Η ιστορία της 86χρονης τηλεόρασης

TV

Η ιστορία ενός αντικειμένου... που δεν ήταν πάντα συνηθισμένο

ΠΑΡΟΤΙ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΙ 86 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ, Η ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΛΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ, ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΛΕΠΤΗ, ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΛΑΜΠΕΡΗ, ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΦΤΗΝΗ. ΥΠΑΡΧΕΙ, ΠΛΕΟΝ, ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ. ΕΧΕΙ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΚΥΡΟΣ, ΚΑΘΩΣ -ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ,ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ- ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΗ ΕΙΔΗΣΗ ΛΕΓΑΜΕ «ΜΑ ΤΟ ΕΙΠΕ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ!». ΑΛΛΑ, ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, ΟΣΟ ΓΕΡΝΑΕΙ, Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΕΙΛΙΚΡΙΝΗΣ.

ΚΕΙΜΕΝΟ | ΑΘΗΝΑ ΓΚΟΡΟΥ

(gorathi@enet.gr)

Στις 23 Ιανουαρίου το 1926 στο πολυκατάστημα Selfridge's στο Λονδίνο η προσοχή των περίπου 40 μελών του Royal Institution ήταν στραμμένη σε ένα κακόγουστο κοκκινωπό έπιπλο. Όταν ο σκοτσέζος, John Logie Bairnd το άνοιξε, αποκάλυψε στον κόσμο μία από τις σπουδαιότερες εφευρέσεις. Για τη μετάδοση των εικόνων χρησιμοποιήθηκαν οι πομποί μεσαίων κυμάτων του BBC και παρόλο που αυτές ξεπήδησαν θολές, πορτοκαλί και μέσα από μια οθόνη μικρότερη από επαγγελματική κάρτα, μάγεψαν τόσο τους επιστήμονες όσο και τον Τύπο. Την επομένη, στα πρωτοσέλιδα των βρετανικών εφημερίδων φιγουράριζε το κακόγουστο κοκκινωπό έπιπλο, ενώ στους τίτλους που συνόδευαν την εικόνα γινόταν λόγος για ένα σύγχρονο επιστημονικό θαύμα.

Φυσικά, το δρόμο τον είχαν ανοίξει πριν από τον Μπερντ πρωτοπόροι επιστήμονες, όπως ο ρώσος Ζβορίκιν, που επινόησε το «εικονοσκόπιο». Το 1927 μεταδίδεται από το μαγικό κουτί το πρώτο δελτίο ειδήσεων στις ΗΠΑ και στις 9 Απριλίου ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ Herbert Hoover σχολιάζει: «Η ανθρώπινη ιδιοφυΐα εκμηδένισε την απόσταση με έναν τρόπο που δεν είχαμε ποτέ φανταστεί».

Από το 1926 έως και το '30 εφευρέτες και πειραματιστές δουλεύουν πυρετωδώς, βελτιώνοντας την τεχνολογία της μηχανικής τηλεόρασης και αδιαφορώντας βέβαια για την εικόνα της, αφού παραμένει κλεισμένη στο ξύλινο καβούκι. Έτσι έκανε το ντεμπούτο της στην αγορά το 1928. Η αμερικανική εκδοχή της είναι η Octagon, οθόνη σε οκτάγωνο ξύλινο πλαίσιο, ενώ οι ευρωπαϊκές μοιάζουν με ξύλινα πλυντήρια. Ένας τετράγωνος όγκος, με μια ολοστρόγγυλη οθόνη στη μέση. Σε Ευρώπη και Η ΠΑ οι τηλεοράσεις τοποθετούνται σε μεγάλα ξενοδοχεία, εστιατόρια, προθήκες καταστημάτων και οι περαστικοί συνωστίζονται για να δουν μια θολή εικόνα του τεχνολογικού θαύματος.

Μια τηλεόραση κόστιζε τότε στις ΗΠΑ 82 δολάρια και άλλα 42 το πακέτο με τα υλικά συναρμολόγησης και τις οδηγίες. Πωλήθηκαν μόλις 1.000 κομμάτια, αλλά τι δείχνουν; Λίγα δελτία ειδήσεων και πάμπολλα διαφημιστικά μηνύματα. Το ίδιο ισχύει και στην Ευρώπη, ενώ από το 1933 στη Γερμανία μεταδίδεται αποκλειστικά η ναζιστική προπαγάνδα.

Η μαζική παραγωγή τηλεοράσεων για το σπίτι αρχίζει λίγο πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει ήδη λανσαριστεί η Telefunken με μεγαλύτερη πλέον οθόνη, ενώ δημοφιλής είναι και η Andrea. Στη μία της εκδοχή η Andrea μοιάζει κι αυτή με πλυντήριο, μόνο που το σχήμα της οθόνης στη μέση είναι τετράγωνο, και στην άλλη της εκδοχή, αν δεν φαινόταν ότι το έπιπλο της είναι ξύλινο, θα έπαιρνε κανείς όρκο ότι ήταν ηλεκτρική κουζίνα. Η επιλογή στο ντιζάιν της τηλεόρασης δεν ήταν τυχαία, αφού οι κατασκευαστές επιδίωκαν να δημιουργήσουν μια φιλική εικόνα στο νέο αντικείμενο, μια εικόνα που να παραπέμπει στις άλλες ηλεκτρικές συσκευές, με τις οποίες ήταν ήδη εξοικειωμένο το καταναλωτικό κοινό.

 Από τη στιγμή που η τηλεόραση πέρασε στα σαλόνια των σπιτιών, κυβερνήσεις, στρατός και εταιρείες, που μέχρι τώρα χρηματοδοτούσαν την τεχνολογία της, αρχίζουν να χρηματοδοτούν έρευνες για την επίδραση αυτού του πλασματικού ρεαλισμού στον ανθρώπινο ψυχισμό. Στόχος ήταν να προσδιοριστεί το είδος των πειστικών μηνυμάτων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά σε διάφορες εκστρατείες πολιτικές, διαφημιστικές, στρατιωτικές. Οι πρώτες έρευνες αυτού του είδους επικεντρώνονται στις επιδράσεις μεμονωμένων προγραμμάτων ή μηνυμάτων, αμέσως μετά την έκθεση του υποκειμένου σ' αυτά.

Όσο βελτιώνονται, μάλιστα, οι συσκευές τόσο αυξάνεται και η συμμετοχή στα πειράματα, αφού η παρακολούθηση γίνεται πιο ευχάριστη. Παράλληλα, αναπτύσσονται και οι πρώτοι τηλεοπτικοί όμιλοι, με το NBC έχει στήσει, μέχρι το '45 ένα δίκτυο 18 τηλεοπτικών σταθμών. Το '48 καταγράφονται στις ΗΠΑ 36 τηλεοπτικοί σταθμοί και η τηλεόραση μοιάζει πια αρκετά μ' αυτό που γνωρίζουμε σήμερα. Η οθόνη έχει μεγαλώσει και το έπιπλο έχει μικρύνει. Δεν πρόκειται πια για ντουλάπι, αλλά για δύο ηχεία με τέσσερα μόλις κουμπιά. Η εικόνα είναι σαφώς καλύτερη: έχει μπει η κεραία κι η γνωστή καθοδική λυχνία της ασπρόμαυρης τηλεόρασης. Μέχρι να καθαρίσει, ωστόσο, η εικόνα της ασπρόμαυρης ήρθε το '53 η πρώτη έγχρωμη μαζί με αρκετές άλλες καινοτομίες, μεταξύ των οποίων και η φορητή.

Κι ενώ οι άλλοι έβλεπαν έως και χρώματα, στην Ελλάδα την τηλεόραση γνώριζε το κοινό μόνο μέσα στις ταινίες του σινεμά. Αν και η ίδρυση και η λειτουργία ραδιοτηλεοπτικών σταθμών των ενόπλων δυνάμεων ρυθμίζεται με νόμο το '51, ο πρώτος πειραματικός τηλεοπτικός σταθμός εκπέμπει στις αρχές της δεκαετίας του '60 στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης με τρίωρο πρόγραμμα. Επισήμως, η ελληνική τηλεόραση ανάβει το 1966 για περίπου 1.500 τηλεοπτικούς δέκτες. Το πρώτο πρόγραμμα περιλάμβανε κλασικά θέματα, όπως το «Για σας κυρία μου», «Διεθνή επίκαιρα», αλλά και ταξιδιωτικό ντοκιμαντέρ για την Αυστραλία και βραζιλιάνικη ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Ο κλέφτης».

 

 Από τότε μέχρι σήμερα η τηλεόραση λέπτυνε και ενσωμάτωσε την τεχνολογία plasma, μεγάλωσε ως Home Cinema ή έγινε μια σταλιά ως τηλεόραση τσέπης, δορυφορική, ψηφιακή, web tv και έπεται συνέχεια. Η βιομηχανία εξακολουθεί να επενδύει αφειδώς πόρους σε ένα προϊόν υψηλής τεχνολογίας, το οποίο όχι μόνο αποτελεί ανεκτίμητο εργαλείο προπαγάνδας και παραγωγής μαζικής κουλτούρας, αλλά παράγει και το ίδιο νέα προϊόντα. «Ο τηλεθεατής γίνεται προϊόν της τηλεόρασης» επισημαίνει ο Νόρμπερτ Μπολτζ και ως τέτοιο, βέβαια, πωλείται στους πάσης φύσεως αγοραστές.

"E"