Οραματιστής αρχαιολόγος, έχει ταυτίσει τη ζωή του με την αρχαία Μεσσήνη, μισόν αιώνα ψυχή τε και σώματι εκεί!
Ο Πέτρος Θέμελης, φίλος του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη, με ανασκαφές
στην αρχαία Βεργίνα, μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για την Αρχαιολογία
και την Ιστορία, τον αρχαιολογικό χρόνο, τη ζωή του, την Αμφίπολη, τη
διαχρονία των αρχαίων θεάτρων και την αφή.
Κύριε Θέμελη, έχει άλλη διάσταση ο χρόνος για την αρχαιολογία;
Tον χρόνο τον βιώνει ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Για μένα σαφώς
και μετράει διαφορετικά. Aισθάνομαι τον παρελθόντα χρόνο στο παρόν. Δεν
υπάρχει απόσταση ούτε χάσμα που να πρέπει να τον γεφυρώσω. Τον αγγίζεις
τον χρόνο, βλέποντας και αγγίζοντας τις πέτρες.
«Αγγιξε,
αγάπησε, έκλαψε», ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του Μπάμπη Τσόκα αφιερωμένο
στη ζωή σας. Για «τον αρχαιολόγο που ?ανέστησε? τη Μεσσήνη». Τι υπήρξε η
Μεσσήνη για τη ζωή σας;
Μα είναι ο τρόπος ζωής
μου! Είναι η ίδια η ζωή μου! Δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου χωρίς τη
Μεσσήνη, το έχω πει και στο ντοκιμαντέρ.
Η πρώτη σας επαφή με την αρχαία Μεσσήνη;
Εν μέρει τραυματική, εν μέρει τρομακτική, γιατί όταν πήγα εκεί, ύστερα
από την ανάθεση σε μένα της διεύθυνσης της ανασκαφής εκ μέρους της
Αρχαιολογικής Εταιρείας, ήταν μια χαώδης περιοχή γεμάτη βάτα.
Περπατούσαμε μέσα από διαδρομάκια και εξείχαν ορισμένες κολώνες μέσα από
τα κτήματα!
Πώς ακριβώς μπήκε η αρχαιολογία στη ζωή
σας; Γιος του φιλολόγου και υπερρεαλιστή ποιητή Γεωργίου Θέμελη, κάποιος
θα περίμενε να γίνετε φιλόλογος. Ξεκινήσατε από Φιλολογία. Ως ξεναγός
την προσεγγίσατε έτσι δεν είναι; Ή σας προσέγγισε;
Με προσέγγισε κι εγώ την αγκάλιασα αμέσως, διότι μου άρεσε, την αγάπησα
απ' την αρχή γιατί συνεπαγόταν ζωή στο ύπαιθρο. Η πρώτη μου ανασκαφή
ήταν στα ανάκτορα της Βεργίνας! Σπούδαζα Φιλολογία, ήθελα να γίνω
φιλόλογος! Μου αρέσει ακόμα η Φιλολογία, οι λέξεις, οι ετυμολογίες! Αλλά
έχω και δίπλωμα ξεναγών οπότε και νόμιμα ξεναγώ τώρα!
Το διδακτορικό σας υπήρξε επάνω στα πρώιμα ελληνικά ταφικά μνημεία, έτσι δεν είναι;
Ναι, ναι, έτσι είναι! Στη Γερμανία. Στο Μόναχο.
Τι μπορεί να σημαίνει η Αμφίπολη για τη ζωή μας, την αρχαιολογία και τη Μακεδονία;
Η Αμφίπολη είναι ένα γεγονός που τάραξε τα νερά της Μακεδονίας. Τα
πρώτα, τα αποτελματωμένα νερά της Μακεδονίας, τα τάραξε η Πέλλα, η
ανακάλυψη της Πέλλας είναι μεγάλο γεγονός! Το δεύτερο μεγάλο, βέβαια,
γεγονός ήταν φυσικά η ανακάλυψη της Βεργίνας και οι τάφοι του Ανδρόνικου
όπως λένε, ο Τάφος του Φιλίππου του Β'. Ηταν ο μόνος ασύλητος τάφος,
τελικά, που έχει βρεθεί στη Μακεδονία από τους πόσους 50, 60? Η Αμφίπολη
ήρθε και τώρα ξανά να μας ταράξει και συναισθηματικά. Αλλά περιμένουμε
περισσότερα, κυρίως περιμένουμε το περιεχόμενο γιατί το αρχιτεκτόνημα το
είδαμε και το εκτιμήσαμε όσο μπορούσαμε. Είναι περίπτωση μοναδική θα
έλεγα ως προς ορισμένα στοιχεία, την κατοχή των πολλών θαλάμων, το
μέγεθος, τα γλυπτά, οι Σφίγγες, οι Καρυάτιδες. Περιμένουμε και κάτι
άλλο: αγγεία, σκεύη χρυσά, του νεκρού που τάφηκε εκεί.
Πιθανά σενάρια για τη χρονολόγηση;
Εχουν εξαντληθεί τα σενάρια για την ταυτότητα του νεκρού. Εάν ήταν
κάποιος θαμμένος εκεί θα ήταν ο Νέαρχος, αυτός ο μεγάλος ναύαρχος που
πέθανε εκεί όπως ξέρουμε. Κι αυτό είναι μια υπόθεση. Το θέμα της
χρονολόγησης είναι ακόμη κρίσιμο.
Η σχέση σας με τον Λαζαρίδη:
Τον Δημήτρη Λαζαρίδη είχα την τύχη να τον γνωρίσω από κοντά. Ηταν ένας
άνθρωπος ευαίσθητος, συναισθηματικός, που αγαπούσε τις τέχνες, την
ποίηση, τη λογοτεχνία. Μετά τον συνάντησα ως αρχαιολόγο στην
Αρχαιολογική Υπηρεσία. Υπήρξε και γενικός διευθυντής του ΥΠ.ΠΟ.
Καθηγητής πανεπιστημίου στην Κρήτη, κυρίως έφορος αρχαιοτήτων Ανατολικής
Μακεδονίας. Εδρα του ήταν η Καβάλα και αγάπη του η Καβάλα και ο τύμβος
Καστά, πήγαινε κάθε τόσο από το 1958. Η Κατερίνα Περιστέρη είχε δουλέψει
με τον Δημήτρη Λαζαρίδη.
Τι προσεγγίζει κανείς με την αρχαιολογία που δεν προσεγγίζει με κανέναν άλλον τρόπο, καμία άλλη επιστήμη;
Τον εαυτό του ανακαλύπτει πρώτα. Εγώ έχω δύο ταυτότητες. Τη μια την
απέκτησα με την αρχαία Μεσσήνη, δεν είμαι σύγχρονος Μεσσήνιος, είμαι
κάτι άλλο, ανάμεσα στην αρχαιότητα και στο παρόν. Γεννήθηκα στη
Θεσσαλονίκη, μένω στην Αθήνα αλλά η ψυχή και η καρδιά μου είναι εκεί.
Και ποια η σχέση της με την Ιστορία; Η αρχαιολογία μπορεί να αλλάξει την Ιστορία; Τα ιστορικά δεδομένα;
Παρ' όλο που λένε ότι η αρχαιολογία είναι κομμάτι της Ιστορίας, και
έτσι είναι αναγκαστικά, όμως μόνο η αρχαιολογία μπορεί να προσκομίσει
νέα στοιχεία διάφορων επιγραφών για να πλουτίσει τη σχέση μας με την
Ιστορία. Η Μεσσήνη είναι μια πόλη πλούσια σε επιγραφικά κείμενα. Πολλά
αγάλματα, γλυπτά, πολλά κείμενα, 800 επιγραφές ψηφίσματα συμμαχίας της
πόλης με τον Σίλα, με τον Λυσίμαχο, με προσωπικότητες της εποχής που
έπαιξαν τρομερό ρόλο στην Ιστορία. Αυτά οι ιστορικοί πρέπει να τα
παρακολουθούν για να πλουτίσουν τις γνώσεις τους, όπως κι οι φιλόλογοι.
«Αρχαία Μεσσηνία: Ιστορία -Μνημεία-Ανθρωποι». Μ' αυτή τη σειρά, κύριε Θέμελη;
Α ναι! Ιστορία, Μνημεία, Ανθρωποι, Τότε και Σήμερα, ε; Οχι μόνο οι
άνθρωποι τότε, αλλά και σήμερα! Το πώς προσλαμβάνουν το παρελθόν! Είναι
ζωντανός ο αρχαίος πολιτισμός! Αλλιώς τι να το κάνουμε; Ένα κέλυφος κενό
από κόσμο να το περιφράσσεις και να το κρατάς εκεί σαν να είναι κατιτίς
στο ψυγείο;
Ποια θεωρείτε απαραίτητα προσόντα για να ασχοληθεί κάποιος με την αρχαιολογία; Η αρχαιολογία είναι τρόπος ζωής;
Είναι τρόπος ζωής, όπως πιστεύω τώρα πια. Αν δεν έχεις την αγάπη, το
πάθος, τη γνώση, πρέπει να στρωθείς να μελετήσεις τον αρχαίο κόσμο και
θεωρητικά. Και στην πράξη, βέβαια, ν' αντέχεις τον ήλιο, τον ιδρώτα, το
πρωινό ξύπνημα... Είναι σκληρή ζωή! Είναι ένα κοινόβιο! Κι όλα αυτά για
έναν στόχο! Δεν κερδίζεις λεφτά από την αρχαιολογία, παίρνεις έναν μισθό
υπαλλήλου, αυτό? Απαιτητική επιστήμη, πολύ απαιτητική.
«Γεννήθηκα
στη Θεσσαλονίκη, διαμένω στην Αθήνα, κατοικώ, όμως, στη Μεσσήνη, όπου
στεγάζω την ψυχή μου, τα συναισθήματά μου και τις αγάπες μου. Εκεί θέλω
να αφήσω και την τελευταία μου πνοή», είχατε δηλώσει στην προβολή του
ντοκιμαντέρ του Μπάμπη Τσόκα «Πέτρος Θέμελης Αγγιξα... Αγάπησα...
Εσκαψα». Τι σημαίνει για σας ο τόπος και για την Αρχαιολογία η αφή;
Η αφή παίζει μεγάλο ρόλο! Γιατί αν δεν αγγίξεις ένα άγαλμα, να δεις την
πλαστικότητά του, να το χαϊδέψεις έστω, δεν το καταλαβαίνεις! Η αφή
είναι μεγάλη υπόθεση. Και η αφή είναι και όταν σκάβεις το χώμα. Κι ο
τόπος είναι σημαντικό στοιχείο. Γιατί συνεπάγεται και τοπίο και μνημεία,
είναι τα τοπόσημα, η ακρόπολη, το βουνό, οι πηγές, τα πάντα, δένεσαι με
αυτόν τον τόπο. Και ειδικά αυτός ο τόπος της Μεσσηνίας έχει μια
γοητεία.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64066934
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου