Επιτέλους, όχι και το νερό!

του Κώστα Παπαϊωάννου

Προέδρου της Εθνικής Επιτροπής

για τα δικαιώματα του ανθρώπου

«Μετά την ΕΥΑΘ έρχεται η σειρά της ΕΥΔΑΠ», δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ κ. Βαρθολομαίος. Την ίδια στιγμή οι πολίτες αντιδρούν στην ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των δικτύων ύδρευσης-αποχέτευσης Θεσσαλονίκης και Αθήνας, χωρίς μάλιστα να είναι συνολικά αρνητικοί σε κάθε ιδιωτικοποίηση. Αυτό φαίνεται σε δημοσκοπήσεις που παρήγγειλε το ΤΑΙΠΕΔ, φορέας αρμόδιος για την ιδιωτικοποίηση (ή «αποκρατικοποίηση», όπως πολλοί ωραιοποιούν τον όρο). Στη Θεσσαλονίκη μάλιστα η “Ένωση Πολιτών για το Νερό” (Ένωση Κοινωνικών-Συνεταιριστικών Εταιρειών Ύδρευσης – Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης) κατέθεσε πρόταση εξαγοράς και μη κερδοσκοπικής διαχείρισης της ΕΥΑΘ Α.Ε. 

Φαίνεται πως οι πολίτες με απλό, ενστικτώδη σχεδόν τρόπο αντιλαμβάνονται αυτό που αναγνώρισε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2010: “Το δικαίωμα στο ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό και στην υγιεινή αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα ουσιώδες για την πλήρη απόλαυση της ζωής και όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”. Θα πει κάποιος: και γιατί το δικαίωμα στο νερό προϋποθέτει αυτομάτως και τον δημόσιο χαρακτήρα της ύδρευσης; Η απάντηση σχετίζεται με τον τρόπο που (οφείλουμε να) αντιλαμβανόμαστε το βάρος ορισμένων εννοιών: το νερό αποτελεί εμβληματικού χαρακτήρα συλλογικό αγαθό. Η διασφάλιση της πρόσβασης σε αυτό καταφάσκει την ίδια τη ζωή της κοινότητας. Καθετί που θέτει σε διακινδύνευση αυτή την πρόσβαση είναι σε βάρος του κοινωνικού συμφέροντος. Δύσκολα γίνεται πιστευτό ότι μια ιδιωτική εταιρία με αποκλειστικά ή μερικά δικαιώματα χρήσης των υδάτινων πόρων θα διασφαλίσει ανάλογη και με αντίστοιχη ποιότητα παροχή ύδρευσης σε σύγκριση με μια υπηρεσία δημοσίου συμφέροντος. Τα ερωτήματα που θέτει η Πρωτοβουλία «Save Greek Water» είναι χαρακτηριστικά: Πώς θα αντιμετωπίζεται η ύδρευση κοστοβόρων για την ιδιωτική πρωτοβουλία απόμακρων η αραιοκατοικημένων περιοχών; Τι οικολογική επιβάρυνση θα επιφέρει η απώλεια κοινωνικού ελέγχου στην ποσότητα και τις πηγές του νερού που αντλείται; Τι ακριβώς θα πωληθεί και με ποια ζημία του κοινωνικού συνόλου, αφού οι επενδύσεις υψηλού κόστους αφορούν τις υποδομές που ήδη έχουν πληρωθεί με έξοδα των φορολογούμενων πολιτών;

Ενδεχομένως κάποιοι να θεωρήσουν αυτή την προσέγγιση ως αφελή ρομαντισμό, επικαλούμενοι τη δημοσιονομική συγκυρία και τη διεθνή τάση προς ιδιωτικοποίηση. Αντίθετα όμως με όσα διατείνονται οι θιασώτες της ιδιωτικοποίησης του νερού, η τάση που κυριαρχεί παγκοσμίως ευνοεί την επιστροφή των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευ¬σης στο Δημόσιο. Αυτό αποδεικνύει έρευνα του Corporate Europe Observatory, του Transnational Institute και του Municipal Services Project. Στην έρευνα παρατίθενται πολλές όψεις της αποτυχίας της ιδιωτικοποίησης του νερού: άνιση πρόσβαση στο νερό, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, υγειονομικές απειλές και σκανδαλώδη περιθώρια κέρδους. Όλα αυτά ωθούν τους δήμους και τους πολίτες να επιδιώκουν να θέσουν εκ νέου υπό τον έλεγχό τους αυτή την βασική υπηρεσία και να αντιμάχονται όσους με ιδεοληπτική εμμονή πιέζουν στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης του νερού. 

Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει γίνει ουσιαστική συζήτηση για αυτή την ιδεολογικά καθοδηγούμενη ιδιωτικοποίηση, η οποία παρουσιάζεται ως μονόδρομος. Βέβαια, η δημόσια ατζέντα είναι τόσο πληθωρική που δύσκολα γίνεται σοβαρή συζήτηση για πολλά μείζονα θέματα. Αυτή όμως δεν είναι η μόνη εξήγηση. Είναι βαρύτατη και η ευθύνη πολλών ΜΜΕ που δε συμβάλλουν, στο μέτρο που μπορούν και οφείλουν, στην ενημέρωση της κοινής γνώμης. Δεν είναι πάντως δύσκολο να το πράξουν. Ιδού μερικές προτάσεις για ειδησεογραφικές έρευνες σχετικά με τη διαχείριση του νερού σε πόλεις όπως: Παρίσι (το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβα¬ση με τις ιδιωτικές εταιρείες Veolia και Suez), Buenos Aires (η επαναδημοτικοποίηση του νερού έχει πετύχει αξιοθαύμαστα αποτελέσματα), Hamilton του Καναδά (το δημοτικό συμβούλιο ψήφισε την επαναδημοτικοποίηση της λειτουργίας και της συντήρησης του νερού της πόλης και ανέλαβε τους σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων). Τα στοιχεία βοούν. Με την έννοια αυτή, όσα ΜΜΕ δεν τα αναδεικνύουν έχουν μεγάλη ευθύνη. Ασύγκριτα μεγαλύτερη ευθύνη θα έχουν όμως όσες πολιτικές δυνάμεις προωθούν (ή δεν εμποδίζουν ενώ μπορούν) μια κραυγαλέα, ιστορικών διαστάσεων, βλάβη στα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου. 

http://antiphono.wordpress.com/2013/05/15/επιτέλους-όχι-και-το-νερό/