ΜΙΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΜΕ
ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΖΕΡΕΦΟ
«Η
ηλιακή ακτινοβολία δεν είναι μόνο επιβλαβής αλλά είναι και θεραπευτική, αφού
παράγει τη βιταμίνη D»
Πως
θα είναι το κλίμα στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια; Πόσο μας απειλεί η τρύπα του
όζοντος; Συγκρατημένα αισιόδοξες και ανατρεπτικές οι εκτιμήσεις του
διακεκριμένου επιστήμονα.
Συνέντευξη για το περιοδικό αΑΡΜΟΝΙΑ με τη Ρίτα Βελώνη.
Η πολύτιμη προσφορά του
στην επιστήμη, οι έρευνες και οι εκτιμήσεις του σίγουρα δεν περνούν απαρατήρητες.
Ο κ. Ζερεφός συνεχίζει να μας εκπλήσσει με την αστείρευτη δύναμη για έρευνα και
δημιουργία που διαθέτει. Και στην πρόσφατη συνάντηση μας μαζί του μάθαμε πολλά
και σίγουρα ενδιαφέροντα.
Κύριε καθηγητά, πως
εξηγούνται τα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται παγκοσμίου και συχνά
στοιχίζουν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων;
«Ακραία καιρικά φαινόμενα
υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν. Η συχνότητα εμφάνισης τους, όμως, είναι πιθανό
να αυξηθεί, λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης στο κλίμα και της αλλαγής στη
σύσταση της ατμόσφαιρας. Η ανθρωπογενής παρέμβαση συνίσταται στην απελευθέρωση
αερίων και άλλων ουσιών, οι οποίες διαταράσσουν τη θερμική ισορροπία ολόκληρου
του πλανήτη. Το αποτέλεσμα είναι μια αποσταθεροποίηση του κλίματος, που
σημαίνει μεγαλύτερη μεταβλητότητα του, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες
κλιματικές καταστάσεις».
Παρατηρούμε ότι το κλίμα
της Ελλάδας αλλάζει προς το χειρότερο. Τι μας απειλεί τελικώς άμεσα;
«Το κλίμα της Ελλάδας κατά
το φθινόπωρο, το χειμώνα και την άνοιξη οδεύει μάλλον προς το καλύτερο.
Δυστυχώς κατά τη θερμή θερινή περίοδο οδεύει προς το χειρότερο. Άμεσα μας
απειλούν οι καύσωνες τα καλοκαίρια και κατά δεύτερο λόγο η συνεργεία ακραίων
καιρικών φαινομένων με φυσικές καταστροφές, όπως π.χ. τα ζητήματα των
κατολισθήσεων και η διατάραξη του υδρολογικού κύκλου στη χώρα. Ασφαλώς και η
ξηρασία στη Ν. Α. Ελλάδα αποτελεί πρόβλημα, το ίδιο και η άνοδος της στάθμης
της θάλασσας σε χαμηλές περιοχές, όπως τα δέλτα των ποταμών».
Με όσο γίνεται πιο απλά
λόγια θα μπορούσατε να μας περιγράψετε το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» και τις
συνέπειές του:
«Το φαινόμενο του θερμοκηπίου λειτουργεί όπως ο θερμοστάτης που
ρυθμίζει τη θερμοκρασία στο σπίτι μας. Δηλαδή, όπως όταν βάζουμε το θερμοστάτη
σε μεγαλύτερη θερμοκρασία ζεσταίνεται περισσότερο το σπίτι μας, έτσι και όταν
αυξάνουμε τα αέρια στο περιβάλλον, ζεσταίνεται ο πλανήτης. Όμως ο άνθρωπος,
αυξάνοντας τα αέρια του περιβάλλοντος όχι μόνο ζεσταίνει τον πλανήτη, αλλά
αλλάζει και το κλίμα του. Αυτή η ανθρώπινη παρέμβαση οδηγεί στη λεγόμενη
αποσταθεροποίηση του κλίματος, η οποία έχει σοβαρές συνέπειες, κυρίως στις
ποσότητες του πόσιμου νερού, και επιπτώσεις τόσο στον άνθρωπο όσο και σε όλα τα
ζωντανά πλάσματα του πλανήτη».
Ποια είναι τα μέτρα που θα αντιστρέψουν το
«φαινόμενο του θερμοκηπίου» και τι προσπάθειες γίνονται αυτήν τη στιγμή στη
χώρα μας για να κρατηθούν οι κλιματικές ισορροπίες;
«Το ανθρωπογενές "φαινόμενο του θερμοκηπίου" μπορεί να
μειωθεί αν αλλάξουμε την οικονομία, η οποία στηρίζεται στον άνθρακα και στο
πετρέλαιο, σε οικονομία που να στηρίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η
απεξάρτηση, δηλαδή, από το πετρέλαιο θα πρέπει να είναι το ζητούμενο και για τη
χώρα μας. Και, βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει και η δική μας οικολογική
συνείδηση. Ένας πολίτης, για παράδειγμα, μπορεί να συμβάλει στη μείωση των
εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εάν κυκλοφορεί λιγότερο με το αυτοκίνητο του,
εάν ρυθμίσει το χειμώνα το θερμοστάτη του σπιτιού του ένα βαθμό χαμηλότερα, στο
20 αντί 21 και το καλοκαίρι το air-condition στο 28 αντί 25».
