Πεθαίνοντας
για την Ελλάδα
Κάρολος Ογλ.
Μακρυνίτσα 17.3.1878
Ο Κάρολος Ογλ (Charles
Chaloner Ogle, 1851 - 1878) ήταν Άγγλος αρχιτέκτονας που διακρίθηκε για τα
φιλελληνικά του αισθήματα. Κατά την διάρκεια της επανάστασης της Θεσσαλίας του
1878 κατέφθασε στο Πήλιο ως απεσταλμένος των "Times" του Λονδίνου για
να καλύψει τα γεγονότα. Βρήκε τραγικό θάνατο στη μάχη της Μακρυνίτσας.
Ο Κάρολος Ογλ γεννήθηκε
στις 6 Απριλίου του 1851 στο Μέριλμπον, περιοχή του κεντρικού Λονδίνου, όπου
διέμενε τότε η οικογένειά του και ήταν το 4ο παιδί της οικογένειάς
του. Ο Κάρολος Ογλ μεγάλωσε σ’ ένα ειδυλλιακό και άνετο περιβάλλον και μετά την
ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου,
όπου σπούδασε αρχιτεκτονική και μαθήτευσε αργότερα κοντά στον μεγάλο
αρχιτέκτονα Φρέντερικ Ουΐλιαμ Ρόπερ. Παράλληλα με την δραστηριότητα που
αναπτύσσει ως αρχιτέκτονας συνεργάζεται με την περιοδική έκδοση «Builder». Το
1875 επισκέφθηκε την Ρώμη και την Αθήνα και για κάποιο διάστημα εργάστηκε στο
αρχιτεκτονικό γραφείο του ανακτορικού αρχιτέκτονα Τσίλερ ενώ παρέδιδε δωρεάν μαθήματα
αγγλικών. Είχε διακριθεί για τον φιλελληνισμό του και είχε τιμηθεί από τον
βασιλιά Γεώργιο Α΄ με το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος
Όμως «το τάλαντό του για
το γράψιμο, η παρατηρητικότητά του, η ανάγκη του να εκφραστεί για όλα όσα
συνέβαιναν γύρω του, τον ώθησαν τον Ιούλιο του 1876 να απευθυνθεί, όπως ο
Στίλλμαν, όπως και τόσοι άλλοι, στους Τάϊμς για συνεργασία από την Αθήνα. Η
συνεργασία των Τάϊμς με τον Ογλ επισημοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου
χρόνου, όταν δημιουργήθηκαν τα προβλήματα υγείας και συνεργασίας της εφημερίδας
με το Στίλλμαν. Ο νεαρός δόκιμος δημοσιογράφος, που από δω και πέρα θα φέρει
τον τίτλο «Ανταποκριτής των Τάϊμς», αρχίζει από εκείνη τη στιγμή μια καινούργια
καριέρα και ξεκινά για τη Σερβία με σπουδαία αποστολή».
Ως πολεμικός ανταποκριτής
ακολουθεί τα οθωμανικά στρατεύματα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους στο Μαυροβούνιο,
στην Ερζεγοβίνη αλλά και στην Κρήτη και την Θεσσαλία και στέλνει εντυπωσιακές περιγραφές
διανθισμένες με το λεπτό του χιούμορ.
Ο Ογλ έφτασε στον Βόλο
στις αρχές Φεβρουαρίου του 1878. Όμως στο Πήλιο, οι προετοιμασίες για
απελευθερωτικό ξεσηκωμό, είχαν ήδη αρχίσει από το 1876. Στις 15 Ιανουαρίου 1878
τη σημαία της επανάστασης σήκωσαν στο χωριό Άγιος Λαυρέντιος περίπου 40
πηλιορείτες οι οποίοι συνέστησαν την Προσωρινή Κυβέρνηση του Πηλίου με πρόεδρο
το Ζήσιμο Μπασδέκη και μέλη τους Κ. Γαρεφη, Ζ. Φυτάλη. Κ. Σακελλαρίδη, Αργ.
Βογιατζή, Κ. Σταμούλη, Γ. Νικολάου και Κ. Κοτζαμάνη. Λίγες μέρες αργότερα, στην
Πορταριά 60 πηλιορείτες πρόκριτοι ορκίστηκαν να αγωνισθούν για την ανεξαρτησία
της Θεσσαλίας και την ένωση της με τη μητέρα Ελλάδα. Η νέα Προσωρινή Κυβέρνηση
του Πηλίου, όριζε πρόεδρο τον Ιερώνυμο Κασσαβέτη και αντιπροέδρους τους Ζ.
Μπασδέκη και Ευάγγελο Σταμούλη. Ακολουθούσαν οι υπογραφές εννέα ακόμη μελών. Οι
επαναστάτες σύντομα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Ακολούθησαν διάφορες μάχες με
τους Τούρκους, αλλά και τρομερές σφαγές. Λίγες μέρες αργότερα, οι τουρκικές
δυνάμεις «απάντησαν» στους εξεγερμένους. Περισσότεροι από 4.500 Τούρκοι
στρατιώτες έφτασαν στο βουνό Σαρακηνός. Μόλις 200 αντάρτες που βρέθηκαν
απέναντί τους κατάφεραν να τους αναχαιτίσουν και να σκοτώσουν 600 άνδρες. Σε
αντίποινα οι Τούρκοι εισέβαλαν στη Μακρινίτσα και έσφαξαν τους κατοίκους. Τα
θύματα ήταν πολλά, ανάμεσά τους και παιδιά. Ο Ογλ κατέγραφε τις εικόνες και τις
μετέφερε στους Τάιμς, καυτηριάζοντας τις κινήσεις των Τούρκων ενάντια σε άμαχο
πληθυσμό και εξυμνώντας την αντίσταση των Ελλήνων.
Οι τουρκικές αρχές, εξαγριώθηκαν
με τις ανταποκρίσεις του Ογλ, και έστειλαν επιστολή στον άγγλο πρωθυπουργό με
την οποία κατηγορούσαν τον Ογλ ως «πράκτορα των Ελλήνων που τους υποκινεί σε
επανάσταση».
Αρκετές μέρες αργότερα ο
διοικητής του τουρκικού στόλου Χόμπαρτ Πασάς, συνοδευμένος από περίπου 6.000
στρατιώτες , απέκλεισε το Πήλιο από τις Β. Σποράδες και ζήτησε να έρθει σε
επαφή με τους έλληνες οπλαρχηγούς για να τους πείσει να παραδώσουν τα όπλα. Κι
αυτό επεδίωξε να γίνει μέσω του Ογλ τον οποίο ζήτησε να συναντήσει. Όμως, ο
φιλέλληνας δημοσιογράφος αρνήθηκε, λέγοντας ότι «οι ασχολίες μου δεν μου επιτρέπουν να σας επισκεφθώ αυτοπροσώπως.
Έμαθα ότι πρόκειται να επιτεθείτε στη Μακρινίτσα και πηγαίνω εκεί για την
ασφάλειά μου…»
Ο Χόβαρτ τον απείλησε τότε
ότι θα τον διώξει από τα τουρκοκρατούμενα εδάφη και ο Ογλ του ανταπάντησε: «Θα
με διώξεις αλλά δεν θα φύγω όπως έφυγες
εσύ από την Αγγλίαν». Έτσι ξεκίνησε για τη Μακρυνίτσα όπου με έξοδα του προσέλαβε
30 εργάτες, για να κατασκευάσουν χαρακώματα. Πριν φύγει μάλιστα από το Βόλο
είχε προβλέψει το θάνατο του μιλώντας σε γνωστούς του και λέγοντας ότι οι
Τούρκοι θα τον δολοφονήσουν και θα κόψουν το κεφάλι του. Γι’ αυτό τους έδειχνε
κάποιες ουλές το χέρι του από παλαιό τραύμα, ώστε αν βρεθεί το ακέφαλο πτώμα
του να το αναγνωρίσουν!!!
Στις 17 Μαρτίου έγινε η
δεύτερη μάχη της Μακρινίτσας. Οι ελληνικές δυνάμεις υποχώρησαν και οι Τούρκοι
μπήκαν ξανά στο χωριό, σκοτώνοντας γυναικόπαιδα και λεηλατώντας ότι έβρισκαν
μπροστά τους. Η μάχη κράτησε τρεις μέρες....
Ο Κάρολος Ογλ βρήκε
τραγικό θάνατο στη δεύτερη μάχη της Μακρυνίτσας, που διεξήχθη δυτικά της
Μακρυνίτσας στην θέση "Σταυρός" του βουνού «Σαρακηνός» στις 17
Μαρτίου 1878. Ο θάνατός του όταν έγινε γνωστός στην Αθήνα, συγκλόνισε την κοινή
γνώμη, αλλά και την κυβέρνηση.
Η τριήμερη μάχη της
Μακρυνίτσας, υπήρξε αιματηρότατη, με πολλά θύματα από τον άμαχο πληθυσμό, ακόμα
και παιδιά. Οι επαναστάτες νικήθηκαν και υποχώρησαν προ των Οθωμανικών στρατευμάτων
του Ρετζέπ Πασά, αλλά και των ορδών των ατάκτων Κιρκασίων του Αμούς Μπέη. Οι
πρόξενοι των ξένων δυνάμεων μαζί με τον Έλληνα πρόξενο Τζιώτη ανέβηκαν στο Πήλιο για ερευνήσουν την
κατάσταση και να σταματήσουν τις σφαγές. Ενδιαφέρθηκαν φυσικά και τον Όγλ, που
δεν εμφανίσθηκε πουθενά επί διήμερο. Τον αναζητούσαν για να πληροφορηθούν
εγκύρως τα καθέκαστα των μαχών στο Πήλιο. Όμως είχε ήδη δολοφονηθεί. Αρχικά οι
Τούρκοι έκρυψαν το πτώμα του, αλλά ένας στρατιώτης εμφάνισε το διαβατήριό του,
ενώ ένας άλλος πουλούσε τα ρούχα του. Οι Τούρκοι είπαν ότι τον δολοφόνησαν οι
επαναστάτες. Αυτό όμως δεν ήταν αληθές.
Τελικά το πτώμα του άτυχου
Άγγλου δημοσιογράφου βρέθηκε ακέφαλο στο Ωμέγα Ρέμα. Οι γιατροί ενός αγγλικού
και ενός ιταλικού πλοίου έκαναν αυτοψία και τοποθέτησαν το πτώμα σε μολυβένια
θήκη για να μεταφερθεί στην Αθήνα για ταφή. Οι πρόξενοι των ξένων δυνάμεων από
τις ανακρίσεις που έκαναν στο Πήλιο διαπίστωσαν όπως έγραφαν οι εφημερίδες της
εποχής, ότι ο Όγλ δολοφονήθηκε μετά τη λήξη της μάχης. Κάποιοι μάρτυρες είπαν
ότι τον είδαν να επιστρέφει έφιππος και να επιπλήττει τέσσερις Οθωμανούς
στρατιώτες, οι οποίοι τον αγνόησαν. Παρακάτω όμως συνάντησε άλλους δύο, οι
οποίοι τον αναγνώρισαν, αλλά δεν δίστασαν να τον δολοφονήσουν χτυπώντας τον ο
ένας με τη λόγχη και ο άλλος πυροβολώντας. Μια γυναίκα και ένα παιδί που είδαν
τη σκηνή του φόνου, κατέθεσαν ότι οι δολοφόνοι όταν απέκοψαν την κεφαλή του
Άγγλου ανταποκριτή, την κάρφωσαν σε μια λόγχη και την περιέφεραν αλαλλάζοντας.
Η σορός του Ογλ
μεταφέρθηκε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στον Βόλο, όπου και παρέμεινε για
λαϊκό προσκύνημα. Στις 28 Μαρτίου μεταφέρθηκε στον Πειραιά με την αγγλική
κανονιοφόρο “Wizard”. Μερικές Βολιώτισσες είχαν κεντήσει ταινία που μπήκε στο
φέρετρο και έγραφε: «Ου σκεπάζεται αρετή σου, ουδ’ επίβουλος σφαγή σου, Ογλ
φιλελεύθερε». Η σορός του έγινε δεκτή με μεγάλες τιμές από τις αρχές και πλήθος
κόσμου. Με ειδική αμαξοστοιχία μεταφέρθηκε στην Αθήνα και τοποθετήθηκε στον
καθολικό ναό του Αγίου Διονυσίου. Στην Αθήνα επικρατούσε πρωτοφανής συγκίνηση.
Οι έμποροι της πρωτεύουσας ετοίμασαν στεφάνι με ταινία που έγραφε αρχαϊστί
«Έκπρεπέ εν Βρετανοίς
Κάρολον πολυδάκρυτον Ογλ Στίφεα κυκλώπων έκτανον ουχί οσίως Πηλίου εν κλιτύσιν
κηρός μεμαώτα μελαίνης γης εξαρπάζειν Θεσσαλίης τέκεα»
Η πάνδημη κηδεία του,
έγινε στις 29 Μαρτίου 1878 από τον καθολικό ναό του Αγίου Διονυσίου,
χοροστατούντος του καθολικού αρχιεπισκόπου. Παρέστησαν πολλοί επίσημοι και
λαός. Επικήδειο εκφώνησε στο νεκροταφείο ο Τιμολέων Φιλήμων, και ο Γάλλος
πρεσβευτής. Ο δήμος της Αθήνας (δήμαρχος ο Παναγής Κυριακός) παραχώρησε δωρεάν
τάφο στο Α΄ Νεκροταφείο. Η σορός του ενταφιάστηκε στο Α’
Νεκροταφείο, δίπλα στον τάφο του ναυάρχου Κανάρη.
Η οικογένεια του Ογλ με
τηλεγράφημά της προς τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο ευχαρίστησε την
ελληνική κυβέρνηση, αλλά και τον Χαρίλαο Τρικούπη, βουλευτή τότε, που
ασχολήθηκε ενεργά με την ταφή του τέκνου της.
Όμως οι μεταγενέστεροι
Έλληνες δεν ξέρουν ούτε ιστορία αλλά ούτε να τιμούν αυτούς που έδωσαν την ζωή τους
για την ελευθερία της Ελλάδος. Έτσι στη δεκαετία του ’80 η προτομή του
φιλέλληνα Ογλ όχι μόνο εξαφανίστηκε αλλά ο Δήμος Αθηναίων πούλησε και τον
δωρηθέντα για την ταφή του τάφον.
Το γεγονός μαθεύτηκε με
επερώτηση που κατέθεσε στην Βουλή για τον Κάρολο Ογλ ο π. Αντιπρόεδρος της
Βουλής, Γιώργος Σούρλας, που είδε το φως της δημοσιότητας την Κυριακή 31
Ιουλίου 1983. Με ερώτησή του στην Βουλή και τον Υπουργό Εξωτερικών, ο βουλευτής
Μαγνησίας μεταξύ άλλων τόνιζε τα εξής: «Ο Αγγλος Τσαρλς Ογλ ήρθε στην Ελλάδα
σαν ανταποκριτής των Τάϊμς κατά την περίοδο της ελληνικής επαναστάσεως. Δεν
περιορίσθηκε όμως στα δημοσιογραφικά του καθήκοντα αλλά πήρε μέρος στον αγώνα
για την ελευθερία του Ελληνικού Λαού. Στην προσπάθειά του να βοηθήσει γυναίκες
και παιδιά όταν κατελήφθη η Μακρινίτσα Μαγνησίας, οι Τούρκοι τον αποκεφάλισαν.
Στις 29 Μαΐου 1878 με τιμές που αρμόζουν στους αγωνιστές της ελευθερίας και
πολύ περισσότερο όταν είναι φιλέλληνες, ο Ογλ ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο
Αθηνών. Η επιτύμβια μαρμάρινη στήλη του Ογλ παραμερίστηκε και ο τάφος του
πουλήθηκε σε άλλη οικογένεια. Φαίνεται ότι αυτό έγινε με απόφαση του Δήμου
Αθηναίων για εγκαταλειμμένους τάφους, για τάφους που δεν έχουν κληρονόμους. Ο
κ. Υπουργός, συνεχίζει ο κ. Σούρλας, πρέπει να ενημερώσει τη Βουλή για την μετά
θάνατον περιπέτεια του Άγγλου φιλέλληνα και η κυβέρνηση οφείλει να
αποκαταστήσει τη μνήμη του». Εξάλλου για το ίδιο θέμα απεστάλη επιστολή του κ.
Σούρλα στο Δήμο Αθηναίων, όπου τονίζεται ότι «ο τόπος που πρέπει να μεταφερθεί
η επιτύμβια στήλη είναι ο Δήμος Βόλου ή η Κοινότητα Μακρινίτσας, όπου
αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους. Ίσως είναι και μια ευκαιρία ο Δήμος Βόλου και
η Κοινότητα Μακρινίτσας να τιμήσουν την μνήμη του φιλέλληνα Ογλ με εκδηλώσεις
που αρμόζουν σε όλους τους αγωνιστές της ελευθερίας». Όπως μας πληροφορεί ο κ.
Σούρλας, δεν έλαβε απάντηση ούτε από τον υπουργό ούτε από τον Δήμο Αθηναίων.
Απευθύνθηκε όμως στη διοίκηση του Νεκροταφείου και όπως τον ενημέρωσαν, οι
συγκεκριμένοι τάφοι θεωρήθηκαν τάφοι αγνώστων και οι μαρμάρινες πλάκες
διατέθηκαν για την πλακόστρωση πεζοδρομίων.
Θεατρικό έργο
Ο ηθοποιός Βασίλειος Κ.
Ανδρονόπουλος, για να τιμήσει τον Κάρολο Όγλ, το 1890 εξέδωσε στα Τρίκαλα από
το τυπογραφείο του Γ. Μαρινόπουλου, το θεατρικό έργο «Δολοφονία Καρόλου Ογλ εν
τη μάχη Μακρυνίτσης : Δράμα Εθνικόν εις πράξεις δύο μετ' Αποθεώσεως / Υπό Β. Κ.
Ανδρονοπούλου Ηθοποιού».
Πηγές :
Άρθρο του Παντελή Στεφ.
Αθανασιάδη στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου