Η μέρα που οι ναζί μετέτρεψαν το Δίστομο σε κόλαση

Το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων έθεσε σήμερα στη Συνεδρίαση των Συντονιστών της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ο Αντιπρόεδρος των Ευρωπαίων Αντιφεντεραλιστών και Ευρωβουλευτής, Καθηγητής Νότης Μαριάς.

Συγκεκριμένα ο Νότης Μαριάς ζήτησε να πραγματοποιηθεί δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπό την αιγίδα της Επιτροπής Αναφορών για το σημαντικό αυτό εθνικό θέμα προκειμένου να γίνει γνωστό στους ευρωβουλευτές, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.

Επίσης ο Νότης Μαριάς επισήμανε ότι το ζήτημα της αποζημίωσης των συγγενών των θυμάτων από τις θηριωδίες των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής δεν αφορά μόνο Έλληνες πολίτες αλλά και άλλους ευρωπαίους πολίτες και ιδίως Ιταλούς και Πολωνούς.

Η πρόταση του Νότη Μαριά εφόσον γίνει δεκτή και από τις άλλες πολιτικές ομάδες δρομολογεί σημαντικές εξελίξεις στο ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων αφού κατά τη δημόσια ακρόαση θα προσέλθουν να καταθέσουν συγγενείς των θυμάτων της θηριωδίας των ναζιστικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, στην Ιταλία στην Πολωνία και αλλού, γνωστοί επιστήμονες, δικηγόροι, δημοσιογράφοι και βουλευτές.

Ταυτόχρονα επισημαίνεται ότι η δημόσια ακρόαση για τις γερμανικές αποζημιώσεις θα μεταδίδεται ζωντανά από τη webtv του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

http://www.agonaskritis.gr

Η μέρα που οι ναζί μετέτρεψαν το Δίστομο σε κόλαση

Εβδομήντα χρόνια συμπληρωθήκαν από τις θηριωδίες των γερμανικών στρατευμάτων στο μαρτυρικό χωριό της Βοιωτίας. Τελικός απολογισμός της φρίκης 228 νεκροί άμαχοι, εκ των οποίων 53 παιδιά κάτω των 16 ετών, 4 παιδιά κάτω του ενός έτους, καθώς και σχεδόν 600 πυρπολημένα σπίτια

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΡΔΟΚΑΣ

kbordokas@e-typos.com

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την ημέρα που το Δίστομο ταυτίστηκε για πάντα με την έννοια «τόπος μαρτυρίου». Ήταν πρωινό Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944, όταν μια φάλαγγα δεκάδων αυτοκινήτων του γερμανικού στρατού, γεμάτα φαντάρους, έμπαινε στο Δίστομο, έχοντας πληροφορίες ότι από εκεί είχε περάσει την προηγούμενη ημέρα ομάδα 30 ανταρτών. Στη μέση της φάλαγγας υπήρχαν δύο επιταγμένα φορτηγά από τη Λιβαδειά με επιβάτες ένα  επίλεκτο Σώμα Ες Ες, με ρούχα χωρικών για παραπλάνηση. Στην πορεία για το χωριό συλλαμβάνουν 18 βοσκούς της περιοχής, εκ των οποίων εκτελούν έξι που επιχειρούν να δραπετεύσουν, ενώ κρατούν ομήρους τους υπόλοιπους δώδεκα. Ένας εκ των γερμανικών λόχων που συνεχίζει την ανίχνευση στη γύρω περιοχή πέφτει σε αντάρτικη  ενέδρα με αποτέλεσμα το θάνατο 22 Γερμανών στρατιωτών.

 Εκτελέσεις εν ψυχρώ

Η οπισθοχώρηση του αποδεκατισμένου γερμανικού λόχου στο Δίστομο εξοργίζει τους υπόλοιπους Γερμανούς που είχαν παραμείνει στο χωριό, οι οποίοι στρέφονται εναντίον των αμάχων. Πρώτα θύματά τους οι δώδεκα βοσκοί που είχαν κρατηθεί ως όμηροι, που εκτελούνται εν ψυχρώ στην είσοδο του χωριού. Εν συνεχεία, οι ναζί διατάζουν όλους τους κατοίκους του Διστόμου να μπουν στα σπίτια τους. Σώθηκαν μόνο όσοι δεν υπάκουσαν την εντολή και διέφυγαν από το χωριό. Κάποιοι άφησαν πίσω τους γυναικόπαιδα και ηλικιωμένους πιστεύοντας ότι οι Γερμανοί δεν θα στρέφονταν εναντίον τους... Το τι επακολουθώ επιχειρεί να περιγράψει ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Εγκλημάτων Πολέμου Δ. Κιοσέογλου: «Το Δίστομο μεταβάλλεται σε Κόλασιν. Κάθε περιγραφή είναι αδύνατον να αποδώσει την  τραγωδίαν εκατοντάδων κατοίκων... Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, στρατιώτες διαμοιράζονται εις ομάδας. Περιέρχονται τας οικίας, ως λυσσαλέαι ύαιναι, αιμοβόροι τίγρεις, κανίβαλοι της ζούγκλας! Επιπίπτουν κατά των δυστυχών κατοίκων - αδιακρίτως φύλου, ηλικίας. Σφάζουσι, φονεύουσι, βιάζουσι γυναίκες. Ξεκοιλιάζουσι εγκύους, γέροντες, νέοι είναι θύματα της αιμοβόρου μανίας. Δε φείδονται ουδενός. Φονεύουσιν τον ιερέα Σωτήριο Ζήση, εξορύσσουσι ζώντος έτι τους οφθαλμούς. Αποκόπτουσιν την κεφαλήν του, ρίπτουσιν εις τον βόρβορον.

Πυροβολούσι την παρισταμένην σύζυγόν του, που κρατούσε εις τας αγκάλας της, θηλάζουσαν, το μονοετές θυγάτριόν της, Μαργαρίταν! Σκορπούν τα μυαλά της παιδίσκης εις το πρόσωπον της μητρός, ήτις τραυματισθείσα πίπτει χαμαί λιπόθυμος. Εκληφθείσα ως νεκρά - σώζεται διά να καταστεί, εν παραφροσύνη. Περί τους 15 κατοίκους -ελπίζοντας εις την οικίαν του ιερέως την σωτηρίαν- εφονεύθησαν. Φονεύουσιν εντός της οικίας του την οικογένεια του Κατσινήν -τον δάσκαλο Καρούμαλον- τήν Μορωσίαν, σύζυγο Ι. Φιλίππου, σύρουν εκ της κρύπτης της, με σκοπόν διά να τη βιάσουν. Αλλ' ότε είδον ότι αύτη ήτο έγκυος, διά μαχαίρας διάνοιξαν την κοιλίαν της. Το δε εκχυθέν έμβρυον μετά λύσσης εποδοπάτησαν».

 Η φρίκη των πράξεων είναι τέτοια που αναγκάζει τη Γερμανική Διοίκηση να διατάξη μια τυπική έρευνα που φυσικά δεν καταλήγει πουθενά. Ο κατοχικός πρωθυπουργός Ι. Ράλλης κάνει «παραστάσεις διαμαρτυρίας» προς τους Γερμανούς, ενώ ο κατοχικός νομάρχης Βοιωτίας, Γεωργόπουλος, μιλά για: «Δαίμονες εξορμούντες εις καταστροφήν θα ήσαν ολιγώτερον άγριοι και περισσότερον ήπιοι. Ορδαί αγρίων φυλών, άγρια στίφη που ωρμήθησαν από τα απολίτιστα βάθη της Ασίας ή της αφρικανικής ζούγκλας δεν θα εξετρέποντο εις τας αιματηράς ωμότητας, εις τη φρικαλέαν τραγωδίαν του Διστόμου».

Οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι δέχτηκαν επίθεση με βαριά όπλα μέσα από το χωριό, κάτι που φυσικά διαψεύδεται από όλους. Στην έρευνα που πραγματοποιεί ηΓερμανική Διοίκηση, ο διοικητής του λόχου, Φριτς Λαούτενμπαχ, δηλώνει ότι: «...έχοντας στο μυαλό μου τους σκοτωμένους και τους τραυματίες του λόχου μου, συνειδητά πήρα την απόφαση να ακολουθήσω το πνεύμα και όχι το γράμμα των διαταγών που διέπουν τα αντίποινα.

Ήξερα πως οι διαταγές μου μπορούσαν να ερμηνευτούν ως τυπική παράβαση εντολών, αλλά πίστευα ότι θα εγκρίνονταν εκ των ύστερων με βάση στρατιωτικά και ανθρωπιστικά κριτήρια».

Προπαγάνδα

Ο λογοκριμένος και κατευθυνόμενος κατοχικός Τύπος των ημερών διαψεύδει τη σφαγή αμάχων αποδίδοντας τις πληροφορίες σε «κομμουνιστική δημοκοπία, η οποία προσπαθεί ανέκαθεν να θορύβηση την κοινήν γνώμην των Αθηνών διά της εφευρέσεως ψευδών ειδήσεων περί διαπραχθεισών ωμοτήτων, έθεσε κατά τας τελευταίας ημέρας εις κυκλοφορίας μίαν νέαν  σχετικήν ιστορίαν. Κομμουνισταί δημοκόποι διέδωσαν την φήμην όχι εις το ειρηνικόν χωρίον Δίστομον (μεταξύ Λεβαδείας και Αραχώβης, επαρχίας Λεβαδείας) πλέον των 1.000 ανδρών, γυναικών και παιδιών (!) κατεσφάγησαν με κτηνώδη τρόπο υπό μιας γερμανικής μονάδος. Ακόμη και ο δήμαρχος, ο ιερεύς και ο φαρμακοποιός του χωρίου δήθεν εδολοφονήθησαν ομού με τας οικογενείας των».

Αντίθετη άποψη έχει η αντιπροσωπία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού που φτάνει στον τόπο του μαρτυρίου, μία μόλις εβδομάδα μετά τη σφαγή. Η οκτασέλιδη αναφορά του Ελβετού George Wehrly και του Σουηδού Callmer, που ήταν επικεφαλής της ανθρωπιστικής αποστολής, δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες.

Μιλά για ανθρωποκυνηγητό των θυμάτων, για μεθοδικότητα δολοφονιών, για μεγάλες κηλίδες αίματος, ανακατωμένες με γυναικεία μαλλιά, παιδικά παπούτσια, σκισμένα ρούχα και σκεπάσματα, για πόρτες που δεν μπορούν να ανοίξουν γιατί ήταν ποτισμένες από το αίμα, διά δυσωδία από τα άταφα ζώα, για το κομμένο κεφάλι του παπα-Σωτήρη που βρέθηκε στις κοπριές, για τους βιασμούς γυναικών και τις δολοφονίες βρεφών.

Τελικός απολογισμός της φρίκης εκείνης της ημέρας μπορεί να υπάρξει μόνο στο βαθμό που η κτηνωδία μπορεί να εγκλωβιστεί σε αριθμούς. Οι τελευταίοι μιλούν για 228 νεκρούς αμάχους (117 γυναίκες και 111 άνδρες) εκ των οποίων 53 ήταν παιδιά κάτω των 16 ετών, 4 παιδιά κάτω του ενός έτους, τρεις ηλικιωμένους, καθώς και σχεδόν 600 πυρπολημένα σπίτια. Από την ανθρώπινη κτηνωδία δεν γλίτωσαν ούτε τα ζώα, καθώς τα αποσπάσματα θανάτου στην αποχώρηση τους από το Δίστομο δολοφονούσαν οποιαδήποτε μορφή ζωής είχε την ατυχία να βρεθεί στο πέρασμα τους.

Η σημερινή γερμανική πολιτεία «ανακάλυψε» μόλις πριν από μερικά χρόνια το τι έγινε στο Δίστομο, χάρη στη μακρόχρονη δικαστική διαμάχη για την αποζημίωση των θυμάτων και απογόνων της σφαγής της 10ης Ιουνίου.

Ας ελπίσουμε όταν αυτή η υπόθεση τελεσιδικήσει να αναπαύσει της ψυχές των αδικοχαμένων, να δικαιώσει τους απογόνους τους και να διασώσει, την από τότε αναζητούμενη, τιμή και την υστεροφημία από τη γερμανική πολιτεία, ιδίως σε μια εποχή που, και πάλι, «κουνάει αυστηρά το δάκτυλο της»... ■

Ο κατοχικός τύπος και η διαστρέβλωση των γεγονότων

Ο λογοκριμένος Τύπος της εποχής θεώρησε όλους τους νεκρούς του Διστόμου ως αντάρτες αναφέροντας το χωριό ως «φωλέα αυτής της συμμορίας» και τα νεκρά γυναικόπαιδα ως «παράπλευρες απώλειες»: «Ηριθμήθησαν περί τους 250 νεκροί συμμορίται. Ο θάνατος αριθμού τινός γυναικών και παιδιών υπήρξε αναπόφευκτος κατόπιν της χρησιμοποιήσεως των βαρέων όπλων και κατόπιν ενός τοιούτου κανονιοβολισμού εναντίον ενός χωρίου. Εν συνεχεία εδόθη εντολή όπως πυρποληθή το χωρίον, του οποίου οι κάτοικοι απεδείχθη ότι είχον συνεργασθή με τας συμμορίας».

Το Δίστομο στην Τέχνη

Ζωγράφοι, ποιητές και λογοτέχνες αναφέρθηκαν στα έργα τους στο μνημείο ανθρώπινης φρίκης της 10ης Ιουνίου 1944

Η ΣΦΑΓΗ του Διστόμου δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους τους ανθρώπους της Τέχνης. Ζωγράφοι, ποιητές και λογοτέχνες αναφέρθηκαν στα έργα τους στο μνημείο ανθρώπινης φρίκης της 10ης Ιουνίου του 1944. Στο δίσκο του Μάνου Χατζιδάκι το 1973 με τίτλο «Τα παράλογα» ο Νίκος Γκάτσος θα γράψει στην «Ελλαδογραφία» του:

Χτυπάτε της οργής προφήτες καμπάνα στην Καισιαριανή

να 'ρθονν απόψε οι Διστομίτες να 'ρθονν κι οι Καλαβρυτινοί

με σπαραγμό κι απελπισία

για τη χαμένη τους Θυσία.

Ο ποιητής της θάλασσας, Νίκος Καββαδίας, στο μελοποιημένο από τον Θάνο Μικρούτσικο ποίημα του «Federico Garcia Lorka» αναφέρεται στις γυναίκες του Διστόμου:

Κοπέλες απ' το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι

Ο μεγάλος μας ποιητής, Γιάννης Ρίτσος, θα γράψει στο έργο του «Επίγραμμα για το Δίστομο»:

Εδώ 'ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου.

Ω εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις.

Εδώ πονά η σιωπή, πονάει η πέτρα κάθε δρόμου

κι απ τη θυσία κι απ τη σκληρότητα τον ανθρώπου.

Εδώ μια στήλη απλή, μαρμάρινη, όλη κι όλη

με ονόματα σεμνά, και τη Δόξα να ανεβαίνει

λυγμό λυγμό, σκαλί σκαλί, μεγίστη σκάλα.

Φυσικά, ούτε το δημοτικό μας τραγούδι μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο, με τη Δόμνα Σαμίου να διασώζει παραδοσιακό τραγούδι της περιοχής  «Τι έχεις καημένε Παρνασσέ» που αναφέρεται στα τραγικά γεγονότα:

Ωρέ τ' έχεις καημέ, τ' έέχεις καημένε Παρνασσέ,

τ' έχεις καημένε Παρνασσέ και στέκεις μαραμένος.

Μην είν' τα χιόνια σου πολλά και τα νερά σου κρύα;

Δεν είν' τα χιόνια μου πολλά και τα νερά μου κρύα,

βαλαν σφαγή στο Δίστομο φωτιά στη μαύρη Δαύλεια

και στην καημένη Λειβαδιά κρέμασαν παλικάρια.

Ένα λιγότερο γνωστό παραδοσιακό τραγούδι είναι εκείνο του μετανάστη στην Αμερική Αντώνη Σακελλαρίου που τραγουδήθηκε από τον Σταύρο Καλούμενο και μιλάει εκείνος που επιστρέφει στην πατρίδα του πάνω στα φτερά πουλιού για να δει τον τόπο του:

Και του Σαλώνου τα χωριά να ιδώ τα ερειπωμένα,

να ιδώ το δόλιο Δίστομο που 'ναι χαροκαμένο.

"ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ"