Ο βασιλιάς ΜΙΝΩΑΣ

Η αίθουσα του θρόνου στο δαιδαλώδες ανάκτορο της Κνω­σού. Ο θρόνος, τα πέτρινα εδώλια, και το δάπεδο χρονολογούνται περίπου στο 1500 π.Χ.

Ο βασιλιάς ΜΙΝΩΑΣ

Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί κάποιες θεωρίες επιστημόνων και αρχαιολόγων για την ύπαρξη του βασιλιά της Κνωσού Μίνωα, χωρίς ωστόσο να έχει ξεκαθαριστεί η ταυτότητα του πολυθρύλητου άνακτα. Βέβαια η αρχαία παράδοση περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα κάνοντας λόγο για δύο Μίνωες, έναν παλιότερο και ένα νεώτερο. Θα μπορούσαμε να πούμε με κάποια επιφύλαξη ότι ίσως αυτό οδήγησε κάποιους επιστήμονες να δέχονται και να θεωρούν ότι το όνομα Μίνωας είναι βασιλικός τίτλος, όμοιος με τον βασιλικό τίτλο Φαραώ, τίτλος που είχαν οι βασιλείς της Αιγύπτου. Σύμφωνα λοιπόν μ' αυτή τη θεώρηση θα έπρεπε όλοι οι δυνάστες της Κνωσού να φέρουν τον τίτλο Μίνωας. Θα έπρεπε εδώ να υπενθυμίσουμε ότι αργότερα στο Βυζάντιο, όπου υπήρχε βασιλικός τίτλος, ο του αυτοκράτορα, αυτός προηγείτο του ονόματος του εκάστοτε ηγεμόνος. Λέμε π.χ. σήμερα (το ίδιο έλεγαν και οι Βυζαντινοί) αυτοκράτορας Ιουστινιανός, αυτοκράτορας Ηράκλειος, αυτοκράτορας Ν. Φωκάς κ.ά. Εάν λοιπόν και το «Μίνωας» ήταν βασιλικός τίτλος, θα έπρεπε ο ανακτάς της Κνωσού που πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, να ονομαζόταν «Μίνωας Ιδομενέας», καθότι μάλιστα, όπως μαρτυρείται, είναι κοντινός απόγονος του πιο γνωστού σε μας Μίνωα, και εφόσον η λέξη Μίνωας ήταν βασιλικός τίτλος του προηγούμενου μεγάλου άνακτα της Κνωσού, θα έπρεπε να τον φέρει και ο απόγονος του. Εμείς όμως γνωρίζουμε από τα Ομηρικά Έπη ότι ο ανακτάς της Κνωσού Ιδομενέας δεν είναι γνωστός αλλιώς παρά απλά ως Ιδομενέας. Αν είχε βασιλικό τίτλο, θα έπρεπε αυτός ο τίτλος να συνόδευε το όνομα του. Δεν αναφέρεται πουθενά με κάποιο τίτλο και ειδικά με τον τίτλο του «Μίνωα» παρά μόνο ως «δουρικλυτός» (1) (=ξακουστός ακοντιστής). Φαίνεται έτσι από τα παραπάνω, ότι το πρόβλημα της ταυτότητας του Μίνωα είναι δύσκολο και ακανθώδες.

Οι αναφορές του Ομήρου και του Θουκυδίδη για τον βασιλιά Μίνωα μας πείθουν για την ύπαρξη του, μόνο που δεν τοποθετούν χρονικά τη βασιλεία του ούτε αναφέρουν την ταυτότητα του. Έτσι προσπαθούμε εμείς σήμερα να μαντέψουμε από κάποιες ενδείξεις που έχουμε στη διάθεση μας και την ταυτότητα του και τη χρονολογία της ύπαρξης του. Θα επιχειρηθεί μια ανάλυση αυτών των ενδείξεων-θέσεων, ώστε να φανεί και η καταγωγή και ο χρόνος εξουσίας του Μίνωα εκείνου, που ήταν διγενής, είχε στην υπηρεσία του τον τεχνίτη Δαίδαλο, ήταν σύζυγος της Πασιφάης, είχε σχέσεις με την Αθήνα την εποχή του Αιγέα και του γιου του Θησέα, έκανε δεήσεις στους Ολύμπιους θεούς και είχε την εύνοια τους ακόμα και μετά τον θάνατο του, αφού έγινε δικαστής στον κάτω κόσμο.

 Τα λείψανα του ανακτόρου του Μίνωα στην Κνωσό. Οι ανασκαφές άρχισαν το 7900 από τον αρχαιολόγο σερ Άρθουρ Έβανς.

Ένδειξη πρώτη: Ο Μίνωας ήταν βασιλιάς στην Κνωσό της Κρήτης, όπως γνωρίζουμε από τη μυθολογία και όπως μας βεβαιώνουν ο Όμηρος, τ. 178-179, ο Θουκυδίδης Ι, 4 κ.ά. Γνωρίζουμε ακόμα (2) ότι ο Μίνωας ζει τρεις γενεές πριν από τον Τρωικό Πόλεμο.

Ανάλυση πρώτη: Τήσι δ' ενί Κνωσός, μεγάλη πόλις, ένθα τε Μίνως / εννέωρος βασίλευε Διός μεγάλου οαριστής. (Ομήρου Οδύσσεια, τ. 178-179).

Μίνως γαρ παλαίτατος ων ακοή ίσμεν ναυτικόν εκτήσατο και της νυν Ελληνικής θαλάσσης το πλείστον εκράτησε... (Θουκυδίδου Ι, 4).

Είναι αλήθεια ότι ο Μίνωας, είτε ως πρόσωπο είτε ως βασιλικός τίτλος, κυβέρνησε στην Κνωσό και κατοικούσε μέσα σε πολυδαίδαλα ανάκτορα. Οι ανασκαφές και τα αρχαιολογικά δεδομένα όχι μόνο στην Κνωσό, αλλά και τις υπόλοιπες ανακτορικές πόλεις, μας απεκάλυψαν ένα σπουδαίο πολιτισμό με κύριο γνώρισμα του την αγάπη στη φύση, την αρμονία των χρωμάτων, την ειρηνική ζωή, τις πανηγύρεις και τα παιχνίδια στις μεγάλες γιορτές. Οι θεότητες ήταν παρμένες μέσα από την ίδια τη φύση. Η θεά της φύσης, η Μεγάλη μητέρα, κατοικεί μέσα στα δέντρα των δασών (3). Ο διπλούς πέλεκυς είναι το εργαλείο που κόβει τα δέντρα και φονεύει τη θεότητα που κατοικεί σ' αυτά. Καθαγιάζεται έτσι με το αίμα της θεάς και γίνεται λατρευτικό σύμβολο, όπως στη χριστιανική θρησκεία ο Σταυρός του Ιησού καθαγιάζεται και χρησιμοποιείται ως θρησκευτικό σύμβολο. Παρατηρούμε ότι στα αρχαιολογικά ευρήματα συγκαταλέγονται τεράστιοι διπλοί   πελέκεις που θα λέγαμε ότι   ήταν      σύμβολα θρησκευτικά όπως οι μεγάλοι σταυροί στο Άγιο Βήμα των χριστιανικών εκκλησιών. Επίσης βρέθηκαν και μικροί πελέκεις τους οποίους θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε φορητούς, όπως υπάρχουν και σήμερα φορητοί σταυροί. Στη φυσιολατρική θρησκεία υπάρχει επίσης το σύμβολο του σταυρού, όπου δεν θα πρέπει να συμβολίζει όργανο τιμωρίας, αλλά την αναγέννηση της φύσης. Είναι η σταυροειδής τομή που γίνεται στα άγρια δέντρα για να μπολιαστούν και να γίνουν καρποφόρα. Γύρω από το μπόλι δένουν τη φλούδα δέντρου ή χόρτα για να «πιάσει το μάτι». Το απομεινάρι του κόμβου του δεσίματος ήταν ένα λατρευτικό σύμβολο, γιατί εθεωρείτο ότι κι αυτό συμβάλλει στην αναγέννηση της φύσης. Άλλο λατρευτικό σύμβολο είναι τα διπλά κέρατα, σύμβολο της λατρείας του ιερού ταύρου. Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής δεν είχαν πολεμικό πνεύμα, αλλά ο βασιλιάς Μίνωας είχε φαίνεται «πολεμικό μένος», γιατί πολέμησε τους Αθηναίους και εξεστράτευσε στη Σικελία. Συνεπώς δεν θα μπορούσε να είναι ο ηγέτης ενός φιλειρηνικού και αντιπολεμικού λαού, όπως χαρακτηρίζονται οι Μινωίτες. Αυτός ο φιλοπόλεμος ηγέτης θα ταίριαζε να ηγείται περισσότερο των Αχαιών. Αν δεχθούμε ότι ο Μίνωας έζησε τρεις γενιές πριν από τον Τρωικό Πόλεμο, θα πρέπει να τοποθετήσουμε τη βασιλεία του γύρω στο 1350-1280 π.Χ., αφού ο Τρωικός Πόλεμος έγινε το 1194-1184 π.Χ. και κάθε γενεά υπολογίζεται σε 33,3 χρόνια. Συνεπώς ο Μίνωας είναι βασιλιάς των Αχαιών, αφού είναι βεβαιωμένο ότι οι Αχαιοί λίγο μετά το 1400 π.Χ. έχουν εγκατασταθεί στην Κρήτη και έχουν κυριαρχήσει εκεί. Εξαιρετική είναι η διαπίστωση της Αμερικανίδας Alice Kober (4) ότι η γραμμική Β γραφή, που εχρησιμοποιείτο από τους Αχαιούς, αποδίδει εντελώς διαφορετική γλώσσα από εκείνη της γραμμικής Α, που μιλιόταν μόνο από τους Μινωίτες. Μπορούμε επομένως να στηριχτούμε σε γλωσσικά κριτήρια και να πούμε ότι άλλοι άνθρωποι μίλησαν τη Γραμμική Α και άλλοι τη Β, και ότι αυτοί δεν ήταν συγγενικοί μεταξύ τους. Η γλώσσα όμως της γραμμικής Β γραφής μιλιόταν στην Κρήτη μετά την επικράτηση των Αχαιών, στα χρόνια που φαίνεται ότι κυριαρχούσε ο γνωστός σε μας Μίνωας και ο οποίος φαίνεται ότι είναι Αχαιός.

Ένδειξη δεύτερη: Από τη μυθολογία επίσης πληροφορούμαστε ότι ο Μίνωας, ο Σαρπηδόνας και ο Ραδάμανθυς γεννήθηκαν από το Δία και την Ευρώπη, τη θυγατέρα του Αγήνορα, βασιλιά της Φοινίκης, την οποία έφερε ο θεός στη Γόρτυνα και έσμιξε μαζί της στη σκιά ενός πλατάνου.

Ανάλυση δεύτερη: Παραδίδεται ότι ο Μίνωας είναι γιος του Δία και της Ευρώπης. Ο Δίας όμως δεν είναι θεός των Μινωιτών, αλλά των Αχαιών. Οι Αχαιοί υποστηρίζουν τη θεϊκή καταγωγή του βασιλιά Μίνωα για να τον εξυψώσουν και να τον σέβονται οι υπήκοοι, που πιστεύουν στο Δωδεκάθεο. Δεν θα είχε νόημα να είχε γεννηθεί από τη θεά Μεγάλη Μητέρα για να τον σέβονται οι Μινωίτες, γιατί οι Μινωίτες είναι τώρα υποτελείς στον άνακτα της Κνωσού, επομένως τους επιβάλλεται το δωδεκάθεο. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι έγιναν και οικογενειακοί καβγάδες μεταξύ των αδελφών και ο Μίνωας εξόρισε το Σαρπηδόνα και αυτός ίδρυσε τη Λυκία στη Μ. Ασία. Είναι βέβαια συζητήσιμο αν η αποίκιση της Λυκίας από τους Μινωίτες (τους κατοίκους της ευρύτερης περιφέρειας της αρχαίας Λύκτου όπως μαρτυρεί και το όνομα τους) (5) οφείλεται σε οργή του Μίνωα κατά του Σαρπηδόνα ή είναι φαινόμενο μιας κοινωνικής μεταβολής, όπου οι ασθενέστεροι και πιθανότατα και ηττημένοι, εγκατέλειψαν την πατρίδα τους ιδρύοντας αποικίες. Οι Λύκιοι στον Τρωικό Πόλεμο είναι με το στρατό των Τρώων και αντίπαλοι των Αχαιών. Για πρώτη φορά έτσι βλέπουμε να μάχονται σε ξένο έδαφος Έλληνες εναντίον Ελλήνων, φέρνοντας μας στη μνήμη εποχές που οι Έλληνες ξεπέφτουν και γίνονται μισθοφόροι των εχθρών τους (Περσών). Η κίνηση αυτή των Λυκίων μπορεί να ερμηνευτεί ως εξής:

