εισπράττει όλη την επιθετικότητα των συγκρατουμένων του, σε τέτοιο βαθμό που συνήθως ή αυτοκτονεί ή δολοφονείται (π.χ. του Δουρή).

Τότε, τι συμβαίνει και υπάρχουν αιμομικτικά φαινόμενα;

Πρόκειται για μία αποτυχία κοινωνικοποίησης και εσωτερίκευσης του κανόνα της απαγόρευσης. Από εγκληματολογικές έρευνες (Αρτινοπούλου) βλέπουμε ότι η αιμομιξία είναι περισσότερο συχνή ανάμεσα στον πατέρα και την κόρη. Οι αιμομικτικές οικογένειες ανήκουν στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα (Sonden, Riemier, Szabo κ.ά) και είναι γεωγραφικά ή κοινωνικά απομονωμένες.

Στους αιμομίκτες γονείς παρατηρείται ότι είχαν και οι ίδιοι τραυματικές εμπειρίες κατά το μεγάλωμά τους, αλλά και φτωχές σχέσεις με τα άλλα μέλη της οικογένειας τους. Οι γραμματικές τους γνώσεις είναι περιορισμένες, ενώ υπάρχει μεγάλη αστάθεια ως προς τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και μεγάλες περίοδοι ανεργίας. Η συστηματική χρήση του οινοπνεύματος αποτελεί κοινό εύρημα πολλών ερευνών. Φαίνεται ότι η μέθη οδηγεί στην άρση των αναστολών και στο πέρασμα στην πράξη.

Τα χαρακτηριστικά της μητέρας (συζύγου του αιμομίκτη) είναι η παθητικότητα και ανοχή προς τον συνήθως τυραννικό σύζυγο, η συναισθηματική εξάρτηση από αυτόν και ο μαζοχισμός (υπό την έννοια της παθητικής αποδοχής των οικογενειακών συγκρούσεων).

Ως προς τα χαρακτηριστικά της κόρης, φαίνεται η αιμομιξία να συντελείται κατά την περίοδο της εφηβείας που διαμορφώνεται το σώμα (12-15 χρονών). Συνήθως είναι η πρωτότοκη. Πάει σχολείο αλλά η επίδοσή της παρουσιάζει σημαντική κάμψη κατά τη διάρκεια της αιμομιξίας.

Ας δούμε όμως τις ψυχικές συνέπειες της αιμομιξίας στα παιδιά. Το παιδί προδίδεται από το ίδιο το πρόσωπο από το οποίο αναμένει την προστασία, την ασφάλεια και την παρηγοριά. Αυτό έχει ως συνέπεια τη ρήξη της εμπιστοσύνης αλλά και της αυτοεκτίμησής του. Η δυσφορία είναι το σύμπτωμα από το οποίο με δυσκολία θα απαλλαγεί και δύναται να το οδηγήσει στην εξάρτηση από ουσίες, στην ομοφυλοφιλία ακόμη και στην ψύχωση.

Κάποια συμπτώματα που συναντούμε στα παιδιά που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση είναι:

Άγχος, θυματοποίηση, απουσία αυτοεκτίμησης, τοξικομανία, συναισθηματική σύγχυση (π.χ. ανάμεσα στην διάκριση αηδίας και ηδονής, βίας και τρυφερότητας κλπ)., κατάθλιψη που μπορεί να φτάσει σε απόλυτη αποδιοργάνωση και ψύχωση. Ψυχοσωματικές ασθένειες, αυτοακρωτηριασμοί και απόπειρες αυτοκτονίας. Επίσης, τείνουν να σεξουαλικοποιούν όλες τις σχέσεις. Κάποια από αυτά καταλήγουν στην πορνεία. Διακατέχονται από έντονα συναισθήματα ενοχής τόσο για το συμβάν όσο και γενικότερα. Εμφανίζουν προβλήματα ταυτότητας. Κυριαρχούνται από συναισθήματα εχθρότητας και έντονο θυμό απέναντι στους γονείς. Ντρέπονται. Εμφανίζουν μαζοχιστικές συμπεριφορές, σεξουαλικές παρεκκλίσεις, διαταραχές στον ύπνο ή διατροφικές (ιδιαίτερα αν το γονεϊκό πρόσωπο που διαπράττει την αιμομιξία είναι η μητέρα). Απομονώνονται και δυσκολεύονται να συνάψουν σχέσεις εγγύτητας και να δημιουργήσουν δικές τους οικογένειες.

Ο πολιτισμός είναι αυτός που θέτει τα όρια του επιτρεπτού και του απαγορευμένου. Με δεδομένο ότι είμαστε όντα κοινωνικά, φαινόμενα όπως αυτό της αιμομιξίας δεν μπορούν παρά να έχουν αρνητική επίδραση τόσο στο άτομο όσο και στην οικογένεια.

Η ύβρις που διαπράττεται με την αιμομικτική πράξη καθιστά μιαρό όχι μόνο το άτομο αλλά ολόκληρη την οικογένεια και τους απογόνους του. Πράξεις αιμομικτικές θα συνεχίσουν συνήθως να αναπαράγονται μέσα στις οικογένειες που θα φτιάξει το θύμα, σαν μία κατάρα που θα συνοδεύει το γένος όμοια με αυτή της Οιδιπόδειας τραγωδίας.

Η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη για να σπάσει ο φαύλος κύκλος και να υπάρξει κάθαρση.

http://psyhismos.blogspot.gr/2012/01/blog-post.html