Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ

Γράφει η ΒΕΤΥ ΚΕΡΑΜΟΠΟΥΛΟΎ

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα που άφησε στα ποιήματα του φεύγοντας ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης είναι η Ελληνικότητα. Ξεκίνησε από μια φυσιολατρία, από μια αγάπη στο γαλάζιο το Ελληνικό και πέρασε στον Άνθρωπο, στον Έλληνα με τα ψυχικά του μεγαλουργήματα μα και με τα μειονεκτήματα του.

Σε ένα από τα ποιήματα του τον «Ερωτικό λόγο» προβάλλει η φυσιολατρία του όλο μυστικισμό: 

Ω σκοτεινό ανατρίχιασμα

στη ρίζα και στα φύλλα

να 'σουν εσύ που θα 'φερνες

την ξεχασμένη αυγή

Αυτήν την «αυγή» αναζητά μέσα στην ποίηση του ο Σεφέρης και την πλαισιώνει με την Ελληνικότητα πού είναι το ψυχικό του βίωμα :   

Δεν έχουμε ποτάμια,

δεν έχουμε πηγάδια,

δεν έχουμε πηγές,

Αλλά παρόλα αυτά τον αγαπά  τον  τόπο  του, τον   προσκυνά και σ’ αυτόν σκύβει να εμπνευστεί και φτάνει να τραγουδά εκείνο το μεγαλειώδες   στην απλότητά  του:

μονάχα λίγες στέρνες,

άδειες κι αυτές,

που ηχούν και που τις προσκυνούμε

Ωραία τον έχουν κάμει τον χαρακτηρισμό οι μελετητές του : Αφομοιώνει  στην ψυχή του την 'Ελληνική περιπέτεια,

Ζωντανά το μαρτυρεί αυτό το ποίημα που έγγραψε στην Ιταλία όταν το 1944 ετοιμάζονταν να γυρίσει στην Ελλάδα. Παραστατικά εμφανίζει τους κουρασμένους ανθρώπους*:

“Το βροχερό φθινόπωρο

σ’ αυτή τη γούβα

κακοφορμίζει την πληγή

του καθενός μας”.

Είναι δηλαδή η Ελληνικότητα του Σεφέρη ένας ρεαλισμός πού -πλησιάζει το έργο του στην σκέψη μας. Δεν είναι μεγαλόπνοος σαν τον Σικελιανό, πού οραματίζεται Βυζαντινές αυτοκρατορίες. Ψίθυρος είναι η αγάπη του για την Ελλάδα, μια αγάπη πού θα τον κράτησει στενά δεμένο για πάντα κοντά στον ψυχικό Ελληνικό κορμό.

ΒΕΤΥ ΚΕΡΑΜΟΠΟΥΛΟΎ

Από την ελληνική εφημερίδα της Αιγύπτου «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» της 24^ης Σεπτεμβρίου 1971

 Ο Γ. Σεφέρης με τον Γ. Θεοτοκά

*Και όχι μόνο. Μια δύσκολη για την Ελλάδα περίοδο ζει και καταγράφει ο Γιώργος Σεφέρης στο ποίημα «Ο τελευταίος σταθμός». Πρόκειται για το διάστημα που ακολουθεί την απομάκρυνση των Γερμανών από τη χώρα· το τέλος της γερμανικής κατοχής και το ξεκίνημα μιας νέας περιπέτειας, αυτής του εμφυλίου. Η αποχώρηση των Γερμανών αφήνει στην Ελλάδα ένα κενό εξουσίας το οποίο θα διεκδικηθεί από την προγενέστερη άρχουσα τάξη, που θέλει να λάβει και πάλι τον έλεγχο της χώρας, αλλά και από την αριστερή παράταξη, που επιδιώκει την αναδημιουργία της ελληνικής κοινωνίας σε βάσεις ευνοϊκότερες για τον ελληνικό λαό. Ο ποιητής παρακολουθεί από κοντά τους σχεδιασμούς εκείνων που είχαν φύγει από τη χώρα κατά τη διάρκεια της κατοχής, και με λύπη του διαπιστώνει πως ετοιμάζονται να επιστρέψουν για να εκμεταλλευτούν και πάλι τους ήδη εξαιρετικά καταπονημένους Έλληνες πολίτες.

«Το βροχερό φθινόπωρο σ* αυτή τη γούβα

κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας

ή αυτό που θα 'λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα

ή μονάχα κακές συνήθειες, δόλο και απάτη.

ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλον.»

Η αναγκαστική αδράνεια των στελεχών της εξόριστης κυβέρνησης επιτείνει τις εσωτερικές αδυναμίες, τα αρνητικά στοιχεία κάθε προσώπου. Έτσι, καθώς παραμένουν ανενεργοί, στο βροχερό τοπίο της ξένης χώρας, οι πληγές τους -τα ελαττώματα τους- γεμίζουν πύον, χειροτερεύουν, σαν να επέρχεται η θεία δίκη, η τιμωρία για την ανήθικη συμπεριφορά τους. Οι άνθρωποι αυτοί που έχουν μάθει να ζουν με δόλους και με την εξαπάτηση των απλών πολιτών· οι άνθρωποι αυτοί που ετοιμάζονται να εκμεταλλευτούν με το χειρότερο τρόπο το αίμα και τις θυσίες των Ελλήνων πατριωτών, όσο περιμένουν να έρθει η ώρα της επιστροφής τόσο περισσότερο έρχονται αντιμέτωποι με το σάπισμα της ψυχής τους.

Ο ποιητής αισθάνεται αποτροπιασμό για τα σχέδια των εξόριστων πολιτικών να επιστρέψουν στη χώρα και να καρπισθούν τις θυσίες των Ελλήνων που έμειναν πίσω κι έδωσαν και τη ζωή τους για να παλέψουν με τους κατακτητές.

Τα λόγια του Σεφέρη για τους Έλληνες πολιτικούς μοιάζουν σκληρά, αποδίδουν όμως την ολοκληρωτική διαφθορά και τη μικροπρέπεια που τους χαρακτηρίζει. Τίποτε δεν μπορεί να θεωρηθεί πιο ποταπό από τη διάθεση τους να έρθουν και να πάρουν την εξουσία απ' τα χέρια εκείνων που πολέμησαν με απόλυτη αυτοθυσία για την πατρίδα τους.

Ο Σεφέρης μέσα από το ποίημα του καταγγέλλει τον καιροσκοπισμό και την πλεονεξία των ανθρώπων. Ζει και συμμετέχει στα ιστορικά εκείνα γεγονότα, και δε διστάζει να μιλήσει για τις αρνητικές πτυχές των ανθρώπων της χώρας. Ως μέλος της ελληνικής διπλωματίας έχει βαθύτερη γνώση των προσώπων και των πράξεων τους, κι αυτό προσδίδει στα γραφόμενά του ιδιαίτερη βαρύτητα.

Από αναφορά του Κων/νου Μάντη