Η σημασία του πρωινού

Τρώγε το πρωί σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν άρχοντας και το βράδυ σαν ζητιάνος

Τόσες παροιμίες έχουν ειπωθεί για την αξία του πρωινού γεύματος, αλλά εμείς ακόμα να τη συνειδητοποιήσουμε. Το πρωινό είναι το πρώτο γεύμα που παίρνουμε ύστερα από πολύωρη νηστεία, που όπως υποδηλώνεται και από την ετυμολογία του αγγλικού όρου για το πρωινό, breakfast, δηλαδή break fast (διάλειμμα στη νηστεία), πρόκειται για εκείνο το γεύμα που διακόπτει τη νηστεία της νύχτας ή αλλιώς τη βραδινή περίοδο μη λήψης τροφής.

Ολοένα και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν το γεγονός πως το πρωινό είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεύματα της ημέρας, και ιδίως για τα παιδιά, που βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης.

Οι επιστήμονες της διατροφής τονίζουν συνεχώς τη σημασία ενός καλού πρωινού και επιμένουν στο γεγονός ότι δεν πρέπει να παραλείπουμε αυτό το γεύμα της ημέρας. Το πρωινό είναι ένα σημαντικό γεύμα, που παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατροφική πρόσληψη των παιδιών και των ενηλίκων. Από μεγάλες μελέτες διαπιστώθηκε ότι όσοι δεν παίρνουν πρωινό έχουν συνήθως χαμηλότερη πρόσληψη ημερήσιας ενέργειας, βιταμινών (π.χ. Α, C,Ε, D, Β6, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, φυλλικού οξέος) και μετάλλων (π.χ. ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου, σιδήρου), απ' όσους έτρωγαν πρωινό.

Είναι γεγονός ότι μικροί και μεγάλοι δεν καταναλώνουμε πρωινό, είτε γιατί ορισμένοι από εμάς υποτιμάμε ή αγνοούμε την αξία του είτε γιατί η βιασύνη και το άγχος, που μας έχει επιβάλει η καθημερινή ρουτίνα, μας εμποδίζουν από το να αφιερώσουμε 5 λεπτά στην αρχή της ημέρας μας στη διατροφή μας και κατ' επέκταση στον εαυτό μας.

Σύμφωνα με ελληνική έρευνα, σχεδόν το 50% των Ελλήνων δεν ασχολείται με το πρωινό ή δεν θέλει να το συμπεριλάβει στην καθημερινή διατροφή του, γιατί θεωρεί ότι έτσι θα περιορίσει τις ημερήσιες θερμίδες του και θα αδυνατίσει. Κι όμως τα φαινόμενα απατούν και πρέπει να πειστούμε ότι έχουμε πολλούς καλούς λόγους για να το εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Ένα σωστό και ισορροπημένο πρωινό μάς προστατεύει, μας δυναμώνει και μας αδυνατίζει!

Το πρώτο γεύμα της ημέρας, αν είναι καλά δομημένο, παρέχει πολύτιμη ενέργεια για όλη τη μέρα στον οργανισμό, κρατάει «λαδωμένη» τη μηχανή του πνεύματος και προστατεύει από τη γήρανση. Τι χρειάζεται όμως για να είναι καλά δομημένο;

Οι ερευνητές απαντούν ομόφωνα ότι το πρωινό θα πρέπει να βασίζεται σε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες (τουλάχιστον 25 γραμμάρια συνολικά), όπως είναι το γάλα, τα δημητριακά, το ψωμί ολικής αλέσεως, το γιαούρτι και τα φρούτα. Οι υδατάνθρακες απελευθερώνουν αργά τα σάκχαρά τους και εξασφαλίζουν συνεχή παροχή ενέργειας στον εγκέφαλο και όλα τα κύτταρα του σώματος. Το αποτέλεσμα; Βελτιώνονται η μάθηση και η συγκέντρωση, ευνοείται η εγκεφαλική λειτουργία, ενισχύεται η μνήμη, ενώ χάρη στις ίνες των παραπάνω τροφίμων διευκολύνεται και η λειτουργία του εντέρου.

«Τις πρωινές ώρες το ανθρώπινο σώμα παράγει τη γρελίνη, την ορμόνη της πείνας. Εκείνες τις ώρες ο οργανισμός έχει ανάγκη από άμεση ενέργεια που διασφαλίζεται από τους υδατάνθρακες, οι οποίοι έχουν ακόμα μία σημαντική λειτουργία: μπλοκάρουν την έκκριση γρελίνης και συνεπώς συμβάλλουν στον έλεγχο της πείνας όλη την ημέρα», εξηγεί ο Ιταλός καθηγητής Διατροφολογίας Πιερ-Λουίτζι Ρόσι.

Η σημασία του πρωινού για τα παιδιά

Ίσως η πιο σημαντική συνήθεια διατροφής που πρέπει να αποκτήσει ένα παιδί για όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι η λήψη πλήρους πρωινού γεύματος. Τα παιδιά που δεν παίρνουν πρωινό έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν παχυσαρκία. Το αυξημένο βάρος των παιδιών και η παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση, ακόμα και σε μικρή ηλικία, χρόνιων ασθενειών, όπως ο παιδικός διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Είναι γεγονός ότι τα παιδιά πίνουν μόνο γάλα ή ακόμη και τίποτα πριν ξεκινήσουν για το σχολείο τους ή προσλαμβάνουν κάποιο άλλο snack, όχι τόσο θρεπτικό και ωφέλιμο. Ακόμη λιγότερα παιδιά παίρνουν φρούτα ή φρέσκο χυμό ή αβγά στο πρωινό τους.

Στοιχεία του ΙΝΚΑ (Ινστιτούτο Καταναλωτών) δείχνουν ότι το 83% των παιδιών δεν παίρνει πρωινό στο σπίτι, ενώ το 89% δεν παίρνει ούτε κολατσιό από το σπίτι. Τα παιδιά θα πρέπει να ξυπνούν νωρίτερα και να λαμβάνουν ένα καλό και ισορροπημένο πρωινό χωρίς να βιάζονται.

Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό έχουν χειρότερη επίδοση στις εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση και εγρήγορση, μοιάζουν πολλές φορές κουρασμένα και νωχελικά και η επίδοσή τους μειώνεται σταδιακά προς το μεσημέρι.

Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Ερευνών της Γερμανίας για την Παιδική Διατροφή, η απουσία πρωινού γεύματος έχει αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, καθώς επίσης και τη μείωση στη συγκέντρωση των νευροδιαβιβαστών και έτσι δεν τροφοδοτούνται σωστά ο εγκέφαλος του παιδιού και το νευρικό του σύστημα.

Ο εγκέφαλος του παιδιού έχει το μέγεθος του ενήλικα, αλλά το ήπαρ του είναι ακόμα μικρό και έτσι το εναποθηκευμένο στο ήπαρ γλυκογόνο μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες σε γλυκόζη μόνο για 4 ώρες. Άρα το παιδί πρέπει να προσλαμβάνει τροφή περίπου κάθε 4 ώρες.

Ένα ισορροπημένο πρωινό πρέπει να προσφέρει ποικιλία τροφίμων που να παρέχουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη και βέβαια φυτικές ίνες.

Ορισμένες εναλλακτικές λύσεις για ένα καλό πρωινό είναι οι ακόλουθες:

* 1 φλιτζάνι γάλα με λίγα δημητριακά πρωινού

* 1 φλιτζάνι γάλα και 1 φέτα ψωμί με μέλι ή μαρμελάδα

* 1 φλιτζάνι γάλα και 1 μικρό κομμάτι κέικ

* 1 φλιτζάνι γάλα και 2 κουλουράκια πορτοκαλιού

* 1 φλιτζάνι φυσικό χυμό και 1 φέτα ψωμί με μέλι ή μαρμελάδα

* 1 φλιτζάνι φυσικό χυμό και 1 μικρό κομμάτι κέικ

* 1 τοστ (ψωμί, ζαμπόν, τυρί) και 1 φρούτο

* 1 φέτα ψωμί και τυρί και 1-2 φρούτα

* 1 γιαούρτι με δημητριακά και μέλι

* 1 γιαούρτι και 1-2 φρούτα

* 1 φλιτζάνι γάλα και 1 μπάρα δημητριακών

* 1 γιαούρτι και 1 μπάρα δημητριακών

* 1 φλιτζάνι φυσικό χυμό πορτοκάλι και 1 μπάρα δημητριακών

* 1 φλιτζάνι φυσικό χυμό φρούτων και 2 μπισκότα ολικής αλέσεως

* 1 φλιτζάνι γάλα ή γιαούρτι και 2 μπισκότα ολικής αλέσεως

Τα ανωτέρω πρωινά βέβαια πρέπει να προσαρμόζονται σε ποσότητες ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τού κάθε οργανισμού και της κάθε ηλικιακής ομάδας.

Σημαντικό είναι να μάθουν τα παιδιά να πίνουν το γάλα τους χωρίς προσθήκη κακάο (αναστέλλει τη δέσμευση του ασβεστίου) και ζάχαρης. Παιδιά που πάσχουν από δυσανεξία στη λακτόζη μπορούν να καταναλώνουν γάλατα και τυριά ελεύθερα λακτόζης.

Το πρωινό γεύμα θα πρέπει να γίνει μια οικογενειακή υπόθεση τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Γενικότερα οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το παιδί υιοθετεί τις συνήθειες των γονιών του και είναι πολύ βασικό οι ίδιοι να είναι σωστό πρότυπο γι' αυτά.

Πρωινό και πνευματική υγεία

Το Τμήμα Πειραματικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ των Ηνωμένων Πολιτειών έδειξε σε έρευνά του ότι τα άτομα που κατανάλωναν πρωινό σε καθημερινή βάση είχαν λιγότερες πιθανότητες να προβάλουν συναισθήματα κατάθλιψης, ήταν λιγότερο πιεσμένοι συναισθηματικά και είχαν χαμηλότερα επίπεδα στρες από εκείνους που δεν κατανάλωναν πρωινό. Έτσι συμπέραναν ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της κατανάλωσης πρωινού και του αισθήματος ευεξίας.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η αξία του πρωινού γεύματος είναι αδιαμφισβήτητη τόσο για τους μικρούς όσο και για τους μεγάλους. Πρωτίστως οι γονείς πρέπει να εντάξουν αυτή την τόσο σημαντική συνήθεια στο καθημερινό τους διαιτολόγιο, καθώς αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά τους, τα οποία βλέποντάς τους θα υιοθετήσουν και αυτά το πρωινό γεύμα και θα το διατηρήσουν για την υπόλοιπη ζωή τους.

nmastrog@aegean.gr

Μαστρογιαννόπουλος Νικόλαος MS’c,

Ε.Ε.ΔΙ.Π Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού

Πηγή:

E-MAGAZINE ΑΘΛΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

ΤΕΥΧΟΣ XLVΧ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

Πανεπιστήμιο Αιγαίου