Σαράντος Ι. Καργάκος : Σύγχρονο μαθησιακό Αλτσχάιμερ

Σύγχρονο μαθησιακό Αλτσχάιμερ

Η ευρεία διάδοση της νόσου οφείλεται εν πολλοίς στην κατάργηση της παραδοσιακής ορθογραφίας

Γράφει ο  Σαράντος Ι. Καργάκος*

Η μνήμη κάθε ανθρώπου είναι σαν το χωράφι. Άλλοι συμβαίνει να έχουν εύφορο μνημονιακό Αγρό και άλλοι άγονο. Ανεξάρτητα πάντως από γονιμότητα ή α-γονιμότητα, κάθε λογής μνήμη, όπως ο αγρός για να αποδώσει καρπό, χρειάζεται καλλιέργεια: όργωμα, σκάψιμο, πότισμα, λίπασμα, ψέκασμα κ.λπ. Η μνήμη, αν νοηθεί σαν αγρός, για να διατηρήσει την ευρωστία, τη θαλερότητα, την ευκαρπία και την αντοχή της στον χρόνο απαιτεί μια συστηματική και περίτεχνη καλλιέργεια. Ένα μέσο για την προσαύξηση της μνήμης και της επί μακρόν διατηρήσεώς της είναι και η γραφή. Όσο πιο περίτεχνη και πολύπλοκη είναι η γραφή τόσο περισσότερο ανθεκτική στον χρόνο είναι η μνήμη των ανθρώπων. Έπειτα από τόσα χρόνια μελέτης του γλωσσικού μας προβλήματος, έχω σχηματίσει την εδραία πεποίθηση ότι η ευρεία διάδοση της νόσου Αλτσχάιμερ οφείλεται εν πολλοίς στην κατάργηση της παραδοσιακής ορθογραφίας και την απλούστευση της χρησιμοποιούμενης ελληνικής. Και το πρόβλημα του Αλτσχάιμερ θα γίνει σοβαρότερο στα επόμενα χρόνια, λόγω της διευρυμένης χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευών, που ουσιαστικά καθιερώνουν έναν τύπο γραφής και μια γλώσσα επικοινωνίας μωρουδιακού επιπέδου.

Γνωρίζω καλά ότι η παραπάνω άποψη θα συναντήσει σφοδρές αντιδράσεις, όπως συνάντησαν και όσα έγραψα για τη γραφή και τη γλώσσα μας στα βιβλία «Αλαλία, ήτοι το σύγχρονο γλωσσικό μας πανόραμα» (1986) και «Αλεξία: Γλωσσικό δράμα με πολλές πράξεις». Και όμως, όσες επισημάνσεις έκανα στα βιβλία αυτά βγήκαν -δυστυχώς- πέρα για πέρα αληθινές, ενώ οι αντιρρητικές απόψεις πολλών επικριτών και υβριστών μου αποδείχθηκαν αίολες και έωλες. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς που με είπαν τρελό, όταν είδαν την καταστροφή του γλωσσικού πλούτου μας, μετανόησαν πικρά, αλλ’ ήταν πλέον αργά. Όταν χυθεί η οδοντόκρεμα από το σωληνάριο, είναι αδύνατον να την ξαναβάλεις μέσα. Επανέρχομαι, λοιπόν, στη νόσο του Αλτσχάιμερ, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εγκεφαλική ατροφία, που οδηγεί στην άνοια.

Αυτό συνήθως παρατηρείται σε άτομα μεγάλης ηλικίας, τώρα όμως και σε χαμηλότερης χρονικής εκτάσεως ηλικίες. Πέρα από κάποια εξωγενή αίτια που οδηγούν σε αυτό, π.χ. ισχυρό κτύπημα στο κεφάλι, υποθυρεοειδισμός κ.ά., μια άλλη βασική αιτία είναι η επί μακρόν αγρανάπαυση του πνεύματος, ακόμη τα εύκολα και όχι απαιτητικά διαβάσματα, η χρησιμοποίηση αριθμομηχανών και για τους πλέον απλούς υπολογισμούς (πόσοι άνθρωποι σήμερα ξέρουν να κάνουν διαίρεση ή ακόμη και από μνήμης αφαίρεση;) και, όπως υποστηρίζω τώρα, η απλούστευση στη γραφή και στον λόγο. Σήμερα χρησιμοποιούμε μια γραφή ουσιαστικά χωρίς κανόνες. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν μια Ι.Χ. ορθογραφία. Τα λάθη, ορθογραφικά και φραστικά, ακόμη και σε επίσημα έγγραφα, σχηματίζουν πυραμίδα υπέρτερη τουλάχιστον αυτής του Μυκερίνου.

Παλαιότερα, όταν ίσχυε σε αυστηρή γραμμή η παραδοσιακή ορθογραφία (ενθυμούμαι το περίφημο «ουδείς ανορθόγραφος στο πανεπιστήμιο»), το παιδί αλλά και κάθε μεγάλος σε ό,τι έγραφαν υποβάλλονταν σ’ έναν πνευματικό βάσανο. Τι, όμως, είναι βάσανος στην πρωταρχική σημασία του; Βάσανος ή βασανίτης λεγόταν η λυδία λίθος, μια μαύρη πέτρα πάνω στην οποία προστρίβεται ο χρυσός για να ελεγχθούν η γνησιότητα και η ποιότητά του.

Με άλλα λόγια, βάσανος είναι η δοκιμασία, και, εν προκειμένω, η πνευματική δοκιμασία. Κάθε άνθρωπος που έπαιρνε τη γραφίδα σκεπτόταν και πώς και τι να γράψει. Κάθε λέξη ήταν ένα πρόβλημα, κάθε φράση μια εξίσωση. Έτσι, το μυαλό βρισκόταν σε συνεχή εγρήγορση: Οξεία ή περισπωμένη; Δασεία ή ψιλή; Ρηματική κατάληξη με «ήτα» ή «ει»; Ο Αντιφάνης είχε πει: «Πλούτος βάσανος ανθρώπου τρόπων» (ο πλούτος είναι ο καλύτερος μάρτυρας του ανθρώπινου χαρακτήρα). Συνεπώς, μια απαιτητική και περίτεχνη γλώσσα και γραφή δείχνουν τον πλούτο του ανθρώπινου χαρακτήρα. Δεν είναι αφελείς οι Ιάπωνες, οι Κινέζοι, οι Εβραίοι, οι Άραβες, οι Γεωργιανοί, που διατηρούν οι πρώτοι τα χιλιάδες ιδεογράμματα και οι λοιποί μια ζωγραφική γραφή. Η δεξιοτεχνία του χεριού γίνεται δεξιοτεχνία του μυαλού.

Στις επισκέψεις μου τόσο στην Ιαπωνία όσο και στην Κίνα μελέτησα όσο μου ήταν δυνατόν το ζήτημα της πολύπλοκης γραφής (1.700 ιδεογράμματα μαθαίνουν τα παιδιά στην Κίνα). Φυσικά, ρώτησα μήπως αυτό κουράζει το μυαλό. Η απάντηση ήταν κατηγορηματική: Όχι, αντίθετα το ξεκουράζει. Το έχει σε συνεχή άθληση. Σε παλαίμαχο Ιάπωνα εκπαιδευτικό, τον οποίο επισκεπτόμουν συχνά επειδή το ιαπωνικό σχολείο ήταν κοντά στο σπίτι μου, έθεσα το ερώτημα μήπως αυτή η πολύπλοκη γραφή αμβλύνει τη μνήμη. «Απεναντίας, την οξύνει» μου αποκρίθηκε. Και μου συνέστησε να συνιστώ σε ηλικιωμένα άτομα τη λύση σταυρολέξων. Τότε κατάλαβα γιατί τόσοι άνθρωποι λύνουν μανιωδώς σταυρόλεξα: Κάνουν άσκηση μνήμης. Αυτό, λοιπόν, που σε παλαιότερη εποχή ήταν άθληση νοός, κάποιοι φωστήρες το κατάργησαν με την απλοποίηση της ορθογραφίας, με τον υποβιβασμό των Αρχαίων Ελληνικών και με την αποβολή της καθαρεύουσας και της λογίας.

Μοιραία, το Αλτσχάιμερ, που είχε τεράστια διάδοση στις ΗΠΑ λόγω απλογραφίας και απλολογίας, έγινε επιδημική νόσος και στην Ελλάδα. Η οποία επεκτείνεται με την πλημμελή διόρθωση των γραπτών στο σχολείο και με την ουσιαστική κατάργηση χρονολογιών και ημερομηνιών. Είναι ζήτημα σήμερα αν ένας απόφοιτος λυκείου γνωρίζει -κατά μέσον όρο- πάνω από 20 χρονολογίες και 10 ημερομηνίες!!

*Ιστορικός, συγγραφέας, www.sarantoskargakos.gr

* Αρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»

http://www.dimokratianews.gr/content/78047/syghrono-mathisiako-altshaimer