ΑΜΦΙΠΟΛΗ : Ενα 24ωρο με την Κατερίνα Περιστέρη

Τις τελευταίες εβδομάδες όλα τα βλέμματα έχουν πέσει στην Αμφίπολη. Η κοινή γνώμη παρακολουθεί με ενδιαφέρον τη γοργή εξέλιξη της ανασκαφής, γεγονός που εύκολα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένα πολυμελές επιτελείο ειδικών και εργατών δίνει την καθημερινή μάχη. Κι όμως. Υπεύθυνη για τις εργασίες στον τύμβο είναι μια «σφικτή» ομάδα ανθρώπων με επίκεντρο την επιμελήτρια της ανασκαφής.

 ΑΥΤΟΨΙΑ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ

Ενα 24ωρο με την Κατερίνα Περιστέρη

Η Κατερίνα Περιστέρη και η βοηθός της, που εργάζεται στο πλευρό της ως έκτακτο προσωπικό της ΚΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, είναι οι δύο αρχαιολόγοι που επιτελούν αποκλειστικά το έργο της ανασκαφής στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Σ' αυτό συνδράμουν μόλις επτά εργάτες, από τους οποίους μόνο οι δύο προέρχονται από το μόνιμο προσωπικό της ΕΠΚΑ και έχουν ιδιαίτερη εμπειρία από ανασκαφές, ενώ οι άλλοι πέντε εργάζονται κι αυτοί ως έκτακτο προσωπικό. Στην ΚΗ' ΕΠΚΑ υπηρετούν μαζί με την προϊστάμενη Κ. Περιστέρη άλλοι τρεις αρχαιολόγοι, από τους οποίους όμως κανείς δεν συμμετέχει στην ανασκαφή του τύμβου Καστά.

«Δεξί χέρι» της Κ. Περιστέρη στην ανασκαφή αλλά και πραγματική σκιά της, που έχει αναλάβει να κρατά όλους σε απόσταση από την αρχαιολόγο, είναι ο Αλέκος Κοχλιαρίδης, μόνιμος υπάλληλος της ΚΗ' ΕΠΚΑ. Η σχέση τους μάλιστα χρονολογείται από το 1979. Ο Α. Κοχλιαρίδης εργαζόταν από τότε στην ανασκαφή της Αμφίπολης δίπλα στον Δημήτρη Λαζαρίδη, ενώ η ίδια η Κ. Περιστέρη εργάσθηκε για δύο χρόνια ως βοηθός του αείμνηστου αρχαιολόγου.

Κάθε πρωί, λίγο πριν από τις 7, η Κ. Περιστέρη βγαίνει από το μικρό νοικιασμένο διαμέρισμά της στην περιοχή Παναγίτσα Σερρών και επιβιβάζεται σε όχημα της υπηρεσίας. Στο τιμόνι του χακί Suzuki Vitara -η ίδια δεν οδηγεί- βρίσκεται ο Α. Κοχλιαρίδης. Συχνά ωστόσο αναλαμβάνουν τη μετακίνησή της άλλοι συνεργάτες της, με τα δικά τους αυτοκίνητα, προκειμένου να αποφεύγουν τις? αδιάκριτες κάμερες. Γύρω στις 3 το απόγευμα, όταν σχολούν οι εργαζόμενοι και αναλαμβάνουν οι... φύλακες, ο Α. Κοχλιαρίδης είναι αυτός πάλι που μεταφέρει την Κ. Περιστέρη πίσω τις Σέρρες.

Τις πρώτες μέρες της εβδομάδας, από Δευτέρα μέχρι Τετάρτη-Πέμπτη, βρίσκονται στην Αμφίπολη και τα μέλη της υποστηρικτικής διεπιστημονικής ομάδας που συγκροτήθηκε μετά και τον εντοπισμό και την αποκάλυψη του επιβλητικού μακεδονικού τάφου. Βασικό ρόλο σε αυτήν την ομάδα έχει ο επί τρία χρόνια συνεργάτης της Κ. Περιστέρη, αρχιτέκτονας της Α' ΕΠΚΑ Μ. Λεφαντζής. Μελετητής και επιβλέπων των αναστηλωτικών και τεχνικών έργων στη βόρεια και νότια κλιτύ (πλαγιά) της Ακρόπολης, είχε? αναπαραστήσει τον τύμβο με τον Λέοντα της Αμφίπολης στην κορυφή από τον Μάρτιο του 2013, στην 26η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και στη Θράκη, που γίνεται στη Θεσσαλονίκη. Μαζί με την Κ. Περιστέρη παρουσίασαν για πρώτη φορά την αναπαράσταση και ανέφεραν ότι ο τύμβος Καστά είναι ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό επίτευγμα, τόσο σε ποιότητα όσο και σε μέγεθος.

