Από τη Νεάπολη στο Μεταξουργείο

Από τη Νεάπολη στο Μεταξουργείο

Του Νικου Βατοπουλου

Ισως να έφταιγε η Οντρεϊ Χέπμπορν και ο Γκρέγκορι Πεκ που ένα ζεστό Σάββατο βράδυ έφθασα στα «Παναθήναια» της οδού Μαυρομιχάλη για να δω το «Διακοπές στη Ρώμη». «Είναι στη Νεάπολη», με διόρθωσαν όταν -εκ παραδρομής, έστω- θεώρησα λογικό να τοποθετήσω το όμορφο αυτό σινεμά (με χαλίκι!) στην περιοχή των Εξαρχείων. Καθώς είχα φθάσει νωρίς, έκανα μια βόλτα στους γύρω δρόμους. Πήρα κάτω τη Μαυρομιχάλη και λοξοκοιτούσα τα στενά. Είχα χρόνια να περπατήσω στη «Νεάπολη» και μάλιστα αυγουστιάτικο σούρουπο Σαββάτου, πράγμα που σημαίνει ότι οι δρόμοι ήταν άδειοι και το χλωμό φως τύλιγε με μια απόκοσμη αύρα τις πολυκατοικίες του '60 και τα παλιά σπίτια, σε μία μείξη που θα ήθελε, ενδεχομένως, να είναι γοητευτική αλλά που δεν τα κατάφερνε και τόσο.

Μιλάει άραγε κανείς για τη Νεάπολη, αναρωτήθηκα, καθώς σκέφτηκα ότι οι αστικές γειτονιές που ήταν στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια ήταν τα Εξάρχεια, ο Αγιος Παντελεήμων Αχαρνών, η Κυψέλη και το Μεταξουργείο. Για τη Νεάπολη, λίγα πράγματα, όπως και ελάχιστα απασχολούν την επικαιρότητα το Παγκράτι, το Μετς ή τα Πατήσια. Ισως καλύτερα, σκέφτηκα. Γιατί η απουσία προβολής σημαίνει ότι η γειτονιά είναι πιο φιλήσυχη. Επίσης, σημαίνει ότι τα σχέδια του real estate δεν έχουν συμπεριλάβει τη Μαυρομιχάλη, την Ιπποκράτους ή τη Χαριλάου Τρικούπη, στις εκβολές τους στην Αλεξάνδρας. Καθώς, όμως, περπατούσα σκανάροντας την περιοχή, μόνος σε μια άσφαλτο που άχνιζε τη ζέστη της μέρας που έσβηνε, παρατήρησα ότι πολλά παλιά σπίτια είχαν ανακαινισθεί και ότι μέσα έμεναν άνθρωποι που τα αγαπούσαν. Είχαν χωρίς αμφιβολία επενδύσει πολλά χρήματα για να μετατρέψουν αυτές τις παλιές κατοικίες, χτισμένες στα πρώτα χρόνια του Μεσοπολέμου οι περισσότερες, αλλά με όψιμο νεοκλασικό στυλ, σε σύγχρονα σπίτια με ανέσεις αλλά και αίσθηση της αθηναϊκής ιστορίας. Δύο-τρία μάλιστα από τα σπίτια αυτά ήταν πρώτης τάξεως, θα έστεκαν σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πόλη και επιπλέον είχαν και τη γλύκα και την ταπεινότητα της αθηναϊκής συνοικίας.

Σιγά σιγά, η μείξη της Νεάπολης, με τις καταθλιπτικές πολυκατοικίες της και τα νοικοκυρίστικα σπίτια του 1920, με κάποια σκόρπια ερείπια οικογενειακών, άλλοτε, εστιών, με το απαλλοτριωμένο οικόπεδο του ΟΣΚ, με τα καφενεία και τις ταβέρνες, όπου ο χρόνος είχε σταματήσει, με βιβλιοπωλεία και μικρομάγαζα, άρχισε να με κερδίζει γιατί ένιωθα ότι πίσω από τη φαινομενική ακινησία υπήρχε διάθεση για ήρεμη ζωή. Κάποια παράθυρα άρχισαν να φωτίζουν καθώς έπεφτε η νύχτα, ένα νεοκλασικό σπίτι έμοιαζε με κουκλόσπιτο, από ένα ισόγειο πολυκατοικίας ακούστηκε Καζαντζίδης και μύρισε τηγανητό φαγητό.

Ηταν η αντίθετη ατμόσφαιρα από αυτήν που είχα συναντήσει στο Μεταξουργείο, όπου είχα βρει έκπληκτος, σαν τουρίστας στην Αθήνα, την οδό Ιάσονος με πλήρη μέτωπα νεοκλασικών σπιτιών σε παράταξη, που όμοιά της δεν συναντάς σε άλλες αστικές περιοχές κατοικίας. Η Ιάσονος είναι γοητευτική μέσα στην παρακμή της, όλα σχεδόν τα παλιά σπίτια είναι πορνεία, οι τοίχοι είναι βαμμένοι μωβ, πράσινοι, λουλακί, υπάρχει ένας απόηχος Αβάνας ή Μεξικού. Είχα πάει εκεί για την γκαλερί The Breeder, που είναι ένα ultra-modern box, λευκό και κλινικά αέρινο, μέσα στην υγρασία και τις σκιές του παλιού Μεταξουργείου! Ενα εντυπωσιακό κοντράστ! Δεν βλέπεις κατοικίες στο Μεταξουργείο, όπως βλέπεις στη Νεάπολη. Υπάρχουν, φυσικά, αλλά απουσιάζει η συνοχή της αστικής συνέχειας που βλέπει κανείς στη μικρο-μεσοαστική Νεάπολη.

Ισως, όμως, γι' αυτό, το Μεταξουργείο με τον ιστό του τρύπιο σαν ελβετική γραβιέρα, είναι η περιοχή στην οποία πολλοί ποντάρουν ότι θα «ανέβει». Είναι ο αντίποδας της Νεάπολης. Οταν το Μεταξουργείο είχε συγκεντρώσεις αστικού πληθυσμού πριν από το 1900, η Νεάπολη μόλις είχε αρχίσει να βλέπει το φως της μέρας. Ηταν η νέα γειτονιά, εξ ου και το όνομά της, που γρήγορα γέμισε με σπίτια που νοίκιαζαν δωμάτια σε φοιτητές του Πανεπιστημίου που έρχονταν από την επαρχία.

Σήμερα, η Νεάπολη μοιάζει λίγο ξεχασμένη, αλλά η ζωή της είναι οργανωμένη και ήρεμη. Διαθέτει τον ωραιότερο ίσως δρόμο της κεντρικής Αθήνας, την οδό Παπατσώρη, που δείχνει την κλίμακα της αθηναϊκής συνοικίας με τον καλύτερο τρόπο. Ζει όμως πίσω από τα «πρωτοσέλιδα» και τα σχέδια των επενδυτών. Αυτά υπάρχουν για το Μεταξουργείο, τον Κεραμεικό και τον Βοτανικό, που βρίσκονται σε διαδικασία συμπλήρωσης του αστικού ιστού τους. Μοιάζει παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς ότι το Μεταξουργείο ήταν μια αστική γειτονιά πριν από 100-120 χρόνια και έως το 1950. Οι αθηναϊκοί κύκλοι ζωής το βύθισαν και σήμερα, είμαστε μάρτυρες της ανέλκυσής του. Η εσωτερική γεωγραφία της Αθήνας είναι ένας χάρτης με πολλές, άγνωστες ηπείρους.

http://www.kathimerini.gr/715830/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/apo-th-neapolh-sto-meta3oyrgeio