1. Μάχονται εναντίον των Αχαιών, γιατί αυτοί είναι η αιτία που έφυγαν από το νησί τους. Οι Λύκιοι είναι Ετεόκρητες και κατάγονται από την πόλη Λύκτο (6). Φαίνεται όμως ότι οι Αχαιοί ήρθαν ειρηνικά στην Κρήτη και συγχωνεύθηκαν με το πελασγικό στοιχείο, που τους ανέχτηκε. Η ειρηνική συγχώνευση των Πελασγών με τους Αχαιούς υπονοείται πιθανότατα και στον μύθο όπου ο Αχαιός και ο Έλληνας μπήκαν συγχρόνως στο παλάτι του Μίνωα. Μετά από λίγο όμως ξέσπασαν κοινωνικές ταραχές και οι ασθενέστεροι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέα πατρίδα (7).

2. Πιθανότατα είναι το παλαιότερο στοιχείο που δεν συγχωνεύτηκε με τους νεοφερμένους και προτίμησε να εγκαταλείψει τον τόπο του. Η φυλετική διαφορά τους λοιπόν τους φέρνει ξανά αντιμέτωπους στην Τροία, όπου μάλιστα βλέπουμε να διακρίνονται στα πολεμικά και θαυμάζονται για την ανδρεία τους.

Ο «πρίγκιπας με τα κρίνα», τοιχογραφία των ανακτόρων της Κνωσού, είναι η πιο τολμηρή αποκατάσταση του Έβανς. Σωζόταν μόνο ένα τμήμα του κορμού, ένα πόδι, και τμήμα της κόμμωσης.

Ένδειξη τρίτη: Ο Μίνως φέρεται να είναι πατέρας του Δευκαλίωνα, του Κατρέα και παππούς του Ιδομενέα, που πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, γύρω στο 1200 π.Χ. (8)

Ανάλυση τρίτη: Ο Όμηρος μας πληροφορεί για τον Μίνωα τα εξής: ήταν πατέρας του Δευκαλίωνα και παππούς του Ιδομενέα (Τ, 180). Ο Ιδομενέας παίρνει μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και είναι ο τρίτος σε στρατιωτική δύναμη Αχαιός στην Τροία μετά τον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα και τρίτος επίσης σε αριθμό πλοίων μετά τον Αγαμέμνονα και τον Πηλέα. Ο Μίνωας, λοιπόν, που αναφέρεται ως βασιλιάς της Κνωσού, είναι προπάππος του Ιδομενέα, δηλαδή συγγενής του και πρέπει να είναι ένας Αχαιός δυνάστης, αφού και ο Ιδομενέας είναι Αχαιός. Έζησε γύρω στο 1350 π.Χ. και εκτόπισε πιθανότατα τους παλιότερους κατοίκους, τους Μινωίτες, και αυτοί αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στη Μ. Ασία. Ο εγγονός λοιπόν σπεύδει να βοηθήσει τους ομόαιμούς του Αχαιούς στον αγώνα τους κατά των Τρώων. Αν ήταν Μινωίτης, ποιο λόγο θα είχε να βοηθήσει τους Αχαιούς στον αγώνα τους στην Τροία;

 To θαυμάσιο ρυτό από στεατίτη σε σχήμα κεφαλής ταύρου (Μουσείο Ηρακλείου). Χρονολογείται στο 1500 π.Χ. περίπου

Ένδειξη τέταρτη: Ο Μίνωας είναι ο σύζυγος της Πασιφάης, πατέρας της Αριάδνης, της Φαίδρας και του Ανδρόγεω, που σκοτώθηκε στην Αθήνα επί βασιλείας του Αιγέα (9). Ο ίδιος ο βασιλιάς είναι αυτός με τον οποίο ήρθε σε επαφή ο ήρωας της Αθήνας Θησέας για να εξοντώσει το Μινώταυρο και να απαλλάξει την Αθήνα από το φόρο αίματος. Ο Θησέας μετά τον θάνατο του πατέρα του Αιγέα, βασίλεψε στην Αθήνα και έκαμε το συνοικισμό της το 13^ο αιώνα (10), ανάμεσα στα χρόνια 1300-1280 π.Χ.

Ανάλυση τέταρτη: Ο Μίνωας παντρεύτηκε την Πασιφάη (πιθανή προέλευση του ονόματος από: Πάσα+φάος, φως, αντίστοιχο ίσως με το σημερινό γυναικείο όνομα Φωτεινή). Από αυτούς γεννήθηκαν οι: Αριάδνη, Ακκακαλίδα, Δευκαλίωνας, Κατρέας, Ανδρόγεως, Γλαύκος, Φαίδρα και Ξενοδίκη. Η μυθολογία αναφέρει ότι ο γιος του Μίνωα Ανδρόγεως σκοτώθηκε από τους Αθηναίους όταν ήταν βασιλιάς ο Αιγέας (γύρω στο 1350 π.Χ.), επειδή κέρδισε σε πολλά αγωνίσματα σε αγώνες που οργάνωσαν οι Αθήναιοι. Στη συνέχεια ο Μίνωας ανάγκασε με πόλεμο τους Αθηναίους να πληρώνουν κάθε χρόνο φόρο αίματος 14 νέων για βορά του Μινώταυρου. Ο Θησέας απάλλαξε την πόλη του από το βαρύ φόρο, διαδέχτηκε τον πατέρα του και έκαμε το συνοικισμό γύρω από την Ακρόπολη λίγο μετά το 1300 π.Χ. (11).

Ένδειξη πέμπτη: Ο Μίνωας είναι πιθανότατα τίτλος βασιλικός. Οι βασιλείς της Αιγύπτου είχαν τον τίτλο φαραώ (12).

Ανάλυση πέμπτη: Υποστηρίζεται από πολλούς μελετητές και ιστορικούς ότι ο Μίνωας είναι τίτλος βασιλικός των βασιλιάδων της Κνωσού, όπως ακριβώς οι βασιλιάδες της Αιγύπτου την ίδια περίοδο έχουν τον τίτλο φαραώ. Καταρχήν αναφέρεται ότι ο Μίνωας είναι Διογένης (γέννημα του Διός) και ως εκ τούτου είναι ημίθεος, αφού είναι καρπός ένωσης θείου και ανθρωπίνου. Θα ήταν δυνατό όλοι οι Μίνωες (αφού Μίνωας=ημίθεος) να ήταν ημίθεοι εφόσον δεν μαρτυρούνται άλλες επιμειξίες θεών για τη γέννηση άλλων βασιλιάδων της Κνωσού; Οι πηγές αναφέρουν ότι ο Δίας έσμιξε με την Ευρώπη και γεννήθηκαν ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Εξάλλου οι βασιλιάδες μετά τον Μίνωα είναι γνωστοί με τα ονόματα τους. Δευκαλίωνας, Κατρέας, Ιδομενέας. Υπάρχει λόγος να μην λέγονται και αυτοί Μίνωες μια και το όνομα αυτό είναι τίτλος βασιλικός; Βεβαίως δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε το γεγονός να ήταν, πριν την επικράτηση των Αχαιών στην Κρήτη, βασιλικός τίτλος η λέξη Μίνωας και τελευταίος Μίνωας να είναι ο πρώτος ανακτάς των Αχαιών της Κνωσού, δηλαδή ο γνωστός σε μας Μίνωας. Δεν θα πρέπει επίσης να μας διαφεύγει της προσοχής ότι η παράδοση κάνει μόνο λόγο για ένα παλιότερο και ένα νεώτερο Μίνωα χωρίς όμως και να μας τους ορίζει.

Ένδειξη έκτη: Η γυναίκα του Μίνωα, η Πασιφάη, έσμιξε με τον όμορφο ταύρο, που έστειλε ο Ποσειδώνας ν' αναδυθεί από τη θάλασσα, και γεννήθηκε ο Μινώταυρος.

Ανάλυση έκτη: Η μυθολογία μας παραδίδει ότι ο Μίνωας, που είχε γυναίκα την Πασιφάη, έκανε δέηση στον Ποσειδώνα για να παρουσιαστεί ένας ταύρος μέσα από τη θάλασσα για να τον θυσιάσει στο βωμό μου. Πράγματι παρουσιάστηκε ένας όμορφος ταύρος, τον οποίο ο Μίνωας δεν θέλησε να θυσιάσει και θυσίασε αντί γι' αυτόν έναν άλλο μεγαλύτερο. Αυτό ο Ποσειδώνας το θεώρησε ασέβεια και έκανε την Πασιφάη να ερωτευθεί τον ταύρο (υπάρχουν στη μυθολογία και άλλες ενώσεις ζώων με άνθρωπο). Καρπός της ένωσης τους ήταν ο Μινώταυρος. Ο Μινώταυρος ήταν ένα τρομερό σαρκοφάγο τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Ο Ποσειδώνας όμως ήταν θεός των Αχαιών, άρα ο Μίνωας γιατί να έκανε δέηση σ' ένα θεό που δεν ήξερε. Πώς, αν ήταν Πελασγός Μινωίτης, δεν έκανε δέηση στη θεά Μεγάλη Μητέρα ή τον Βλαστικό θεό παρά έκανε δέηση στον Ποσειδώνα; Αυτό σημαίνει ότι το θεό αυτό τον γνώριζε ο Μίνωας, κατά συνέπεια ήταν Αχαιός και όχι Πελασγός ή Ετεόκρητας. Ένας Χριστιανός θα κάνει τάμα στον Βούδα, τον Μωάμεθ ή τον οποιονδήποτε θεό, που δεν είναι θεός της θρησκείας του; Έτσι και ο Μίνωας δεν θα έκανε θυσία σε θεό που δεν ανήκε στη θρησκεία του. Συνεπώς ο Μίνωας, ο βασιλιάς της Κνωσού, λατρεύει τους θεούς του Ολύμπου, των οποίων η λατρεία στην Κρήτη ετελείτο μετά το 1400 π.Χ., που εγκαταστάθηκαν οι Αχαιοί στην Κρήτη. Ο Ποσειδώνας είναι θεός των Αχαιών, σ' αυτόν δέεται ο Μίνωας, που είναι κι εκείνος Αχαιός. Οι Ολύμπιοι λατρεύονται στην Κρήτη, γιατί τους έχουν επιβάλει οι κυρίαρχοι Αχαιοί.

Ο Ήφαιστος είχε φτιάξει στο εργαστήριο του για λογαριασμό του βασιλιά Μίνωα, που ήταν γιος του Δία, ένα γίγαντα από χαλκό, τον Τάλω (13). Αναφέρεται ότι αυτόν το χάλκινο γίγαντα κρατούσε στη ζωή μια φλέβα με αίμα από το κεφάλι μέχρι τη φτέρνα, όπου την έφραζε ένα καρφί. Βεβαίως ο Μίνωας πήρε αυτό το δώρο (15) από τον Ήφαιστο (16), που είναι κι εκείνος θεός των Αχαιών. Τώρα δεν ζητά ο Μίνωας, αλλά παίρνει δώρο από τους Ολύμπιους θεούς. Είναι φαίνεται η περίοδος της εκτίμησης του Μίνωα από τους Ολύμπιους που φτάνει σε βαθμό να τον ορίσουν δικαστή στον Κάτω Κόσμο μετά το θάνατο του. Το γεγονός ότι ο Μίνωας μετά το θάνατο του γίνεται δικαστής στον Κάτω Κόσμο, όπου εξουσιάζει ο Πλούτωνας, θεός κι αυτός των Αχαιών και αδελφός του Δία, ο οποίος θεωρείται πατέρας του Μίνωα, επιβεβαιώνει τις παραπάνω υποθέσεις για το Μίνωα και τους θεούς των Αχαιών. Ο Τάλως, σύμφωνα πάντα με τη μυθολογία, σκοτώθηκε από τους Αργοναύτες (17) λίγο μετά τη λήξη της βασιλείας του Μίνωα.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΚΟΡΝΑΡΑΚΗΣ

Δάσκαλος-Φιλόλογος

1.  ΙλιάδαΒ, 645.

2.  Β. Ψιλάκη, Ιστορία της Κρήτης, τ. Α', σελ. 147 κ.ε.

3.  Ι.Ε.Ε.τ. Α', σελ. 222-231.

4. Ulrich Wilken, Αρχαία ελληνική ιστορία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1976.

5.  L. Η. Morgan, Η αρχαία κοινωνία, σελ. 373-376, Εκδ. Αναγνωστίδη, μετ. Γ. ΛΙΟΝΗ.

6.  Π. Καρολίδου, Εισαγωγή εις την Ιστορίαν του Ελληνικού Έθνους υπό Κ. Παπαρηγοπούλου, τ. Α', σελ. 11, Έκδοση 5η Ελευθερουδάκης, Αθήνα 1925.

7.  Π. Καρολίδου, ό.π., σελ. 150, υποσημ. 1.

8.  Σ. Ξανθουδίδη, Σ. Λουλουδά-κη, Ιστορία της Κρήτης, σελ. 38, Αθήνα 1979.

9.  Θ. Δετοράκη, Ιστορία της Κρήτης, σελ. 37, Αθήνα 1986.

10.  Χ. Καρδάρα, Εισαγωγή εις την Αρχαίαν Ιστορίαν, σελ. 59, Αθήνα 1981.

11.Χ. Καρδάρα, ό.π.

12. Θ. Δετοράκη, ό.π., σελ. 36.

13.  «...Τον Τάλω τον χάλκινο φύλακα της Κρήτης», Λουκιανός, Περί ορχήσεως 49.

14.  «...είχε δε φλέβα μίαν από αυχένος κατατείνουσαν άχρι σφυρών, κατά δε το τέρμα της φλεβός ήλος διήρειστο χαλκούς... (είχε μια φλέβα από σβέρκο μέχρι τους αστραγάλους και το τέλος της έφραζε ένα καρφί.)», Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 1,9, 26§5.

15.  «...Λένε ότι τον έδωσε ο Ήφαιστος στο Μίνωα», Ζηνόβιος, Επιτομή των Ταρραίου και Διδύμου παροιμιών, σαρδόνιος γέλως, «...Λένε ότι δόθηκε από τον Ήφαιστο στο Μίνωα», Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 1,9, 26§4.

16.  Ο Ήφαιστος είναι ένας από τους 6 Ολύμπιους θεούς και είναι θεός της φωτιάς και της σιδηρουργίας. Ο χάλκινος γίγαντας Τάλως, που δηλώνεται ότι είναι δημιούργημα του που το χάρισε στο Μίνωα, κάνει το γύρο της Κρήτης τρεις φορές τη μέρα. Ασφαλώς εκείνη την εποχή δεν μπορεί να είχε τόσο πολύ εξελιχθεί η τεχνολογία, ώστε να δημιουργήσει έναν τέτοιο κινούμενο γίγαντα. Φαίνεται ότι το υλικό κατασκευής του (χαλκός) συμβολίζει το χρώμα της φωτιάς, αλλά και ο δημιουργός του επίσης είναι ο θεός της φωτιάς. Η παράδοση αναφέρει ότι ο γίγαντας αυτός έκανε τρεις φορές το γύρο της Κρήτης και φύλασσε το νησί. Κάτω απ' αυτό πρέπει να κρύβεται η ενέργεια της εποπτείας των φρουρών του βασιλείου. Οι φρουροί ανεβασμένοι στις ψηλές κορυφές των βουνών που βρίσκονταν κοντά στην ακτή (υπάρχουν κάποια βουνά κοντά στην ακτή μετά το χωριό Φόδελε που ονομάζονταν ΤΑΛΑΙΑ, σημ. Κουλούκουνας) επόπτευαν το πέλαγος και ειδοποιούσαν με σήματα πυράς την κεντρική εξουσία σε περίπτωση επερχόμενου κινδύνου. Συνεννοούντο όμως και μεταξύ τους με πυρές, τις φρυκτωρίες, δίνοντας σήματα από τη μια κορυφή στην άλλη μέχρι να ολοκληρωθεί ο γύρος του νησιού. Φαίνεται ότι κάθε μέρα μπορούσαν να συνεννοηθούν τρεις φορές μεταξύ τους και αυτό ίσως δηλώνεται από το μύθο που αναφέρει ότι ο γίγαντας Τάλως κάνει τρεις φορές το γύρο του νησιού.

17. «...εξαπατηθείς από τη Μήδεια και πέθανε πίνοντας δηλητήριο», Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 1, 9, 26§4.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ τ.332 Φεβ. 1966 σ.104-111