ΟΤΑΝ ΤΟ "ΚΑΝΤΟ ΧΕΝΕΡΑΛ" ΠΡΩΤΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΤΑΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΙΝΟ

ΟΤΑΝ ΤΟ "ΚΑΝΤΟ ΧΕΝΕΡΑΛ" ΠΡΩΤΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΤΑΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΙΝΟ

"Κάντο Χενεράλ"  ύμνος στην ελευθερία των λαών και την ειρήνη, ένα το έργο-σύμβολο που έγινε η σπαρακτική κραυγή ξεσηκωμού ενάντια σε όλες τις δυνάμεις και τις μορφές καταπίεσης και ένωσε τη μουσική του σπουδαίου μας δημιουργού Μίκη Θεοδωράκη με τους στίχους του Χιλιανού νομπελίστα ποιητή Πάμπλο Νερούδα.

 Το θρυλικό «Κάντο Χενεράλ» πρώτο-παρουσιάστηκε με ηχογραφημένα τέσσερα μέρη του τον Δεκέμβρη του 1974 στην Αθήνα σε μια πρες-κονφερανς που έδωσε ο Μίκης στους εκπροσώπους του τύπου.

Σταθμός του συνθετικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη, το «Κάντο Χενεράλ» (Γενικό τραγούδι), ορατόριο σε 13 μέρη, γραμμένο για δύο σολίστ τραγουδιστές, μεικτή χορωδία και δεκαπενταμελή ορχήστρα (2 πιάνα, 3 φλάουτα, 3 κιθάρες, ένα κοντραμπάσο και έξι κρουστά), συγχωνεύει με τον πιο δημιουργικό τρόπο στοιχεία της λατινοαμερικάνικης και ισπανικής μουσικής με την ελληνική μουσική παράδοση

Το «Κάντο Χενεράλ» μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη, το 1972, στο Παρίσι. Ο Πάμπλο Νερούδα, που ήταν την εποχή εκείνη Πρέσβης της Χιλής στη Γαλλία, ήταν παρών στις πρώτες πρόβες του έργου, που έγιναν σε παρισινό στούντιο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1973, το έργο προγραμματίστηκε να παρουσιαστεί στη Χιλή, σε μια συναυλία αφιερωμένη στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα, παρουσία του Σαλβαδόρ Αλλιέντε και του Πάμπλο Νερούδα. Η συναυλία αυτή δεν έγινε ποτέ, αφού το πραξικόπημα του Πινοσέτ αιματοκύλησε τη Χιλή. Ο Νερούδα «έφυγε»· όμως το έργο έμεινε και παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο και στην ελεύθερη Ελλάδα, το 1975, με συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη του Αλλιέντε, του Νερούδα και στον αγωνιζόμενο λαό της Χιλής, που πέρασαν στην ιστορία.

Το «Κάντο Χενεράλ» ταξίδεψε παντού και παρέσυρε εκατομμύρια ακροατές με την αυθεντικότητα και το πάθος του. Ο Μίκης Θεοδωράκης ανέδειξε το μεγαλείο της ποίησης του Νερούδα. Διατηρώντας το κείμενο στην αυθεντική του μορφή, κατόρθωσε να «περάσει το μήνυμα», την αγάπη του Χιλιανού ποιητή για την ελευθερία, την πατρίδα του και τον σκλαβωμένο λαό της, γκρεμίζοντας τα σύνορα με τη δύναμη της τέχνης του, και να σημαδέψει τις επόμενες γενιές με το έργο αυτό, που, δυστυχώς, είναι ακόμα δραματικά επίκαιρο..

Όλα αυτά τα θυμήθηκα σήμερα ανακαλύπτοντας μέσα στο διπλό άλμπουμ με δίσκους βινυλίου δύο αποκόμματα που είχα κρατήσει εκεί, με άρθρα της δημοσιογράφου Όλγας Μπακομάρου από την παρουσίαση και από την συναυλία που δόθηκε τον Αύγουστο του 1975 στο Στάδιο Καραϊσκάκη στο Φάληρο.

Για τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος γνώρισε προσωπικά το νομπελίστα ποιητή, το «Κάντο Χενεράλ» «είναι ένα ζωντανό ημερολόγιο» που περιγράφει ένα «βιασμό, κατ” εξακολούθηση, με τα ίδια θύματα και τους ίδιους θύτες… Ένα επίκαιρα πολιτικό, διεθνιστικό έργο – καταγγελία για τους κρατούντες».

«ΚΑΝΤΟ ΧΕΝΕΡΑΛ»

Το λαϊκό ορατόριο του  Μίκη Θεοδωράκη  κυκλοφορεί  σε λίγο

Σε πρές - κόνφερανς, πού έδωσε λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, ο Μ. Θεοδωράκης, παρουσίασε στους εκπροσώπους του Τύπου τέσσερα (ηχογραφημένα) μέρη του λαϊκού ορατόριου του «Κάντο Χενεράλ», γραμμένο πάνω σε ποίηση του μεγάλου Χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα. Το έργο αποτελείται, συνολικά, από 16 κομμάτια, και διαρκεί, περίπου, 160 λεπτά. Την ίδια ημέρα, το βράδυ, ο συνθέτης παρουσίασε τα ίδια κομμάτια και στο ελληνικό κοινό, στο θέατρο «Ρωμιοσύνη», παρουσία πλήθους κόσμου, πολλών εκπροσώπων των Γραμμάτων και της Τέχνης, μεταξύ των όποιων και ο Γιάννης Ρίτσος, ο όποιος ανέβηκε, στο τέλος,· στην εξέδρα, και απηύθυνε λίγα λόγια στο εκστασιασμένο κα βαθειά συγκινημένο κοινό.

Το. «Κάντο Χενεράλ» άγγισε, από την πρώτη στιγμή, το ελληνικό κοινό, πού αποθέωσε τον συνθέτη του. Όπως είπε ο ίδιος ο Μίκης στη συνέντευξη Τύπου, το έργο —καρπός της γνωριμίας του με τον Νερούδα— άρχισε να γράφεται το καλοκαίρι του 1972 στη Γαλλία και η παγκόσμια πρώτη του· (για μικρότερο αριθμό εκτελεστών), δόθηκε στο Μπουένος  Άιρες, τον Αύγουστο του 1972, με μεγάλη επιτυχία. Τελικά, ο Μίκης Θεοδωράκης χρησιμοποίησε για το έργο του αυτό, δύο σολίστ - τραγουδιστές, μεγάλη μικτή χορωδία, τρία μπουζούκια, τρεις κιθάρες, δύο πιάνα, κοντραμπάσο και. μεγάλο αριθμό μελωδικών και ρυθμικών κρουστών.

Σολίστ είναι δύο στενοί συνεργάτες του Μίκη, δύο εκπληκτικοί τραγουδιστές, πού στο έργο αυτό τους προσφέρεται η ευκαιρία, να δώσουν το εύρος και τη δύναμη του ταλέντου τους. Η Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής (ο οποιος με τόση επιτυχία είχε παρουσιάσει «Κάντο Χενεράλ» στου Καραϊσκάκη, στη συναυλία του Μίκη, και στην πλακιώτικη μπουάτ, οπού για λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε).  Στην εκτέλεση του έργου, συμπράττει ακόμη ή 1ΟΟμελής Εθνική Χορωδία της Γαλλίας, το συγκρότημα «Κρουστά του Στρασβούργου», Κάι η ορχήστρα του Μίκη Θεοδωράκη, όλα υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη.

Έκτος από το Μπουένος "Άιρες, το έργο παρουσιάστηκε, τό περασμένο φθινόπωρο, και στο Παρίσι, στη γιορτή της Ουμανιτέ, μπροστά σε 100.000 ακροατές. Σε λίγο, και το πλατύ ελληνικό κοινό, θα έχει τη δυνατότητα να ακούσει αυτό το μεγαλειώδες έργο του Θεοδωράκη, από δίσκο: Τα κομμάτια πού θα περιέχει, έχουν τους τίτλους : «"Έρχονται τα πουλιά», «Ελευθερωτές», «Βλαστήσεις» και «Επαναστατημένη Αμερική».

Ό ίδιος ό μεγάλος συνθέτης δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τη νέα αυτή δουλειά του, σαν «άλμα», σαν μια δουλειά πού ξεφεύγει από τα γνωστά μας ως τώρα έργα του, και διευκρίνισε, ότι κατέληξε στον Νερούδα, στην προσπάθεια του, να βρει ένα πολύ ενδιαφέρον, σύγχρονο και βαθειά ανθρώπινο κείμενο, με πνοή ανάλογη για τις ανάγκες ενός λαϊκού ορατόριου.

Συγκρατημένος ο Μίκης Θεοδωράκης σε δηλώσεις, δεν δέχεται να μιλήσει για τίποτε άλλο, έξω από τη δουλειά του. Λέει, ότι έχει αφοσιωθεί στη σύνθεση, κι' ότι τον απασχολεί η αναβίωση της Μικρής Ορχήστρας Αθηνών. Τις μέρες των εορτών, έλειπε στη Γαλλία, για την ηχογράφηση ακριβώς του δίσκου, με αποσπάσματα του «Κάντο Χενεράλ». Επιστρέφοντας στην Αθήνα, ό Θεοδωράκης, σκοπεύει να αρχίσει μια σειρά συναυλιών σε όλη την Ελλάδα, με βασικούς συνεργάτες του τη Μαρία Φαραντούρη, τον Πέτρο Πανδή, τον Γιάννη Διδήλη, τον Λάκη Καρνέζη. Κατόπιν, θα φύγει και πάλι για το εξωτερικό, για μια σειρά συναυλιών σε διάφορες χώρες. Και για να γυρίσουμε ξανά στο «Κάντο Χενεράλ». Το ποιητικό έργο κυκλοφορεί εδώ μεταφρασμένο από τη Δανάη Στρατηγοποΰλου (τη γνωστή τραγουδίστρια Δανάη), πού παρουσιάζει, με την ευκαιρία, στο ελληνικό κοινό τον Νερούδα, με τον όποιο την  συνδέει βαθειά φιλία.

Όλγα Μπακομάρου

Το «ΚΑΝΤΟ ΧΕΝΕΡΑΛ» σε ζωντανή παρουσίαση στο Στάδιο Καραϊσκάκη

Σ' ένα στάδιο κατάμεστο από κόσμο, μπροστά σ' ένα κοινό πού εκδήλωνε τον ενθουσιασμό του με χειροκροτήματα, δόθηκε, πριν λίγες μέρες, για πρώτη φορά στην "Ελλάδα, το «Κάντο Χενεράλ», το μεγάλο αυτό ποίημα του Πάμπλο Νερούντα, μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη. Σε πρές - κόμφερανς πού είχε δώσει, παλιότερα, για το έργο του αυτό ό Θεοδωράκης, είχε παρουσιάσει μερικά αποσπάσματα του έργου του. Στο στάδιο Καραϊσκάκη τ' ακούσαμε ολοκληρωμένο, ένα πραγματικό λαϊκό ορατόριο, με την Εθνική Χορωδία της Γαλλίας, τα Κρουστά του Στρασβούργου, την πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου και άλλους καλλιτέχνες  και ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη και τον Πέτρο Πανδή, πού 'και οι δύο ήταν πραγματικά εκπληκτικοί.

Αφιερωμένο στη μνήμη του Νερούντα, στον  Αλιέντε, στη Χιλή, το χιλιανό λαό και τους αγώνες του, το κονσέρτο αυτό (στο όποιο ο Μάνος Κατράκης απήγγειλε αποσπάσματα των ποιημάτων) γέμισε συγκλονισμούς την ψυχή μας, Όπως γράφει η Δανάη Στρατηγοπούλου στην οποία οφείλεται η μετάφραση του ποιήματος ατά ελληνικά, «η ποίηση του Νερούντα και. το «Γενικό Άσμα», κλείνει το μέγα υπαρξιακό θέμα, και το μοτίβο έμπνευσης των βασικών ποιημάτων του, και εδώ βρίσκεται το καθοριστικό κέντρο της φαντασίας και της ενεργείας, γιατί το γενεσιακό πάθος του ποιητή, βρήκε μέσα του τον πιο γόνιμο δυναμισμό». Γράφει ακόμα η Δανάη για τον Νερούντα: «Η Χιλή, η Αμερική, ο Πλανήτης είναι μια συγκλονιστική κλιμάκωση, μέσα στην ποιητική, την ιδεολογική, την ανθρώπινη συνείδηση του Νερούντα. Αυτή, σαν παγκοσμιότητα, τον αναγκάζει να λέει: «Ό κόσμος της τέχνης είναι ένα μεγάλο εργαστήρι, όπου όλοι δουλεύουν και όλοι αλληλοβοηθούνται αν και  δεν το ξέρουν ή δεν το πιστεύουν». Ακούγεται σαν Χιλιανός να λέει: «Είμαι ένας ποιητικός πατριώτης» ή «είμαι εθνικιστής του πηλού της Χιλής». 'Αλλά  σαν  Αμερικάνος να λέει: «Και μπρος στο αμερικάνικο σκληρό καθήκον μου, δεν μ' ενδιαφέρει ένα τριαντάφυλλο λιγότερο ή περισσότερο, έχω συνθήκη αγάπης με την ομορφιά, έχω συνθήκη αίματος με τό λαό μου». Πρώτιστο ουσιώδες μάθημα δίνει αυτός, πού ποτέ δεν του άρεσε να δίνει μαθήματα: «Κανείς δεν πέρασε από κοντά μου χωρίς να με μοιραστεί».

Ό Νερούντα πέθανε συντριμμένος από το σπαραγμό της πατρίδας του, προτού προλάβει να γιορτάσει τα 71 χρόνια του, με γλέντι κρασί και μ' ένα ποίημα πού θα το έγραφε ο ίδιος, όπως είχε πει ότι θα ήθελε. Μέσα απ' τη μετάφραση του Κάντο Χένεράλ από τή Δανάη Στρατηγοπούλου (είναι ή παληά μας γνωστή τραγουδίστρια Δανάη) και το συμφωνικό έργο του Θεοδωράκη, εμείς, το ελληνικό κοινό, μπορούμε να μπούμε στο πνεύμα του, να νοιώσουμε τους συγκλονισμούς του, να κατανοήσουμε, να πάρουμε δύναμη, και να πολεμήσουμε την αυθαιρεσία του φασισμού οπού και όπως εκφράζεται.

Γράφει για τον Νερούντα ο Γιάννης Ρίτσος ανάμεσα σ' άλλα: «Γεια σου αδελφέ μας Πάμπλο Νερούντα. "Όχι δάκρυα. "Όχι βόγγοι. Σφιγμένα δόντια μόνο. Οι ποιητές ζουν και συντρέχουν τη ζωή, εξανθρωπίζουν τον κόσμο, συντελούν κι' αυτοί στη διαμόρφωση της Ιστορίας και κάποτε, ας το ελπίσουμε, έχουν και τη δύναμη να εκδικούνται — αυτοί οι πιο ωραίοι, οι πιο αθώοι άγιοι των καιρών, αυτοί οι αιώνια «απαρηγόρητοι παρηγορητές του  κόσμου».

Θα θέλαμε να προσθέσουμε, ότι ολόκληρο το Κάντο Χενεράλ (και το δεύτερο μέρος του, το, άγνωστο στην Ελλάδα) θα κυκλοφορήσει, σύντομο, σε δύο μεγάλους δίσκους. Θά είναι ή ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας πού δόθηκε στο Στάδιο Καραϊσκάκη.  Στο Καραϊσκάκη εξάλλου, παρουσιάστηκαν στην ίδια συναυλία και τα «Επιφάνεια - Αβέρωφ» (σε ποίηση, Γιώργου Σεφέρη), με ερμηνευτή τον Αντώνη Καλογιάννη.

Όλγα Μπακομάρου

Πάμπλο Νερούντα

Ταξιδευτής και πρόσφυγας

Ο Πάμπλο Νερούδα γεννήθηκε στη Χιλή το 1904, και έγινε γνωστός για το έργο «Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα απελπισμένο τραγούδι» (1924). Από το 1927 υπηρέτησε σε διπλωματικές θέσεις, σε πολλές χώρες της Ασίας και της Ευρώπης. Όταν επέστρεψε στη Χιλή, το 1943, προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και εκλέχθηκε στη Γερουσία. Ταξίδεψε στη Ρωσία και την Κίνα και αργότερα διορίστηκε Πρέσβης της Χιλής στο Παρίσι. Στα έργα του περιλαμβάνεται η «Γήινη κατοικία» και το «Κάντο Χενεράλ» (1950), του οποίου το μεγαλύτερο μέρος γράφτηκε στο διάστημα που ήταν πρόσφυγας, αφού ο Πρόεδρος και μετέπειτα δικτάτορας της Χιλής, Γκονζάλες Βιδέλα, τον είχε επικηρύξει. Έτσι το «Κάντο Χενεράλ» έγινε το μέγα τραγούδι της αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους και τους ταπεινωμένους, καθώς και μια έκφραση αγάπης για τους απλούς ανθρώπους, που αγαπιούνται και πασχίζουν για ένα καλύτερο αύριο. «Γράφω για τον λαό και ας μην μπορεί να διαβάσει την ποίηση μου με τα απλοϊκά του μάτια…» έλεγε ο ποιητής που, το 1971, δύο χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ.

Από το Στάδιο Καραϊσκάκη

Μια εύλογη απάντηση σε μια εύλογη απορία

Γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης δεν προτίμησε να μελοποιήσει μιαν ελληνική μετάφραση του “Canto General” επιλέγοντας, τελικά, για τη σύνθεσή του, την πρωτότυπη (ισπανική) γραφή του ποιήματος; Και τούτο το λέω επειδή η Δανάη (Στρατηγοπούλου) είχε ήδη μεταφράσει από το 1966 (εκδόσεις Δίφρος) τα «Υψώματα του Μάτσου-Πίτσου» (τη δεύτερη από τις 15 ωδές του «Γενικού Άσματος»), ενώ το 1974 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg και ο πρώτος τόμος με τη δική της, από την αρχή, μετάφραση (που θα ολοκληρωνόταν αργότερα με τους επόμενους δύο τόμους).

Μια πρώτη απάντηση θα μπορούσε να υποστήριζε πως ο Θεοδωράκης δεν είχε την πλήρη ελληνική μετάφραση στα χέρια του, το 1972, όταν αποφάσιζε να ασχοληθεί με το ποίημα. Μια άλλη απάντηση, πιο κοντινή προς την αλήθεια, θα σχετιζόταν με τις ελπίδες που θα «άνοιγε» μια ισπανόφωνη μελοποίηση του “Canto General” για τους ίδιους τους λαούς της Λατινικής Αμερικής. Ο Θεοδωράκης ήταν συνεπαρμένος από τους αγώνες για εθνική κυριαρχία που ξεσπούσαν στη Νότια Αμερική, την οποίαν αντιμετώπιζε, όντας εξόριστος, σαν μια δεύτερη μεγάλη πατρίδα του, ενώ δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός πως υπήρχαν και αναλογίες με την κατάσταση στην Ελλάδα και τα γενικότερα εσωτερικά κοινωνικοπολιτικά προσδόκιμα – κάτι που απεδείχθη και από την ανταπόκριση που βρήκε το έργο στο πλατύ κοινό αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση.

Πηγές:

Περιοδικό "ΓΥΝΑΙΚΑ"

http://www.naftemporiki.gr/story/373685/to-megaleiodes-kanto-xeneral-ksetuligei-tin-istoria-tou-sto-irodeio

http://www.lifo.gr/team/sansimera/59409