Κανείς δεν γνωρίζει

 

Το περιορισμένο ωράριο λειτουργίας του μουσείου της Αμφίπολης είναι η αιτία που πολλοί επισκέπτες δεν καταφέρνουν να το δουν. Μία εξ αυτών (πάνω) αποχωρεί εκνευρισμένη.

 

Τα υπόλοιπα μέλη της διεπιστημονικής επιτροπής αποτελούν ένας πολιτικός μηχανικός, ένας γεωτεχνικός, ένας τοπογράφος, ένας γεωλόγος και ένας συντηρητής αρχαιοτήτων. Ολοι μαζί παρέχουν την αναγκαία τεχνική υποστήριξη σε επίπεδο μελετών και εργασιών που απαιτούνται για τη διασφάλιση του μνημείου. Παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού έλεγαν στο «Εθνος της Κυριακής» ότι τα ίδια τα μέλη της επιτροπής ζήτησαν να μη δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία τους, ώστε να μπορούν να κάνουν απερίσπαστοι τη δουλειά τους.

 

Ο ραγδαίος ρυθμός με τον οποίο προχωρούσε μέχρι πρότινος η αποχωμάτωση έκανε πολλούς να υποθέτουν ότι ίσως ήταν θέμα λίγων ημερών η αποκάλυψη και των τριών θαλάμων του τάφου. Ομως μια αρχαιολογική ανασκαφή είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία, που απαιτεί σημαντικές εργασίες στερέωσης και συντήρησης του μνημείου σε κάθε φάση της. Από το τμήμα του τάφου αφαιρέθηκαν τόνοι χώματα τις τελευταίες τουλάχιστον τρεις εβδομάδες. Μόνο από τον προθάλαμο υπολογίζεται ότι αφαιρέθηκαν κοντά στα 100 κυβικά μέτρα χώματος, σύμφωνα με τον φύλακα του τύμβου Νίκο Παπαϊωαννίδη. Ο συνολικός όγκος των χωμάτων που έχουν αφαιρεθεί στη διάρκεια της φετινής ανασκαφής και έχουν μεταφερθεί σε γειτονικό χώρο, σχηματίζοντας έναν λόφο, είναι εντυπωσιακός.

 

Η άγνωστη βοηθός της Κ. Περιστέρη μόλις αντιλήφθηκε την παρουσία μας έσπευσε να καλύψει το πρόσωπό της από τον φακό.

 

Εδώ και πάνω από μία εβδομάδα η ανασκαφή έχει περάσει στην πιο κρίσιμη φάση της, αφού πρέπει να γίνουν όλες οι προαναφερόμενες εργασίες. Επιπλέον πρέπει να αντιμετωπιστούν τα αναμενόμενα καιρικά φαινόμενα του φθινοπώρου. Η ραγδαία επιδείνωση των καιρικών συνθηκών από τις αρχές της εβδομάδας ανάγκασε την κ. Περιστέρη και τους συνεργάτες της να προχωρήσουν σε επιπλέον εργασίες, ώστε να θωρακίσουν το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο και να αποφευχθούν πιθανές επιπτώσεις από βροχές και καταιγίδες. Ετσι, τις τελευταίες ημέρες υπήρξε συνωστισμός, αφού χρειάστηκε να εργαστούν εκτάκτως στο ταφικό μνημείο σχεδόν δύο δεκάδες άτομα.

Η κ. Περιστέρη και η βοηθός της ανέμεναν να ολοκληρωθούν όλα τα μέτρα προστασίας ώστε να συνεχιστούν οι εργασίες εντός του μνημείου, κυρίως στον δεύτερο θάλαμο, που θα ανοίξουν τον δρόμο για την πρόσβαση και στον τρίτο. Σήμερα, όπως προανήγγειλε προχθές από την Πέλλα ο υπ. Πολιτισμού Κώστας Τασούλας, στο περιθώριο των εγκαινίων της έκθεσης «Μακεδονικοί Θησαυροί» στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας, αναμένεται να υπάρξει επίσημη ενημέρωση για την πορεία των εργασιών.

 

Κάθε πρωί η Κ. Περιστέρη επιβιβάζεται στο χακί Suzuki Vitara και μεταβαίνει στον χώρο των ανασκαφών, από τον οποίο φεύγει στις 3 το μεσημέρι, όταν σχολάνε οι εργαζόμενοι.

