ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΣΤΙΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ;

ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΣΤΙΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ;

Το 1933 το περιοδικό "Παναθήναια" στα πλαίσια μιας έρευνας που έκανε έθεσε τα εξής ερωτήματα σε προσωπικότητες της εποχής : Πιστεύετε στις προλήψεις; Τις κρατάτε; Έτυχε να μην τις κρατήσετε και να σας συμβούν διάφορες συμφορές;

Τι απαντούν οι. Σικελιανός, Καλομοίρης, Τανάγρας, η Μαρίκα Κοτοπούλη και η Μυριώτισσα

Ο ποιητής   Άγγελος Σικελιανός απαντά πρώτος στο σχετικό ερώτημα. Δεν πιστεύει στις προλήψεις, αλλά και σέβεται τις αντιλήψεις εκείνων που τις πιστεύουν, τις φοβούνται και τις κρατούν.

-  «Δεν πιστεύω στις προλήψεις, μας λέγει ούτε και τις κρατώ. Σέβομαι όμως τις αντιλήψεις εκείνων που τις πιστεύουν και τους φέρομαι πάντα όπως και στα μικρά παιδιά, από φόβο μην κάμω τίποτε που θα τους θίξει, μην κάμω κάτι αντίθετο απ' την μεγάλη αγάπη που τους έχω. Τρίτη π.χ., θυμούμαι πως έκαμα το πρώτο μεγάλο μου ταξίδι φεύγοντας από το σπίτι μου για ν' ανοιχτώ στη ζωή. Παρά τας παρατηρήσεις και τα σχόλια των δικών μου ωστόσο που δεν ήθελαν να μ' αφήσουν να ταξιδέψω, φοβούμενοι μην πάθω κανένα ατύχημα λόγω της ημέρας, το ταξίδι μου πήγε θαυμάσια. Σ' αυτό οφείλω μια μεγάλη επιτυχία στη ζωή μου. Δεν πιστεύω λοιπόν σε προλήψεις. Πιστεύω μόνον στις εσώτερες μυστικές δυνάμεις που υπάρχουν μέσα μας και στις οποίες είμαι απόλυτα αφιερωμένος και δοσμένος».

Η μεγάλη μας τραγωδός   Μαρίκα Κοτοπούλη, έδωσε την εξής απάντηση:

-  «Η μεγάλη μου πρόληψης είναι η... Παρασκευή! Την ημέρα αυτή τη φοβάμαι πολύ. Παρασκευή ήταν όταν ανέβασα για πρώτη φορά ένα έργο. Την ώρα λοιπόν της παραστάσεως ήρθαν και μου ανήγγειλαν το θάνατο της αγαπημένης μου μητέρας. Από τότε θεωρώ την Παρασκευή ως γρουσούζικη ημέρα. Και ποτέ δεν ανεβάζω νέο έργο την ημέρα αυτή, ούτε και ταξιδεύω.

» Επίσης πιστεύω στην πρόληψη του σπίρτου. Δεν ανάβω τρίτη απ' το ίδιο σπίρτο δηλαδή».

Περιφρονητής των προλήψεων και ο μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης,

- «Ένας μορφωμένος άνθρωπος, λέγει, ένας διανοούμενος να πούμε, δεν πρέπει να πιστεύει στις λαϊκές αυτές ανοησίες, τις βγαλμένες από μερικούς εύπιστους ανθρώπους. Δεν υπάρχει σ' αυτές καμιά μυστική δύναμις. Τέλος πάντων δεν πίστεψα ποτέ και δεν πιστεύω σε προλήψεις. Είναι ανόητο να βγαίνω το πρωί απ' το σπίτι μου πατώντας τ' αριστερό ή το δεξί μου πόδι πρώτα, κάνοντας το σταυρό μου, χωνόμενος στο καβούκι μου και τρέμοντας μη συναντήσω παπά και άλλα όμοια.

» Η προλήψεις είναι για τους ανόητους. Αυτοί τις κρατούν. Και τους τις χαρίζω».

Ιδού τώρα και η επιστημονική, η ψυχολογική εξήγηση των προλήψεων. Ομιλεί ο λογογράφος   Άγγελος Τανάγρας, πρόεδρος της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών.

- «Προλήψεις, λέγει διακρίνω δύο ειδών: Της αυθυποβολής, στις οποίες αντιδρώ και τις νικώ, αφού βγαίνουν από την ιδική μου δύναμη, τον εαυτό μου. Όταν όμως πρόκειται περί επιδράσεως τρίτου, (π.χ. κατάρα κ.λπ.) τότε τις φοβούμαι, γιατί δεν ξέρεις τι γίνεται και τι συμβαίνει. Οι προλήψεις είναι σειρά ατυχημάτων ασυνειδήτων.

» Γνώρισα μια κυρία που έριχνε κάτω, μ' ένα της βλέμμα, όποιον ήθελε. Μας τώλεγε αυτό συχνά για να μας έκπληξη, εμείς όμως γελούσαμε και δεν την πιστεύαμε. Κι' όμως όταν προσήλωνε τα μάτια της σ' έναν άνθρωπο γνωστό ή άγνωστο, αδιάφορο, σε λίγο ο δυστυχής αυτός σωριαζόταν κάτω! Οι βασκανιστές δηλαδή είναι για μένα σπουδαία μέντιουμ.»

Δεν πρέπει λοιπόν να περιφρονούμε τις προλήψεις ισχυριζόμενοι ότι είμαστε ανώτεροι άνθρωποι και δεν τις πιστεύομε. Πρέπει να τις εξετάζουμε και βγάζοντας τις υπερβολές τους να ζητούμε τις πραγματικότητες σ' αυτές και τις αιτίες τους. Εγώ προσωπικά κρατώ τις λογικές προλήψεις. Πρόκειται περί συμπερασμάτων που βγήκαν μέσα από παρατηρήσεις αιώνων. Θα σας διηγηθώ και ένα ανεκδοτάκι για να σας δείξω πώς ορισμένα πράγματα είναι και ζητήματα ατομικής αυθυποβολής. Όταν ήμουν στα Γιάννενα για κάτι έρευνας της Εταιρείας, ο πρόεδρος του Ιατρικού συλλόγου μου διηγήθηκε ότι κάποτε πήγε να τον επισκεφτεί ένας τσέλιγκας, ο οποίος του παραπονέθηκε ότι αισθανόταν τον εαυτό του όχι και τόσο καλά. Ο γιατρός για να τον καθησυχάσει, του είπε όχι μόνο είναι καλά και δεν υπάρχει φόβος να πεθάνει, αλλά πως έχει μπροστά του ακόμα 5 χρόνια ζωής, και βλέπουμε...

» Ο γέρος φεύγοντας, κράτησε στο νου του τα 5 χρόνια που του είπε ο γιατρός και μόλις συμπληρώθηκαν, πέθανε, χωρίς να έχει καμιά αρρώστια. Καθώς βλέπετε λοιπόν, εδώ πρόκειται περί αυθυποβολής.

» Κι' επειδή εγώ προσωπικά πιστεύω στην αυθυποβολή, αμύνομαι σχετικά, προσπαθώντας -όσο μπορώ- να μην υποβάλλομαι...».

Η ποιήτρια Μυρτιώτισσα απάντησε ως εξής:

«Είμαι διανοούμενη και νομίζω πως δεν πρέπει να δίνω σημασία στις προλήψεις. Έχω όμως διδόμενα να πιστεύω στη γρουσουζιά που φέρνουν. Μια φίλη μου π.χ. μου έχει διηγηθεί για μια γυναίκα με τρομερό βάσκανο μάτι. Μια μέρα λοιπόν η γυναίκα αυτή θαύμαζε μια νέα κοπέλα για την ομορφιά της. Και σε δυο ώρες η νέα εκείνη έπεσε άρρωστη! Άλλοτε πάλι θαύμαζε ένα ωραίο άλογο και το άλογο έσκασε την ίδια ώρα!...».

Σημ. «Παναθηναίων»: Τα περιστατικά που διηγείται η κ. Μυρτιώτισσα, δεν έχουν, φυσικά, καμιά σχέση με τις προλήψεις.

Διασκευή από το περιοδικό, «Παναθήναια», Νο 5, 22 Ιανουαρίου 1933