Κων. Αθ. Οικονόμου : Το ιερό «σάλπισμα» πριν από τις θυσίες για την ελεύθερη Κύπρο

Μαθητές του δημοτικού διαδηλώνουν στο προαύλιο της Αρχιεπισκοπής υπέρ της Ενωσης της Κύπρου με την Ελλάδα

Το ιερό «σάλπισμα» πριν από τις θυσίες για την ελεύθερη Κύπρο!

Το χρονικό του έπους της 1ης Απριλίου του 1955 στη Μεγαλόνησο και η καθοριστική συμβολή της Εκκλησίας στους γενναίους αγώνες κατά των κατακτητών. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και η οργάνωση ΟΧΕΝ.

Από τον Δημήτρη Ριζούλη

ΣΤΙΣ 12.30 μετά τα μεσάνυχτα της 1ης Απριλίου του 1955 η Κύπρος μετατράπηκε σε ηφαίστειο, τρομάζοντας τους αποικιοκράτες. Τα γαλανόλευκα λάβαρα υψώθηκαν παντού και η ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε από τα πολεμικά τροπάρια του γένους και τα εμβατήρια του ξεσηκωμού. Η Κύπρος ξυπνούσε, όπως έκανε η υπόδουλη Ελλάδα στην Αγία Λαύρα

Με τον νου στις μέρες εκείνες ο συγγραφέας και δάσκαλος Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα και στην καθοριστική συμβολή της Εκκλησίας. «Η Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) ήταν οργάνωση Ελλήνων της Κύπρου που έδρασε την περίοδο 1955-59 για την απελευθέρωση του μαρτυρικού νησιού από τον βρετανικό ζυγό και την ένωση με την Ελλάδα. Στρατιωτικός αρχηγός ήταν ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής και πολιτικός αρχηγός της ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

Η υποστήριξη

Η ΕΟΚΑ υποστηρίχθηκε από το σύνολο του λαού και του πολιτικού κόσμου της Ελλάδας, πλην του ΚΚΕ» λέει ο κ. Οικονόμου και προσθέτει: «Η έναρξη του αγώνα, την 1η Απριλίου, σηματοδοτήθηκε από επίθεση σε κυβερνητικά κτίρια, αστυνομικούς σταθμούς, στο ραδιοσταθμό και στο βρετανικό στρατόπεδο Αμμοχώστου.

Η δραστηριότητα συνεχίστηκε με επιθέσεις σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ενέδρες σε βρετανικά οχήματα και εκτελέσεις Βρετανών και Κυπρίων συνεργατών των Βρετανών. Η δραστηριότητα της ΕΟΚΑ έληξε στις 24/12/1959 με τη Συμφωνία της Ζυρίχης,

Τελικά η ανεξαρτησία (αλλά όχι η ένωση!) κηρύχθηκε σης 15/8/1960. Η αρχή είχε γίνει, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ Η ένωση με την Ελλάδα ήταν ο απώτερος στόχος.

Αν και η ανεξαρτησία έφερε προσωρινά ειρήνη στο νησί, εντούτοις το νέο Σύνταγμα απαγόρευε την ένωση της Κύπρου με άλλο κράτος και κάθε πιθανή διχοτόμηση. Καθιστούσε εγγυήτριες δυνάμεις την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βρετανία Η Βρετανία κατάφερε, μέσω της συμφωνίας, να διατηρήσει στρατιωτικές βάσεις στο νησί, μειώνοντας τον βαθμό ανεξαρτησίας».

Για τη συμβολή της Εκκλησίας, ο κ. Οικονόμου αναφέρει: «Η συνεισφορά της Εκκλησίας στην προσπάθεια ήταν καθοριστική Η οργάνωση ΟΧΕΝ ήταν ο προθάλαμος εισόδου στην ΕΟΚΑ και πολλοί αγωνιστές ξεκίνησαν από εκεί Τη μεταλαμπάδευση της εξέγερσης στους νέους είχε αναλάβει η ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ). Με "παράνομες" προκηρύξεις καθώς και το έντυπο "Εγερτήριον Σάλπισμα" βοήθησε στη διάδοση του ιδεολογικού υπόβαθρου της εξέγερσης. Στις 15/1/1950, η Εθναρχούσα Εκκλησία Κύπρου πραγματοποίησε δημοψήφισμα, στο οποίο ο ελληνικός κυπριακός λαός ψήφισε την ένωση με την Ελλάδα, σε ποσοστό 95,7%. Οι Άγγλοι όμως τήρησαν αρνητική στάση.

Στον ΟΗΕ

Στις 28/7/1954, ο υφυπουργός Αποικιών Χένρι Χόπκινσον ανέφερε ότι "η Κύπρος έχει στρατηγική αξία και γι' αυτό ουδέποτε θα τύχει αυτοδιάθεσης". Η Ελλάδα, το 1954, ζήτησε από τον ΟΗΕ την "εφαρμογή της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, στην περίπτωσιν του λαού της Κύπρου". Στις 17/12/1954, η Γ.Σ, του ΟΗΕ απέρριψε την αίτηση. Στις 9/3/1956, ο Αρχιεπίσκοποδ Μακάριος συνελήφθη στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, από το οποίο θα μετέβαινε στην Αθήνα, για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση. Την ίδια μέρα συνελήφθησαν και ο μητροπολίτης Κερύνειας Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου και ο Πολύκαρπος Ιωαννίδης. Όλοι εξορίστηκαν στις Σεϊχέλες».

Με τη βοήθεια τον Θεού και παρακαταθήκη το «ή ταν ή επί τας» των προγόνων μας

«ΕΚΕΙΝΗ την πρώτη νύχτα», αναφέρει ο κ. Οικονόμου για τα γεγονότα της 1ης Απριλίου του 1955, «χτύπησε η ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου στη Δεκέλεια, με αποστολή να προκαλέσει διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος σ' όλο το νησί Ο Μάρκος Δράκοδ με την ομάδα "Αστραπή" ανατίναξαν τον ραδιοφωνικό σταθμό. Πρώτος νεκρός, ο Μόδεστος Παντελή Ο ήρωας πέθανε από ηλεκτροπληξία, επιχειρώντας καταστροφή ηλεκτροφόρων καλωδίων. Το πρωί η Κύπρος ξύπνησε αναστατωμένη, πριν η αναστάτωση δώσει τη θέση της στον ενθουσιασμό».

Είναι χαρακτηριστική η προκήρυξη του Διγενή με αναφορές στον Θεό: «Με την βοήθειαν του θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού, με σύνθημα το οποίον μας κατέλιπαν οι πρόγονοι μας ως ιεράν παρακαταθήκην: 'Ή ταν ή επί τας". Είναι καιρός να δείξωμεν ότι, εάν η διεθνής διπλωματία είναι άδικος και άνανδρος, η κυπριακή ψυχή είναι γενναία. Εάν οι δυνάσται μας δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά μας, μπορούμε να την διεκδικήσωμεν με τα ίδια μας τα χέρια και με το αίμα μας».

 Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην εξορία

 

Για την εξέλιξη των γεγονότων ο κ. Οικονόμου συμπληρώνει: «Αρχικά η ΕΟΚΑ ιδρύθηκε με σκοπό τη διενέργεια μικρής εκτάσεως στρατιωτικών επιχειρήσεων, κυρίως δολιοφθοράς, σε αγγλικούς στόχους στην Κύπρο, για δημιουργία θορύβου που θα υποβοηθούσε τις πολιτικές ενάργειες του Μακαρίου για τη λύση του κυπριακού ζητήματος.

Στη συνέχεια όμως, μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του Μακαρίου με τον κυβερνήτη Χάρτιγκ (αρχές 1956), της εξορίας του πρώτου από τον δεύτερο (9/3/1956) και των μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεων του Χάρτιγκ κατά της ΕΟΚΑ, η οργάνωση αναμετρήθηκε ανοιχτά με τους Βρετανούς. Νέος κυβερνήτης ανέλαβε ο Χίου Φουτ, που ζήτησε να συναντηθεί με τον Γρίβα. Συγχρόνως εκδηλώθηκε μεγάλης κλίμακας οργανωμένη επίθεση των Τουρκοκυπρίων κατά των Ελληνοκυπρίων και των περιουσιών τους σε άμεση συνεργεία με τους Βρετανούς. Η ΕΟΚΑ τότε ξανάρχισε τη δράση της, ενώ επαναλαμβάνονταν μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις των Βρετανών κατά της ΕΟΚΑ. Λίγες εβδομάδες αργότερα, συνεχίζονται οι επιθέσεις των Τουρκοκυπρίων, τους οποίους τώρα κτυπά η ΕΟΚΑ. Οι Άγγλοι με την πολιτική τους δημιουργούν στην Κύπρο συνθήκες διακοινοτικής διαμάχης. Τελικά ο αγώνας έμεινε ημιτελής: η Κύπρος ανεξάρτητη, όμως διχοτομημένη και αδικαίωτη στον αγώνα για ένωση».

Οι ήρωες της ΕΟΚΑ και τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Άγγλοι

Τα γεγονότα όμως πήραν ακόμα πιο δραματική τροπή στη συνέχεια, με ασύλληπτα εγκλήματα των Ίγγλων. «Στις 10 Μαΐου 1956, οι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου απαγχονίστηκαν στις φυλακές Λευκωσίας για τη δράση τους ως μέλη της ΕΟΚΑ. Ενταφιάστηκαν στις κεντρικές φυλακές. Εκεί, αργότερα, θα τάφόύν άλλα 11 μέλη της ΕΟΚΑ. Στις 9/8/1956 απαγχονίστηκαν οι Ανδρέας Ζάκος, Χαρίλαος Μιχαήλ και Ιάκωβος Πατάτσος. Άλλοι τρεις αγωνιστές απαγχονίζονται στις 21/9, οι Μιχαήλ Κουτσόφτας, Ανδρέας Παναγίδης και Στέλιος Μαυρομάτης. Ακολούθησε η Θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου (3/3/1957) στη Μονή Μαχαιρά, όταν οι Άγγλοι έριξαν βενζίνη και εμπρηστικές βόμβες στο κρησφύγετο του, οπότε ο ήρωας έγινε ολοκαύτωμα. Ξημερώματα της 14ης Μαρτίου 1957 απαγχονίστηκε ο μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Σης 5/7/58, οι Αγγλοι συνέλαβαν ένα παιδί, στο Αυγόρου, και πυροβόλησαν εναντίον αμάχων του χωριού. Φονεύθηκαν οι Παναγιώτης Ζαχαρία και Λουκία Παπαγεωργίου, έγκυος μητέρα έξι παιδιών. Στις 2/9/1958, στο Λιοπέτρι, Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωσαν τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Οι Ανδρέας Κάρυος, Φώτης Πίττας, Ηλίας Παπακυριακού και Χρήστος Σαμαράς έπεσαν νεκροί. Στις 19 Νοεμβρίου 1958, οι Άγγλοι σκότωσαν και τον Κυριάκο Μάτση, στο Κάτω Δίκωμο» αναφέρει ο κ. Οικονόμου για τις θυσίες των Κυπρίων ηρώων.

κυριακάτικη δημοκρατία