Διασώζονται αρχιτεκτονικοί θησαυροί

Διασώζονται αρχιτεκτονικοί θησαυροί

Tριάντα δύο κτίρια, ανάμεσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και τη Λ. Αλεξάνδρας, ανακηρύσσονται διατηρητέα

Tου Γιωργου Λιαλιου

Ενα από τα ωραιότερα μέρη της Αθήνας παίρνει τη θέση που του αξίζει στην ιστορία της πρωτεύουσας. Ενα σύνολο 32 κτιρίων, ανάμεσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και τη λεωφόρο Αλεξάνδρας, ανακηρύσσεται διατηρητέο από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό προστατεύεται μια περιοχή που αποτυπώνει την εξέλιξη του κέντρου της Αθήνας στα τέλη του 19ου και στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο κύριος όγκος των διατηρητέων είναι κτίρια του Μεσοπολέμου, αλλά και μεταγενέστερες αστικές πολυκατοικίες, χαρακτηριστικά δείγματα της μετάβασης στη μοντέρνα αρχιτεκτονική.

Τα κτίρια βρίσκονται στην «περιοχή Μουσείου», από τη συμβολή της οδού Πατησίων με τη λεωφόρο Αλεξάνδρας έως τον κήπο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (13 οικοδομικά τετράγωνα). Πρόκειται για την «ήρεμη δύναμη» του κέντρου, μια περιοχή γνώριμη σε όλους τους κατοίκους της πρωτεύουσας, αλλά αφανής, τουλάχιστον σε σχέση με τα γειτονικά Εξάρχεια.

Ανθρώπινη

«Η περιοχή είναι πολύ ήρεμη και πολύ πιο ανθρώπινη από τα Εξάρχεια. Αυτός είναι και ο λόγος που κατοικείται ακόμα», λέει στην «Κ» η κ. Μάρω Αδάμη- Καρδαμίτση, καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. «Είναι μια περιοχή στην οποία αποτυπώνεται το κλίμα των αρχών του αιώνα, έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η περιοχή έχει διατηρήσει αυτή την ατμόσφαιρα του Μεσοπολέμου και γι' αυτό τον λόγο είναι εξίσου γοητευτική και σήμερα».

Η περιοχή του Μουσείου δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Σταθμός στην εξέλιξή της υπήρξε η ίδρυση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (1866-1888) και του Πολυτεχνείου (1861-1876), που προσέδωσαν στην περιοχή γόητρο και σύντομα τη μετέτρεψαν από εξοχική σε περιοχή κατοικίας για τη μεσοαστική και μεγαλοαστική τάξη. «Πρόκειται για μια περιοχή που ουσιαστικά δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και τη δεκαετία του '50 θεωρούνταν ακόμα «φρέσκια»», εξηγεί η κ. Αδάμη- Καρδαμίτση. «Σταδιακά η περιοχή Μουσείου έγινε μια διακριτή γειτονιά, όπως η Νεάπολη και τα Εξάρχεια».

Τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής ορίζουν όχι τόσο τα νεοκλασικά, αλλά οι συχνά παραγνωρισμένες πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου. Κύρια χαρακτηριστικά τους, ο ορθολογισμός, η λειτουργικότητα και η έντονη ογκοπλαστική διαμόρφωση: κτίρια απλά, χωρίς διάκοσμο που παρουσίασαν ένα νέο γεωμετρικό πρότυπο στην κατοικία, αξιοποιώντας τις νέες κατασκευαστικές δυνατότητες που έδωσε η χρήση οπλισμένου σκυροδέματος.

Αφορμή για τη μελέτη της περιοχής από το υπουργείο Περιβάλλοντος ήταν η αίτηση για κατεδάφιση ενός τριώροφου κτιρίου του Μεσοπολέμου (Μετσόβου 21). Η αίτηση απορρίφθηκε από την Επιτροπή Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ) το 2006 «διότι (το κτίριο) αποτελεί δείγμα της αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου και αποτελεί σύνολο με τα όμορα». Κατόπιν το τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών του υπουργείου Περιβάλλοντος ανέλαβε να πραγματοποιήσει αυτοψία στην περιοχή και κατέγραψε 32 αξιόλογα κτίρια.

Αφού παρέμεινε για μερικά χρόνια στα συρτάρια του (τέως) ΥΠΕΧΩΔΕ, η απόφαση τελικά υπεγράφη προ ολίγων ημερών και πλέον αναμένει τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η ανακήρυξη των 32 διατηρητέων έρχεται να «κλειδώσει» με την ομάδα των 49 διατηρητέων, που είχαν χαρακτηριστεί πριν από 18 χρόνια, το 1992, στην περιοχή των Εξαρχείων.

Συνολική μελέτη

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται κατά κανόνα αποσπασματικοί μόνο χαρακτηρισμοί διατηρητέων, συνήθως με ανάλογη αφορμή. Πρακτική που το υπουργείο Περιβάλλοντος ενδεχομένως να βρει στον δρόμο του, επιχειρώντας προγράμματα αναπλάσεων στο κέντρο. «Θα έπρεπε να δούμε το κέντρο με μια συνολική μελέτη, που θα ξεκαθαρίζει όχι μόνο τα όριά του, αλλά και το τι θέλουμε», λέει η κ. Αδάμη- Καρδαμίτση. «Οι μεμονωμένες, απεγνωσμένες προσπάθειες δεν είναι κακές γιατί από κάπου πρέπει να αρχίσεις. Πρέπει όμως να αποφασίσουμε ποιες γειτονιές θα προστατέψουμε και γιατί, έστω κι αν είναι δύσκολο».

Tου Γιωργου Λιαλιου

Πηγή:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_07/02/2010_389529