Οι παγετώνες... φέρνουν ζέστη

 Παγετώνας Franz Josef της Νέας Ζηλανδίας. Ένα απόκοσμο αλλά ταυτόχρονα συναρπαστικό θέαμα από δέντρα που έχουν πλούσια πράσινα φυλλώματα, μαζί  με ατέλειωτες εκτάσεις πάγου.

Γιατί ανεβαίνει η θερμοκρασία της Γης

Οι παγετώνες... φέρνουν ζέστη

Το κλίμα αλλάζει με ...μάρτυρα τους παγετώνες. Η μέση παγκοσμία θερμοκρασία του εδάφους έχει αυξηθεί υπερβολικά και οι άσχημες επιπτώσεις δεν θα αργήσουν να φανούν, φοβούνται οι επιστήμονες.

Της Κατερίνας  Κατσαβού

Οι  παγετώνες που «μεταφράζονται» σε δεξαμενές νερού για ολόκληρο τον πλανήτη, λιώνουν με τρομακτικούς ρυθμούς ενώ πολλοί έχουν ήδη εξαφανιστεί. Η στάθμη της θάλασσας όλο και ανεβαίνει κι αν οι προβλέψεις των ειδικών για την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας επαληθευτούν, τότε στο χάρτη του επόμενου αιώνα, δεν θα υπάρχουν καθόλου παγετώνες.

Την αγωνία τους δεν κρύβουν ερευνητές απ' όλο τον κόσμο που μελετούν τους παγετώνες των Άλπεων, των περιοχών της Ασίας και του Καυκάσου και οι μετρήσεις τους είναι συγκλονιστικές. Ο επίκουρος καθηγητής Μετεωρολογίας κ. Γιώργος Θεοχαράτος λέει : «Ο πλέον αδιάψευστος μάρτυρας για τη συντελούμενη αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας, που Θα έπειθε και τον πλέον δύσπιστο, είναι η σαφέστατη μείωση που έχει συντελεστεί στον αιώνα που διανύουμε, τόσο της έκτασης των παγετώνων τουλάχιστον κατά 15%, όσο και του όγκου τους».

■ Πιστοποίηση

Το γεγονός αυτό πιστοποιεί μια σαφή θερμοκρασιακή άνοδο, τονίζει ο καθηγητής. «Οι Ρώσοι ερευνητές της Γεωφυσικής Επιτροπής που μελέτησαν 408 παγετώνες σε διάφορες περιοχές της Ασίας και στον Καύκασο προσδιόρισαν την υποχώρηση τους σε 85% μόνο κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Παρόμοιες καταστάσεις έχουν παρατηρηθεί σε διάφορες περιοχές του πλανήτη όπως στο Καζακστάν, στην Κένυα, στη Νέα Ζηλανδία, στη Σκανδιναβία, στον Καναδά, στην Αλάσκα και αλλού».

Μια από τις καλύτερες και καθαρότερες αποδείξεις κλιματικής αλλαγής κατά τον τελευταίο αιώνα, αποτελούν οι παγετώνες που υποχωρούν. Σ' αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η διακυβερνητική ομάδα για τις κλιματολογικές αλλαγές που χρηματοδοτείται από τον ΟΗΕ.

«Είναι επίσης σημαντικό, ότι οι παγετώνες των Αλπεων κατά τον τελευταίο αιώνα λιώνουν 10 φορές γρηγορότερα απ' ό,τι κατά το τέλος της περασμένης παγετώδους εποχής πριν 2.000 χρόνια και ότι πολλοί παγετώνες στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές στην ίδια περίοδο εξαφανίστηκαν τελείως», επισημαίνει ο κ. Θεοχαράτος.

«Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία του εδάφους αυξήθηκε κατά ένα βαθμό Κελσίου. Το νούμερο μπορεί να ακούγεται μικρό  αλλά  οι  κλιματολόγοι γνωρίζουν ότι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό υπερβαίνοντας τους κανονικούς ρυθμούς αύξησης    μιας εκατονταετίας».

Οι δυσμενείς επιπτώσεις από την εξαφάνιση των παγετώνων, κυρίως των ηπειρωτικών, δεν έχει γίνει ακόμη κατανοητή αλλά θα προκύψει στην πορεία σαφής έλλειψη νερού, τονίζει ο επίκουρος καθηγητής Μετεωρολογίας.

«Οι παγετώνες λειτουργούν σαν δεξαμενές προσφοράς νερού σε ολόκληρο τον πλανήτη σε όποιο γεωγραφικό πλάτος κι αν βρίσκονται. Μελέτες απέδειξαν ότι η αύξηση στη στάθμη της θάλασσας κατά 13 εκατοστά την τελευταία 50ετία, οφείλεται κατά το μισό στο λιώσιμο των παγετώνων και κατά το άλλο μισό στην ελάττωση των υπόγειων νερών και στη θερμική επέκταση των ωκεανών».

Τα σενάρια του μέλλοντος συζητούν για ενδεχόμενη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας για το 2050 μ. Χ. κατά 3-4 βαθμούς Κελσίου, επισημαίνει ο κ. Θεοχαράτος. «Αν αυτό συντελεστεί, πράγμα πολύ πιθανό, αν δεν μειωθούν οι συγκεντρώσεις κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων θερμοκηπιακών αερίων που ευθύνονται για την αύξηση αυτή, τότε η εξαφάνιση των ηπειρωτικών παγετώνων θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Οι παγετώνες είναι μεγάλες μάζες πάγου, συνήθως κινούμενες λόγω συμπίεσης του χιονιού. Σχηματίζονται σε περιοχές υπεραιωνόβιας παρουσίας χιονιού

 

■ Η στάθμη

Γεγονός αδιαμφισβήτητο είναι ότι η στάθμη των θαλασσών και των μεγάλων υγρών επιφανειών, πάνω στον πλανήτη, επηρεάζεται σημαντικά από την αύξηση ή τη συρρίκνωση των παγετώνων.

Στη διάρκεια της παγετώδους εποχής, εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Μετεωρολογίας, τεράστιες ποσότητες νερού αφαιρούνται από τους ωκεανούς και αποθηκεύονται πάνω από ηπείρους υπό μορφή παγετωνικού τάπητα, που μεταξύ του διαστήματος 70.000-10.000 π.Χ. πάνω από τον Καναδά και τη Β. Ευρώπη είχαν πάχος μερικά χιλιόμετρα.

«Πριν 18.000 χρόνια στο μάξιμουμ της τελευταίας παγετώδους εποχής είχαν εγκλωβιστεί στους παγετώνες 70 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού των ωκεανών έναντι 24 που διατηρούνται σήμερα», τονίζει ο κ. Θεοχαράτος.

«Είναι σαφές λοιπόν ότι στη διάρκεια των μεσοπαγετώδων εποχών, η στάθμη ανεβαίνει στη θάλασσα από λιώσιμο των πάγων. Ο κατακλυσμός του Νώε, πιθανόν να είναι ένα τέτοιο φαινόμενο σε περίοδο θέρμανσης του πλανήτη με περίσσεια ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων και λιώσιμο των παγετώνων».

Λόγω της μεγάλης πίεσης που ασκούν από το τεράστιο βάρος τους οι παγετώνες καταβυθίζουν την υποκείμενη χέρσο που καλύπτουν ενώ στην ακάλυπτη περιφέρεια τους η ελεύθερη χέρσος ανυψώνεται δημιουργώντας και εκεί διαφορές με τη θαλάσσια στάθμη, υπογραμμίζει ο κ. Θεοχαράτος.

 Όπως εκτιμούν, οι παγετώνες της Παταγονίας έχουν χάσει σε αυτό χρονικό διάστημα των 145 κυβικά μίλια πάγου.

Ριζοσπαστικά μέτρα επειγόντως

Κλιματικές και κυρίως θερμοκρασιακές μεταβολές είναι οι πλέον καθοριστικές για τη διατήρηση του παγετώνα. Πολύπλοκη είναι η δυναμική των παγετωνικών ταπήτων και εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι ο χρόνος, η κατάσταση της ατμόσφαιρας, οι κλίσεις, οι προσανατολισμοί προς τον ήλιο και η διεύθυνση του ανέμου.

«Σήμερα, η βοήθεια των στοιχείων που μας προσφέρουν οι δορυφόροι για τη συμπεριφορά των παγετωνικών ταπήτων είναι τεράστια. Μας οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα όσον αφορά την εξέλιξη αυτών των τόσο ευαίσθητων περιοχών για τις μεταβολές του παγκόσμιου κλίματος, που δυστυχώς όλα τα δεδομένα πείθουν ότι έχουν αρχίσει και που αν δεν ληφθούν άμεσα ριζοσπαστικά μέτρα, θα μεταμορφώσουν τον πλανήτη μας τραγικά», τονίζει ο επίκουρος καθηγητής Μετεωρολογίας κ. Γιώργος Θεοχαράτος.

Την περίοδο που διανύουμε ο παγετωνικός τάπητας της Ανταρκτικής θεωρείται ως ο μεγαλύτερος σε έκταση, σταθερότερος και ψυχρότερος.

«Έχει πάχος μεγαλύτερο από 4 χιλιόμετρα και περιέχει το 90% του παγκόσμιου πάγου. Την υπόλοιπη ποσότητα στο μεγαλύτερο ποσοστό καλύπτει ο παγετωνικος τάπητας της Γροιλανδίας», επισημαίνει ο καθηγητής.

Στην περιοχή αυτή θα ...πληθύνουν και τα παγόβουνα. «Ο παγετωνικός τάπητας της Γροιλανδίας παρουσιάζει παγετωνική μείωση, το μισό της οποίας μπορεί να καταχωριστεί στην αποκοπή παγόβουνων τεράστιας μάζας από τα άκρα του παγετώνα λόγω χαλάρωσης και το υπόλοιπο από επιφανειακή τήξη στη διάρκεια του καλοκαιριού. Γεγονός που θα επιταθεί σε ενδεχόμενη αύξηση», επισημαίνει ο κ. Θεοχαράτος.

Σε στρώματα πάγου μεγάλου πάχους κάτω από την επίδραση της βαρύτητας προκαλούνται παραμορφώσεις και ρηγματώσεις και αποκοπή τεράστιων όγκων πάγου που θεωρείται ότι ρέουν και αποκόπτονται από τον κυρίως παγετωνικό τάπητα. Σε πολλές περιοχές του τάπητα δημιουργούνται ρεύματα πάγου όμοια με θαλάσσια ρεύματα σχεδόν, που κινούνται από δυνάμεις βαρύτητας και καταλήγουν στους ωκεανούς ως «παγόβουνα».