Λέτε
συχνά ότι πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα χρησιμοποιώντας
εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Πόσο εύκολο είναι να γίνει κάτι τέτοιο στη χώρα
μας;
«Ασφαλώς και μπορεί να γίνει, διότι τη θερμή περίοδο του έτους
π.χ., που είναι και αυξημένη η ζήτηση για ψύξη, έχουμε περίσσεια ηλιακής και
αιολικής ενέργειας στο Αιγαίο, θυμηθείτε ότι το Αιγαίο, λόγω των ετησίων ανέμων
και της μεγάλης ηλιοφάνειας, είναι ένα από τα ελάχιστα σημεία του πλανήτη όπου
η επιφανειακή πυκνότητα της ηλιακής και η επιφανειακή πυκνότητα της αιολικής
ενέργειας είναι ίσες. Δηλαδή είναι σαν να λέμε ότι έχουμε μια περιοχή με δύο
διαθέσιμους ήλιους για την εκμετάλλευση τους. Δυστυχώς ούτε σε αυτό τον τομέα
μπόρεσε η χώρα μας να αναπτυχθεί. Κι όμως δεν έχουμε παρά να ακολουθήσουμε το
παράδειγμα δεκάδων άλλων χωρών με λιγότερη ηλιοφάνεια και πολλές φορές με πολύ
μικρότερη σταθερότητα στον άνεμο από αυτή που έχουμε στο Κεντρικό Αιγαίο το
καλοκαίρι».
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ η αύξηση της ηλιακής υπεριώδους
ακτινοβολίας έχει ήδη προκαλέσει έκρηξη αναπνευστικών λοιμώξεων, καρδιολογικών
παθήσεων και δερματικών καρκίνων. Υπάρχει πιθανότητα να βελτιωθούν τα πράγματα
σχετικά με τη στιβάδα του όζοντος;
«Σχετικά με την προστατευτική στιβάδα του όζοντος, τα πράγματα
βαίνουν καλύτερα, χάρη στην επιτυχή εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Αυτό
απαγορεύει την παραγωγή ουσιών που καταστρέφουν το προστατευτικό στρώμα του
όζοντος, το οποίο απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της καρκινογενετικής Β-υπεριώδους
ακτινοβολίας του ηλίου. Σε αυτή, λοιπόν, την εφαρμογή οφείλεται και η ανάκαμψη
της στιβάδας του όζοντος. Αλλιώς η ανθρωπότητα θα απέφευγε τον ήλιο ως
εξαιρετικά επικίνδυνο, διότι η προστατευτική στιβάδα του όζοντος θα είχε
μειωθεί σχεδόν στο 40%. Αυτό όμως θα είχε τραγικό αποτέλεσμα, διότι η ηλιακή
ακτινοβολία δεν είναι μόνο επιβλαβής, αλλά είναι και θεραπευτική, αφού παράγει
τη βιταμίνη D, η οποία είναι ουσιώδης
για την καλή υγεία των ανθρώπων Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα
Ελληνόπουλα παρουσιάζουν ανεπάρκεια βιταμίνης D και ίσως αυτό να οφείλεται στην υπερπροστασία
των μικρών παιδιών από την κατά τα άλλα θεωρούμενη επικίνδυνη Β-υπεριώδη
ακτινοβολία του ηλίου».
Θέλετε να
πείτε ότι Tα
αντηλιακά μέτρα που παίρνουμε στερούν από τον οργανισμό μας τη βιταμίνη D;
«Σε αυτό το σημείο φαίνεται
ότι έχουμε παραβλέψει τα καλά της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας που είναι και
η παραγωγή της βιταμίνης D. Γι'
αυτόν το λόγο λέω πάντα ότι οι κρέμες και όλα τα σχετικά προστατευτικά, όταν
έχουν πολύ υψηλό δείκτη προστασίας, μειώνουν σημαντικά την παραγωγή της
βιταμίνης D από τον ήλιο. Μπορούμε να
χαρούμε τον ήλιο εκτιθέμενοι σταδιακά σε αυτόν πριν από τις 11 το πρωί και μετά
τις 4 το απόγευμα. Κάθε επιδερμίδα έχει τις ιδιαιτερότητες της και ο καθένας
ξέρει πόση ώρα χρειάζεται (πάντα πριν από τις 11 π.μ. και μετά τις 3 μ.μ.), για
να "μαυρίσει" λελογισμένα και σε αρμονία με τη φύση. Πάντως, με
εξαίρεση τις τελευταίες δύο εβδομάδες που παρατηρήσαμε ακραία μείωση της
στιβάδας του όζοντος -για λόγους καθαρά μετεωρολογικούς- στα μεγάλα γεωγραφικά
πλάτη, η στιβάδα του όζοντος έχει αρχίσει να ανακάμπτει στο βόρειο ημισφαίριο,
ενώ πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι και η Β-υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου έχει
αρχίσει και αυτή να μειώνεται, κυρίως τα τελευταία χρόνια». (σημ. Η συνέντευξη ελήφθη τον Ιούνιο του
2011)
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συμμετέχει για
πρώτη φορά στην έρευνα για τη μεταβολή των κλιματικών συνθηκών» με το
συντονιστικό κέντρο GΕΟ» του
οποίου είστε επικεφαλής. Έχει αποδώσει αυτή
η προσπάθεια;
«Η Παγκόσμια Ομάδα Παρατήρησης της Γης προσπαθεί να συλλέξει όλες
εκείνες τις υπηρεσίες και όλα τα ινστιτούτα που κάνουν μετρήσεις στον πλανήτη
μας και μέσα στο πλαίσιο αυτό καταβάλλονται ηρωικές προσπάθειες στο ΕΑΑ, το
οποίο φιλοξενεί αυτήν τη δραστηριότητα. Η Ελλάδα έχει δείξει ότι κάνει
σημαντική δουλειά συλλογής των διαθέσιμων στοιχείων, παρά τις σημαντικές
δυσκολίες που συναντάμε όλοι μας όταν ζητούμε πληροφορίες από δημόσιες
υπηρεσίες. Ευτυχώς, με τη βοήθεια της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας αλλά και
των Πανεπιστημίων και άλλων πολλών διακεκριμένων Ελλήνων επιστημόνων, το
ελληνικό γραφείο GΕΟ (Group of earth Observations) έχει ήδη από ετών
"ανθίσει", πράγμα που αναφέρθηκε με κολακευτικά σχόλια σε πολλές
διεθνείς συναντήσεις του κεντρικού συντονιστικού γραφείου GΕΟ στη Γενεύη».
Ας κλείσουμε με το θέμα της ραδιενέργειας που
έχει προκύψει μετά την πρόσφατη τραγωδία στην Ιαπωνία. Υπάρχει κίνδυνος τελικά,
οι υψηλές τιμές ραδιενέργειας να έρθουν και στη χώρα μας;
«Για ακόμη μία φορά τονίζω ότι δεν θα δεχθούμε στη Νότια Ευρώπη
σημαντικές ποσότητες ραδιενέργειας. Αυτό, άλλωστε, απέδειξαν και οι πρόσφατες
μετρήσεις στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου τα επίπεδα ραδιενέργειας στην
ατμόσφαιρα είναι πάρα πολύ χαμηλά, με μικρές αυξομειώσεις, οι οποίες είναι
επίσης ασήμαντες. Το πρόβλημα εστιάζεται βεβαίως στην περιοχή της Φουκουσίμα
και είναι ενδεικτικό για το πόσο επικίνδυνο είναι να λειτουργούν αντιδραστήρες
πάνω σε γεωλογικά ρήγματα και γενικά σε σεισμικά ασταθείς περιοχές».
WHO IS WHO
Ο ακαδημαϊκός κ. Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής
της Φυσικής της Ατμόσφαιρας έχει τιμηθεί με το Παγκόσμιο Βραβείο Όζοντος (1997)
και το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Φυσικών - Βαλκανικής Ένωσης Φυσικών για το
Περιβάλλον (2006). Του έχει επίσης αποδοθεί εύφημος μνεία από το Πρόγραμμα
Περιβάλλοντος του ΟΗΕ το 1995, για τη συνεισφορά του στις επιστημονικές Εκθέσεις
του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ το 1998,
ενώ το 2008 είχε τιμητική διάκριση για τη συνεισφορά του στο έργο της
Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΙΡCC), η οποία τιμήθηκε εξ ημισείας με το Nobel Ειρήνης το 2007. Έχει
εκλεγεί πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος, της Διεθνούς Ενώσεως
Μετεωρολογίας και Ατμοσφαιρικών Επιστημών (ΙΑΜΑS), πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής της Διεθνούς
Ενώσεως Γεωδαισίας και Γεωφυσικής, καθηγητής της έδρας UNESCO Φυσικών Καταστροφών και διατελεί μέλος εθνικών
και διεθνών επιστημονικών επιτροπών κύρους στην ΕΕ και στον Παγκόσμιο
Μετεωρολογικό Οργανισμό. Έχει επίσης διατελέσει πρόεδρος του Εθνικού
Αστεροσκοπείου Αθηνών, ενώ είναι ιδρυτής του Παγκοσμίου Κέντρου Χαρτογράφησης
του Όζοντος του Παγκοσμίου Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ, καθώς και του
Βαλκανικού Ινστιτούτου Περιβάλλοντος.
α ΑΡΜΟΝΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου