Το δις πτωχεύειν ουκ έθνους σοφού

Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2010

Το δις πτωχεύειν ουκ έθνους σοφού

Μετοχή της Τράπεζας Μυτιλήνης

Ένα κακό δεν προκύπτει ποτέ μόνο του. Πολλοί συσσωρευμένοι λόγοι το προκαλούν και πολλά αλυσιδωτά δεινά το ακολουθούν. Κι αυτό δεν απέχει καθόλου από την Πυθαγόρεια θεωρία πως «οι άνθρωποι έχουν συμφορές τις οποίες οι ίδιοι δημιουργούν στον εαυτό τους, οι ταλαίπωροι».Το ίδιο ισχύει και για τα κράτη.

Η θλιβερή πραγματικότητα πως στη σύγχρονη Ελλάδα ανεμίζουν τα κόκκινα μπαϊράκια της πτώχευσης στρέφει πολλών τα βλέμματα στην ιστορική πτώχευση του 1893. Οι δύο εποχές έχουν διαφορετικά δεδομένα αλλά κοινό παρονομαστή τον υπέρμετρο δανεισμό και το υπέρογκο δημόσιο χρέος.

Τα ιστορικά γεγονότα λίγο πολύ είναι γνωστά. Ωστόσο, μια ματιά απ΄ τη χαραμάδα της Ιστορίας στην «καμαρίλα» του παλατιού, στην «αυλικοφωλιά» όπως την αποκαλούσε μερίδα πολιτικών, φέρνει στο φως άγνωστους και ενδιαφέροντες χειρισμούς διαπλοκής. Ερεθίσματα προς γνώση και συμμόρφωση ή προς αποφυγή. Ανάλογα.

Τίποτα χειρότερο για το βασιλιά Γεώργιο από το να πτωχεύει η χώρα του, να του υποβάλει την παραίτησή του ο πρωθυπουργός Τρικούπης, να μαστίζεται από χολέρα ο τόπος, να φουντώνουν τα πολιτικά πάθη, να επικρέμαται ο κίνδυνος αναμέτρησης με τους Τούρκους, να βουλιάζει το χρηματιστήριο, να μην του δίνουν δάνειο οι ξένοι (και το τραγελαφικότερο όλων: αφού εξασφάλισαν το δάνειο να μην το εγκρίνει εν τέλει η Βουλή ανατρέποντας την κυβέρνηση!)

Με την υποβολή της παραίτησης Τρικούπη, αρχές Μαΐου του 1893, ο βασιλιάς είχε να επιλέξει το νέο πρωθυπουργό ανάμεσα στους επόμενους τρεις πολιτικούς: Δημ. Ράλλη, τότε βουλευτή Αττικής, Κων. Κωνσταντόπουλο, πρωθυπουργό για λίγους μήνες του 1892 και Σωτ. Σωτηρόπουλο, τότε βουλευτή Τριφυλίας.

Ο πρώτος ήταν σφοδρός επικριτής του και δεν τον ήθελε για πρωθυπουργό. Ο δεύτερος ήταν υπέρμαχος της πτώχευσης που επ΄ουδενί επιθυμούσε ο βασιλιάς. Έτσι, στις 15 Μαΐου 1893, διόρισε πρωθυπουργό το Σωτηρόπουλο που υποσχέθηκε «πάση θυσία» να αποφύγει τη χρεοκοπία και να παραιτηθεί όποτε του πει ο βασιλιάς.

Οι Times του Λονδίνου τότε, χαρακτήρισαν ως μπάλωμα (εμβάλωμα) τη λύση αφού έκριναν πως σε σύγκριση με το διεθνούς ακτινοβολίας Τρικούπη ο Σωτηρόπουλος ήταν οικονομολόγος με εσωτερική φήμη μόνο, που δεν θα κέρδιζε την εμπιστοσύνη των τραπεζιτών και κεφαλαιούχων στο εξωτερικό.

Αγώνας δρόμου άρχισε για τη νέα κυβέρνηση προς εξεύρεση χρημάτων στο εξωτερικό. Κατάφερε να συνάψει ένα δάνειο με την ονομασία «Funding» από τον οίκο HAMPRO του Λονδίνου αλλά με δυσβάσταχτους όρους .

Μάλιστα, επειδή οι προσωρινές αποδείξεις αποπληρωμής του δανείου ονομάζονταν SCRIP οι ευεπίφοροι στη σάτιρα εκδότες δεν άργησαν να τον κάνουν τίτλο σκωπτικής εφημερίδας. Ο λόγος για την εφημερίδα «ΤΟ ΣΚΡΙΠ» την οποία εξέδιδε ο Κουσουλάκος.(Οι τίτλοι από το πρώτο φύλλο στη φωτογραφία:

Στο προαναφερόμενο τεύχος της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ όπου ως αρχισυντάκτες φέρονται ειρωνικά οι «ΧΑΜΠΡΟ ΚΑΙ ΥΙΟΣ» - του ομώνυμου αγγλικού οίκου που χορήγησε το επίμαχο δάνειο στην Ελλάδα - σατιρίζεται με σαρκασμό ένα ακόμη σκάνδαλο με μετοχές ενώ ο συντάκτης σκαρφίστηκε την κηδεία της Γενικής Πιστωτικής Τράπεζας και τον επικήδειο δια στόματος του μεγαλοτραπεζίτη διευθυντή της, του κ. Σγούτα σε έναν εξευτελιστικό δημόσιο αυτοδιασυρμό του τελευταίου:

Ιδού μερικά γλαφυρά στιγμιότυπα διασκευασμένα περιληπτικά σε απλή ελληνική :

«Λόγος κ. Σγούτα
( Μετάφρασις… εκ του ελληνικού)
«Κύριοι μέτοχοι, σας προσκαλέσαμε σε θλιβερό γεγονός, στην κηδεία της Τράπεζας που διηύθυνα για μια δεκαετία αισίως. Και μου έρχεται αυτή τη στιγμή στα χείλη η γαλλική ρήση «Ουδέν κτήνος μεγαλύτερο του μετόχου». Τώρα κλαίτε κι έχετε δίκιο. Ουδέν θλιβερότερον του να χάνει κανείς τα χρήματά του. Κι εγώ κλαίω διότι έχασα τα χρήματά σας!

Αλλά οφείλω να σας πω τα αίτια που κατέβασαν στον τάφο την προκείμενη τράπεζα για να γνωρίζετε τουλάχιστον πως πέθανε επιστημονικά. ..

Η πίστη στην τράπεζά μας καταστράφηκε εξαιτίας των μηχανορραφιών των υποτιμητών κερδοσκόπων που μας άλλαξαν την πίστη.! Γνωρίζετε δε ποιοι ονομάζονται υποτιμητές; Αυτοί που παίζουν στην αγορά «ανοιχτά» και που αν ήταν σε άλλο κράτος θα οδηγούνταν στις φυλακές.

Και μην πιστεύετε στις διαδόσεις και τις συκοφαντίες. Έκανα ότι μπορούσα για να ευδοκιμήσει η τράπεζα. Την παρέλαβα χωρίς χρήματα το 1876 και εξαπατούσα τον κόσμο λέγοντας πως έχει εκατομμύρια...
Κατόρθωσα να γίνει πιστευτή η απάτη και ανέβασα τις μετοχές της στις 300 δραχμές. Τότε μπορούσα να πουλήσω και να φύγω κερδίζοντας εκατομμύρια μα δεν το έκανα …διότι μου είναι δύσκολο να τρέχω…
Μην πιστεύετε κύριοι τις διαδόσεις. Ακόμα και αν με βλέπετε να σπαταλώ χρήματα μην πιστεύετε. Σας επαναλαμβάνω είμαι φτωχός. Και απόδειξη είναι ότι δεν τρώω στο μεγάλο ξενοδοχείο του Φαλήρου αλλά μόνο στου Τσελεμεντέ.

Πιστέψτε με πως είμαι φτωχός και απόδειξη είναι πως τρώω με τους κυνόδοντες διότι δεν μου έμεινε… τραπεζίτης!

Οι μέτοχοι τότε απάντησαν εν χορώ: «Κι εμείς είμαστε πτωχοί… δηλαδή πτωχοί τω πνεύματι!»
Αυτά είχα να πω και τώρα τελειώνοντας θυμήθηκα χωρίς να το θέλω μια παροιμία. «Μια φορά ένας έβαλε στοίχημα να φάει δεκαπέντε γαλακτομπούρεκα.. κι αν δεν τα φάει να τον φτύσουν. Αφού έφαγε τα δεκατέσσερα πια ομολόγησε πως έχασε το στοίχημα και προσκάλεσε τους αντιπάλους να τον φτύσουν.

Εκείνοι όμως απελπισμένοι του απάντησαν. «Τώρα φτύσε μας εσύ!»

Σε ένα άλλο σατιρικό περιοδικό της εποχής το «Μη χάνεσαι» αποτυπώνεται η αλήθεια για την κατάντια του ελληνικού λαού της εποχής διατυπωμένη στην ακόλουθη επιστολή προς το βασιλιά: