«Δωδεκάλογος επιτυχίας» για έξοδο από την κρίση

Οπως τον προτείνει ο καθηγητής του ΟΠΑ κ. Β. Παπαδάκης
Η επιστήμη του Μάνατζμεντ των Αλλαγών στην υπηρεσία της χώρας

Μπορεί άραγε η επιστήμη της Διοίκησης Επιχειρήσεων να «στρώσει» τον δρόμο για μια επιτυχή διαχείριση των δραματικών αλλαγών μεγάλης κλίμακας που επιβάλλεται να προχωρήσει η χώρα μας και μάλιστα χωρίς καθυστέρηση; Ο συνειρμός αυτός μας δημιουργήθηκε όταν διαβάσαμε στο σχετικό κεφάλαιο περί «Διοίκησης Στρατηγικών Αλλαγών» του πρόσφατα εκδοθέντος βιβλίου του κ. Βασίλη Παπαδάκη, καθηγητή και προέδρου του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) με θέμα «Επίκαιρα Θέματα Στρατηγικής των Επιχειρήσεων» (Εκδόσεις Ε. Μπένου), ότι πριν από λίγα χρόνια, το Executive MBA του ΟΠΑ είχε προσκαλέσει τον νομπελίστα Ειρήνης και πρώην πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής κ. Φρεντερίκ ντε Κλερκ να μιλήσει με θέμα τη Διοίκηση Αλλαγών Ευρείας Κλίμακας. Να περιγράψει δηλαδή το «μυστικό» της επιτυχούς συμβολής του στις μεγάλες αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα αυτή τη δεκαετία του ’90.

Προτάσεις

Ξεκαθαρίζοντας από την αρχή ότι πρόθεσή του δεν είναι είτε να επικρίνει είτε να επιδοκιμάσει την κυβέρνηση για τις ώς σήμερα επιλογές της, ο κ. Παπαδάκης είχε την καλοσύνη να ανταποκριθεί στο ερώτημά μας, προωθώντας στην «Κ» ένα «Δωδεκάλογο Επιτυχίας». Προτάσεις, δηλαδή, βγαλμένες μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία και μέσα από τα σπλάγχνα της επιστήμης του, όπως τη διδάσκει με αριστεία στη χώρα μας και με ιδιαίτερη έμφαση τον τομέα της Διαχείρισης των Αλλαγών.

Ο διακεκριμένος καθηγητής μας υπογραμμίζει ότι «η αλλαγή δεν αποτελεί μόνο ένα πλάνο δράσης, αλλά μια φιλοσοφία συνεχούς βελτίωσης και επαγρύπνησης για το καλύτερο». Και αναγνωρίζει ότι «ο σημερινός πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του έχουν αναλάβει το πιο δύσκολο έργο που έχει αναλάβει ποτέ κυβέρνηση της πατρίδας μας τα τελευταία 100 χρόνια. Η ανάγκη για δραματικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα είναι επιτακτική. Το διεθνές περιβάλλον είναι εχθρικό απέναντί μας. Η χώρα βυθίζεται μέσα σε ένα τέλμα σκανδάλων, γενικευμένης διαφθοράς οικονομικής ύφεσης, πιέσεων επενδυτών και συντεχνιών, φοροδιαφυγής, αδυναμίας προσέλκυσης κεφαλαίων από το εξωτερικό κ.ά. Η ανάγκη για μεγάλης κλίμακας αλλαγές είναι επιτακτική».

Τι πρέπει να κάνει λοιπόν η σημερινή ηγεσία και τι πρέπει να αποφύγει; «Δυστυχώς δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά» απαντά ο ίδιος στο δικό του ρητορικό ερώτημα. Ωστόσο, ο Δωδεκάλογος των προτάσεών του, όπως επιγραμματικά τον παραθέτουμε, δείχνει προφανώς το σωστό δρόμο:

Βήμα 1ο: «Αποδεχθείτε την ανάγκη για αλλαγή». Από τη φύση του ο άνθρωπος μάλλον αντιστέκεται παρά αποδέχεται την αλλαγή. Οσο για την ελληνική κοινωνία «εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες ζει σε μια κατάσταση εφησυχασμού. Γιατί να αλλάξουμε λοιπόν;».