 

ΜΕΣΟΛΑΚΚΙΑ
Το απομονωμένο χωριό που έγινε... κέντρο διερχομένων

Αυτή που παρακολουθεί επισταμένως όλο το έργο της ανασκαφής στην Αμφίπολη, είτε από την Αθήνα είτε συχνά με τη φυσική της παρουσία στον χώρο του τύμβου Καστά, και προσπαθεί να βοηθήσει στην επίλυση όλων των προβλημάτων είναι η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.

Η τελευταία πηγαίνει συνήθως αυθημερόν -μέσω Θεσσαλονίκης- στην Αμφίπολη, ενώ δύο φορές συνοδευόταν και από την προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Βλαζάκη-Ανδρεαδάκη. Οσες φορές πάντως χρειάστηκε να διανυκτερεύσει, η κ. Μενδώνη επέλεξε την Καβάλα.

 

Οταν σχολούν οι εργαζόμενοι αναλαμβάνει... υπηρεσία ο φύλακας Νίκος Παπαϊωαννίδης.

Ο ευρύτερος χώρος της Αμφίπολης αποτελεί έναν μοναδικό μνημειακό τόπο. Με φόντο στο βάθος τον λόφο Καστά, ένας συνάδελφος της κ. Περιστέρη, ο αρχαιολόγος Θανάσης Σαλονίκης, είναι επικεφαλής του έργου της αναστήλωσης-στερέωσης του πύργου Μαρμάρη.

«Ολόκληρος ο τόπος της Αμφίπολης είναι μοναδικός και συγχρόνως οικουμενικός» θα μας πει και θα προσθέσει: «Υπάρχουν μνημεία που χρονολογούνται από τους νεολιθικούς χρόνους μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο. Ο τόπος είναι μαγνήτης και τραβούσε πάντα τον κόσμο εδώ σε όλες τις εποχές».

Η ανακάλυψη του επιβλητικού μακεδονικού τάφου στον λόφο του Καστά έχει αλλάξει όλο το τοπίο στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης. Η Μεσολακκιά, που ήταν ένας ξεχασμένος οικισμός, κυρίως συνταξιούχων, σε μια απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από τον τύμβο, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο.

Για να φτάσει κανείς σ΄ αυτόν, χρειάζεται να περάσει μέσα από το χωριό. Χρειάστηκε μάλιστα να υπάρξει έκτακτη οδική σήμανση, ώστε οι εκατοντάδες πλέον επισκέπτες να μη χάνονται στους χωματόδρομους της περιοχής και να μπορέσουν να φτάσουν μέχρι τον περιφραγμένο χώρο του τύμβου, χωρίς όμως να καταφέρουν να έχουν εικόνα της ανασκαφής.

Ο 57χρονος Γιώργος Κουμούρης, κάτοικος της Μεσολακκιάς, περνά σχεδόν καθημερινά από τον τύμβο και παρακολουθεί με μεγάλη προσμονή τις εξελίξεις. Μας δείχνει το γειτονικό Παγγαίο.

Στο έλεος αρχαιοκαπήλων

Οι κάτοικοι της σημερινής Μεσολακκιάς έμεναν μέχρι το 1965 σε έναν ορεινό οικισμό -τα Ανω Λουκοβίκια- σκαρφαλωμένο στις πλαγιές του, δίπλα στις στοές όπου ο Μέγας Αλέξανδρος έβγαζε τον χρυσό του. «Από αυτές τις στοές, βρεθήκαμε παιδιά δίπλα στους αρχαίους τύμβους, αλλά ήμασταν ξεχασμένοι.

Μόνο οι αρχαιοκάπηλοι μας θυμούνταν, που έρχονταν πάντα τη νύχτα, ακόμη κι από την Αθήνα, έσκαβαν τους τύμβους, άρπαζαν ό,τι έβρισκαν και στη συνέχεια εξαφανίζονταν, αφήνοντας πίσω τα όποια υπολείμματά τους» θα πει.

Η εικόνα που μεταφέρεται το τελευταίο διάστημα είναι ότι περιμετρικά ο τύμβος Καστά αστυνομεύεται από μεγάλη δύναμη. Ομως η πραγματικότητα είναι διαφορετική και θα μας την ομολογήσει ο ίδιος ο αστυνομικός που κάνει την υπηρεσία του στην είσοδο της ανασκαφής.

Ενας-δύο αστυνομικοί δεν μπορούν να φυλάξουν αυτόν τον μεγάλο χώρο θα μας πει και θα προσθέσει ότι τρέμει το φυλλοκάρδι τους μη συμβεί κάτι απρόβλεπτο στη διάρκεια της νύχτας.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64060144