Πονάει χέρι, κόβει κεφάλι;

Κάτω από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στην οδό Μητροπόλεως και σφηνωμένη ανάμεσα σε δύο κολώνες, θα βρείτε την εκκλησία της Αγίας Δύναμης.

Πονάει χέρι, κόβει κεφάλι;

Του Παναγιωτη Τουρνικιωτη*

Συζητούν πολύ τον τελευταίο καιρό την τύχη των κτιρίων του κέντρου που έχουν μείνει δίχως χρήση, ιδίως μετά τη φαντασμαγορική ανατίναξη της πολυκατοικίας στη Μενάνδρου με την υπόσχεση ότι θα γίνει πάρκο. Μας λένε ότι οι σύγχρονοι «μαικήνες» θα έπρεπε να γκρεμίζουν στην Αθήνα, σε αντίθεση με τους ευεργέτες που έχτιζαν. Ακούγεται καλό και μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικό, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί μπορεί να είναι αφελές και επικίνδυνο. Θυμίζει το «πονάει χέρι, κόβει κεφάλι».

Υπάρχουν πράγματι κενά κτίρια που έχουν συνδεθεί με τη δημόσια χρήση και έχουν σχεδιαστεί από γνωστούς αρχιτέκτονες, όπως είναι το πρώην υπουργείο Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως και το ΙΚΑ της οδού Πειραιώς. Να τα γκρεμίσουμε για να κερδίσει η πόλη λίγο ακόμα από το πράσινο που λαχταράμε; Οχι βέβαια!

Τα κτίρια αυτά δεν είναι αριστουργήματα, αλλά είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα της καλής και ώριμης αρχιτεκτονικής που κάνει την πόλη να έχει ταυτότητα με βάθος χρόνου. Εχουν ωραίους κοινόχρηστους χώρους, με όμορφα και ανθεκτικά υλικά που δεν χρησιμοποιούνται πια, δουλεμένα από τεχνίτες που έχουν εκλείψει. Το μόνο που τους λείπει για να δείξουν πάλι την αξία τους είναι η καλή συντήρηση και η χρήση. Επιπλέον, δεν μας χρειάζεται περισσότερο πράσινο εκεί όπου είναι χτισμένα, απέναντι από την πλατεία Συντάγματος ή την πλατεία Κουμουνδούρου, δυο βήματα από τον Εθνικό Κήπο ή το Θησείο. Δεν χρειάζονται πανάκριβες εστίες πρασίνου πλάι σε πλατείες και πάρκα, αλλά μια οργανωμένη πολιτική για την ανάπτυξη θυλάκων πράσινου δημόσιου χώρου εκεί όπου λείπει. Να τον σχεδιάσουμε συνολικά και να γκρεμίσουμε πολλά οικοδομικά τετράγωνα για χάρη του, αλλά να μάθουμε επίσης ως πολίτες να αγαπάμε και να φροντίζουμε τον δημόσιο χώρο, ξεκινώντας από τα πεζοδρόμια της πόλης. Η εγκατάλειψη των κτιρίων αυτών υποβαθμίζει όλο το κέντρο. Επιβάλλεται, λοιπόν, η ταχύτερη αποκατάστασή τους, στο πνεύμα της αρχιτεκτονικής τους και η άμεση λειτουργία τους με δυναμικές δημόσιες ή άλλες χρήσεις. Το κτίριο του ΙΚΑ στην Πειραιώς είναι ιδανικό για να στεγαστεί ένα μεγάλο υπουργείο. Το κτίριο της οδού Μητροπόλεως μπορεί να στεγάσει εκπαιδευτικές, κοινωνικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες. Μόνο έτσι θα επιστρέψει η ζωντάνια στο κέντρο.

*Ο κ. Π. Τουρνικιώτης είναι αρχιτέκτων, καθηγητής στο ΕΜΠ.