Βήμα 2ον: «Μην υποκρίνεστε ότι αλλάζετε». Οι ηγέτες της αλλαγής θα πρέπει όχι μόνο να αποδεχθούν την ανάγκη για αλλαγή, αλλά και να αποφύγουν τον μεγάλο πειρασμό να υποκρίνονται ότι αλλάζουν πραγματικά, ενώ πρακτικά σε όλα τα επίπεδα διατηρείται η υφισταμένη κατάσταση.

Βήμα 3ον: «Συγκρότηση μιας ισχυρής ηγετικής ομάδας, ενός ισχυρού καθοδηγητικού συνασπισμού». Οσοι οραματίζονται την αλλαγή σχεδόν ποτέ δεν μπορούν να την επιτύχουν μόνοι τους. Γι’ αυτό τον λόγο, το βήμα αυτό απαιτεί τον σχηματισμό ενός ισχυρού συνασπισμού –μιας ομάδας αλλαγής– που θα ηγηθεί του μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και ο οποίος διαθέτει το όραμα, τις ικανότητες αλλά και την εξουσία για να το υλοποιήσει. Απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσει η ομάδα αυτή αποτελεσματικά είναι η ενθάρρυνσή της προς ομαδική δραστηριοποίηση. «Αν ο καθοδηγητικός συνασπισμός δεν λειτουργήσει ως ομάδα, τότε η δραστηριότητα του κάθε μέλους θα δημιουργεί εμπόδια στη διαδικασία της αλλαγής». Η ύπαρξη ενός ισχυρού ηγέτη είναι επιτακτική.

Βήμα 4ον: «Δημιουργήστε την αίσθηση του επείγοντος». Πριν η ηγετική ομάδα ξεκινήσει οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής, είναι απαραίτητο να δημιουργήσει στην κοινωνία το αίσθημα της αναγκαιότητας της αλλαγής. Κατά συνέπεια, η αίσθηση του επείγοντος πρέπει να επικοινωνηθεί και να γίνει κατανοητό από όλους. «Ισως σήμερα η ελληνική κοινωνία είναι περισσότερο έτοιμη από ποτέ να αποδεχθεί μεγάλες αλλαγές σε όλους τους τομείς».

Βήμα 5ον: «Δημιουργία ενός ξεκάθαρου οράματος και μιας συγκεκριμένης στρατηγικής για την υλοποίησή του». Θέστε συγκεκριμένους στόχους προς υλοποίηση. «Ο μέσος Ελληνας είναι πιθανότερο να υποστηρίξει ακόμη και επίπονες αλλαγές, αρκεί να κατανοεί ότι οι ηγέτες του γνωρίζουν πού οδηγούν τη χώρα και μπορούν να «κουμαντάρουν αποτελεσματικά το καράβι στη φουρτούνα».

Βήμα 6ον: «Επικοινωνία του οράματος της αλλαγής». Ζούμε σε έναν κόσμο αντιλήψεων. Και οι αντιλήψεις δημιουργούνται τόσο από το τι κάνουμε όσο και από το πώς επικοινωνούμε. Αφού καθορισθούν το όραμα και η στρατηγική, είναι επιτακτικό να επικοινωνηθούν στην κοινωνία. Και για να ολοκληρωθεί με επιτυχία το στάδιο αυτό, πρέπει η ηγετική ομάδα να χρησιμοποιήσει κάθε δυνατό μέσο, προκειμένου να επικοινωνηθεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά το όραμα και οι στρατηγικές που θα το υποστηρίξουν. «Στόχος είναι να πεισθεί ο μέσος Ελληνας για την αναγκαιότητα και τα οφέλη της αλλαγής. Επικοινωνιακά, δεν είναι δυνατόν να ζητούνται θυσίες από τον μέσο Ελληνα όταν, για παράδειγμα, οι ηγέτες της αλλαγής – υπουργοί, βουλευτές κ.ά. – δεν φαίνεται να αποδέχονται για τον εαυτό τους πολύ μεγαλύτερες θυσίες».

Βήμα 7ο: «Ο σωστός χρονισμός –το timing– είναι ζωτικής σημασίας». «Σύμφωνα με τον Φρεντερίκ ντε Κλερκ είναι κουτό να είσαι «ηχηρά» σωστός στη λάθος στιγμή είτε να έχεις κινηθεί τόσο μπροστά προς τη σωστή κατεύθυνση, ώστε οι άλλοι να μην μπορούν να σε δουν είτε να σε ακούσουν. Η ιστορία, οι αγορές, τα γεγονότα κινούνται στο δικό τους ρυθμό. Ορισμένες φορές βασανιστικά αργά και άλλες με τρομακτική ταχύτητα. Ο ηγέτης σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναγνωρίζει τα κύματα, τα ρεύματα και να τοποθετεί τον εαυτό του αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, πρέπει να είναι έτοιμος να “ιππεύσει” το κύμα της ιστορικής αλλαγής».

Βήμα 8ο: «Ενίσχυση της δράσης σε όλα τα επίπεδα». Η ηγετική ομάδα πρέπει να δρα γρήγορα και αποτελεσματικά. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της αλλαγής συνήθως παρουσιάζονται πολλά εμπόδια. Οι οραματιστές της αλλαγής λοιπόν, πρέπει να μπορούν να ξεπερνούν τα εμπόδια και τις αντιστάσεις και, παράλληλα, να ενθαρρύνουν τα άτομα που συμμετέχουν στον μετασχηματισμό, να ρισκάρουν».

Βήμα 9ο: «Επίτευξη άμεσων επιτυχιών-νικών». Ο μακροχρόνιος χαρακτήρας της διαδικασίας της αλλαγής επιβάλλει τη δημιουργία μιας πλειάδας βραχυπρόθεσμων στόχων. Με τον τρόπο αυτό, τα αποτελέσματα κάθε ενέργειας θα μπορούν να ελέγχονται άμεσα και να γίνονται οι απαραίτητες αναπροσαρμογές στο συνολικό σχέδιο του μετασχηματισμού, ώστε να μη χάνεται ο τελικός στόχος.

Βήμα 10ο: «Οι ηγέτες της αλλαγής πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να πάρουν αποδεκτά ρίσκα», έχει πει και πάλι ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ. Ο οποίος και συμπληρώνει «μπορείς να εκκινήσεις τη διαδικασία και να αναθεωρήσεις την αρχική κατεύθυνση». Είναι η περίοδος για ήρεμα μυαλά και ξεκάθαρη αποφασιστική δράση.

Βήμα 11ο: «Παγίωση των επιτυχιών και παραγωγή περισσότερων αλλαγών». Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται κατά διαστήματα δεν πρέπει να παραμελούνται, αντιθέτως, πρέπει να ενσωματώνονται στις δομές, στα συστήματα στην οργάνωση της κοινωνίας. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συχνά είναι απαραίτητο να αλλάζουν οι δομές, τα συστήματα και οι πολιτικές, όταν αυτά δεν συμβαδίζουν με το όραμα και τη στρατηγική.

Βήμα 12ο: «Ενσωμάτωση των νέων προσεγγίσεων στην κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας και αποδοχή ότι η διαδικασία της αλλαγής δεν σταματά ποτέ». Το τελευταίο αυτό βήμα διασφαλίζει ότι οι αλλαγές που έγιναν θα έχουν διάρκεια. «Δεν υπάρχει κάποιο σημείο που κάποιος θα πει ότι έχει λύσει ένα πρόβλημα, ιδιαίτερα στο σημερινό εχθρικό παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον. Μόλις έχουν επιτευχθεί οι στόχοι πρέπει να αναγνωρίζονται οι νέες προκλήσεις που μοιραία θα εμφανισθούν».

Και ως επίλογο, ο συγγραφέας, βραβευμένος αρθρογράφος και καθηγητής του Μάνατζμεντ Στρατηγικών Αλλαγών κ. Β. Παπαδάκης υπογραμμίζει ότι «η υλοποίηση αυτών των δώδεκα βημάτων, για οποιαδήποτε ηγεσία είναι ένα πολύ δύσκολο έργο. Οι επιλογές της παρούσας κυβέρνησης στα δώδεκα αυτά σημεία, εν πολλοίς θα κρίνουν το κοινό μέλλον μας. Ομως, πέρα από την πολιτική ηγεσία, όλοι μας οφείλουμε στο μέτρο των δυνατοτήτων μας να βοηθήσουμε στο μετασχηματισμό της πατρίδας μας. Μήπως τελικά τις δώδεκα αυτές συμβουλές οφείλει ο καθένας από εμάς να τις υιοθετήσει και να είναι ο ίδιος ο ηγέτης της αλλαγής στον δικό του χώρο ευθύνης;». Εμείς, προσυπογράφουμε…

Της Χριστινας Δαμουλιανου / xd@kathimerini.gr

Πηγή:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_1_07/02/2010_389845