12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 : Απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς

 

Η πρώτη μέρα της λευτεριάς είναι ένα μεγάλο ποτάμι. Βλέπεις στους δρόμους και στις πλατείες της Αθήνας μια φουρτουνιασμένη ανθρωποθάλασσα που όλο και μεγαλώνει, όλο και πλαταίνει και γεμίζει την πόλη με τη βουή μιας δύναμης, που θέλει να ξεσπάσει, ν' αλαφρώσει από την οργή που πολύ την έχει βασανίσει, να γίνει παντού κυρίαρχη και να μη βρίσκει πουθενά εμπόδια. Και δεν είναι ένας μόνο κόσμος αυτή η ανθρωποθάλασσα. Το βλέπεις από μακριά και δε χρειάζεται να ρωτήσεις, να μάθεις, να καταλάβεις. Σημαίες αναρίθμητες, πυκνό δάσος, και κραυγές τυπωμένες σε μεγάλες λουρίδες χαρτί ή πανί σου λένε πως κάτω από τους ενθουσιασμούς πρέπει να προσέξεις και ν' ακούσεις τις πεποιθήσεις και τις διεκδικήσεις που κάνουν τώρα αντίλαλους τους ανθρώπους μέσα στη λευτεριά, που την είχαν μαζί κερδίσει και είναι φανερό πως χωρίστηκαν πάνω στη μοιρασιά της...

(Π. Χάρης, Ημέρες Οργής (Δεκέμβρης 1944), Αθήνα, Εστία, 1992, σ. 11-12) 

 

 

Η Επέτειος απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς

Σαν σήμερα συμπληρώνονται εξήντα επτά χρόνια από τότε που η Αθήνα απελευθερώθηκε από τους Γερμανούς

Έχουν περάσει 67χρόνια από εκείνο το πρωινό που οι καμπάνες χτυπούσαν χαρμόσυνα, στέλνοντας παντού το μήνυμα της απελευθέρωσης από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 οι δρόμοι πλημμύρισαν από χιλιάδες κόσμου που πανηγύριζαν το τέλος της γερμανικής κατοχής, αναφωνώντας τη φράση Χριστός Ανέστη.

 Ελάχιστοι Γερμανοί που είχαν απομείνει, καθώς είχε ξεκινήσει η αποχώρηση των δυνάμεων από το βράδυ, συγκεντρώθηκαν στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, με τον στρατηγό Φέλμι να καταθέτει στεφάνι.

Απέμενε η υποστολή της ναζιστικής σημαίας από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Ένας στρατιώτης κατέβασε τη σβάστικα χωρίς καμία επισημότητα στις 9:15 το πρωί, κάτι που σήμανε το τέλος της κατοχής.

Στις 13 Οκτωβρίου 1944 η Αθήνα είναι ελεύθερη. Με μια συγκινητική τελετή, Ατθίδες φορώντας τις Εθνικές τους ενδυμασίες, μεταφέρουν και υψώνουν την Ελληνική σημαία στην Ακρόπολη.

H κυβέρνηση εθνικής ενότητας με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου έφτασε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου.

Ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως ύψωσε την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη και στη συνέχεια μίλησε στο λαό, μέσα σε συγκινητική ατμόσφαιρα από ανάμικτα συναισθήματα.

Ο ελληνικός λαός πανηγύριζε την πολυπόθητη ελευθερία, ενώ θυμόταν με λύπη τα όσα είχε υποστεί κατά τη διάρκεια της κατοχής.

http://news247.gr/ellada/eidiseis/epeteios_apeleytherwshs_ths_athhnas_apo_toys_germanous.1407538.html

ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ

Οι θυσίες του Ελληνικού λαού σε υλικά αγαθά, ήταν τόσο μεγά­λες, ώστε να μη μπορέσει, για πολλά χρόνια υστέρα να ορθοπο­δήσει και νά ακολουθήσει στην οικονομική τους ανάπτυξη τα υπό­λοιπα κράτη της Ευρώπης.

'Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Η γεωργία, πού, όπως είναι γνωστό, απασχολεί και το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, υπέστη κατά την Κατοχή καθίζηση αφού οι γεωργοί μας στερήθηκαν μη­χανήματα, σπίτια, και αποθήκες, φυτοφάρμακα, κατάλληλους σπόρους κ.ά. Την καταστροφή της γεωργίας μπορεί να αντιλη­φθεί κανείς, εάν κάνει μια σύγ­κριση της προπολεμικής παραγωγής, με εκείνη του πρώτου μετά την απελευθέρωση χρόνου. Το   σιτάρι   πού   έφθασε   τους 1.000.000 τόνους προπολεμικά, το 1944 μόλις πλησίασε τους 350.000. Η σταφίδα από 170.000 τόνους προ του πολέμου κατέ­βηκε στους 9.000 το 1944, ή παραγωγή καπνού μειώθηκε κατά 60% και κατά το 1/3 ή παραγωγή βαμβακιού.

Περισσότερο από τη γεωργία, επλήγη ή κτηνοτροφία. Κατά την Κατοχή, χιλιάδες ζώα κάθε εί­δους σφαγιάστηκαν για τις ανάγκες των κατακτητών, ενώ πολλές άλ­λες χιλιάδες επιτάχθηκαν, χωρίς ποτέ να επιστραφούν στους ιδι­οκτήτες τους.

Από την μείωση αυτή ό ελλη­νικός πληθυσμός στερήθηκε τα ανάλογα κτηνοτροφικά προϊ­όντα, πού ήταν περίπου 120.000 τόνοι κρέατος, 55.008 τόνοι τυριού, 237.575 τόνοι γάλακτος, 6.000    τόνοι    βουτύρου    και 502.301.000 τεμάχια αυγών.

Και, της μικρής άλλωστε, ελ­ληνικής βιομηχανίας η τύχη δεν ήταν καλύτερη, επειδή, κατά τα τέσσερα χρόνια της Κατοχής, τα περισσότερα εργοστάσια ή έ­κλεισαν ή επιτάχθηκαν και εργά­σθηκαν για τους κατακτητές.

Αλλά, εκεί πού η μανία των κατακτητών έφθασε τα όρια της  παραφοράς ήταν οι κάθε είδους οικοδομές σ' ολόκληρη σχεδόν τη χώρα. Την αρχή έκαναν τα στούκας, για να ακολουθήσουν οι ανατινάξεις και ή φωτιά. Σε 2.400 έφθασαν οι κατεστραμμέ­νες πόλεις και χωριά. Ό Πειραι­άς, είχε γίνει αγνώριστος από τους εχθρικούς και συμμαχικούς βομβαρδισμούς.  Η Λάρισα και ο Βόλος παρουσίαζαν, κυρίως στις συνοικίες τους, θέαμα ανατριχι­αστικό. Τα Γιάννενα καταστρά­φηκαν κατά το 1/3. Η Κέρκυρα, η Θεσσαλονίκη, το Αργοστόλι, η Ζάκυνθος και άλλες πόλεις δοκί­μασαν κι αυτές τον όλεθρο. Και να σκεφθεί κανείς ότι αυτό το όργιο του αφανισμού γινόταν όχι για την «εξυπηρέτηση» πολεμι­κών αναγκών, αλλά από εκδίκηση και ως αντίποινα, για την ενερ­γητική ή παθητική αντίσταση του λαού μας εναντίον της τυραννί­ας. Συνολικά καταστράφηκαν τε­λείως 118.000 αγροτικά και 37.500 σπίτια σε πόλεις. Μερικώς καταστράφηκαν 16.000 στην ύπαιθρο και 25.500 στα αστικά κέντρα. 'Ελαφρές ζημιές υπέ­στησαν 785.000 σπίτια στην επαρχία και 787.000 στις πόλεις.

Ολική ήταν ή καταστροφή για τα συγκοινωνιακά μέσα, τον σι­δηρόδρομο και το αυτοκίνητο, γιατί έκτος από τις σιδηροδρομι­κές γραμμές πού αχρηστεύτη­καν, τα οχήματα ή καταστράφη­καν ή εστάλησαν στη Γερμανία, την Ιταλία και τη Βουλγαρία.

Την εικόνα για το σιδηροδρομικό δί­κτυο, δίνει ό πιο κάτω πίνακας:

1)   1939 Ατμάμαξες (μηχανές) 232 : καταστράφηκαν ή απήχθηκαν 190

2)   1939 Επιβατικά οχήματα 374 :  καταστράφηκαν ή απήχθηκαν 339

3)   1939 Φορτηγά 4.795 :  καταστράφηκαν ή απήχθηκαν  4.201

4)   1939 Ταχυδρομικά οχήματα 26:  καταστράφηκαν ή απήχθηκαν 24

5)   1939 Σκευοφόροι 75:  καταστράφηκαν ή απήχθηκαν 67

6)   1939 Σταθμοί και Στάσεις 194:  καταστράφηκαν 65

7)   1939 'Υδρεύσεις 96: κατα­στράφηκαν 52

8)  1930 Μήκος Σιδηροδρομικών γραμμών 1.263 Χιλιομ.: καταστράφηκαν 327

9)  1939 Βάρος μεταλλεύμ. γεφ. ύπονόμ. 20.500 τόν.: καταστρά­φηκαν 13.000

10) 1939   Σήραγγες   101:   κατα­στράφηκαν 11

Με τη μέθοδο της λείας πολέ­μου, oι κατακτητές έγιναν όπως προαναφέραμε κύριοι του μεγα­λυτέρου μέρους των φορτηγών, λεωφορείων και επιβατικών αυ­τοκινήτων. Τα περισσότερα μεταφέρθηκαν στις χώρες τους. Από τα 5.900 φορτηγά αυτοκίνη­τα, που διέθετε ή Ελλάδα το 1939, τα 3.550 μεταφέρθηκαν στη Γερμανία και τα 1.300 κατα­στράφηκαν. Τέλος από τα επιβατικά, που έφθαναν τα 8.700 προ­πολεμικά, μεταφέρθηκαν στις χώρες του «Άξονα» 5.650 και καταστράφηκαν 1.625.

Τραγική ήταν και ή τύχη του εμπορικού μας στόλου. Ή ραγδαία μεταπο­λεμική πρόοδος, μόνο σε θαύμα μπορεί να αποδοθεί Και πρώτα -πρώτα καταστράφηκαν, σχεδόν ολοκληρωτικά, τα κυριότερα λι­μάνια της χώρας με όλες τις εγκαταστάσεις τους, υπόστεγα, αποθήκες, κρηπιδώματα, λιμε­νοβραχίονες, γερανούς, κ.λπ. Οι ζημιές που προξενήθηκαν και υπολογισμένες σε δολλάρια με τα δεδομένα του 1946 είναι oι ακόλουθες:

·         Το   λιμάνι   του    Πειραιά   δολ. 3.005.500

·         Το    λιμάνι    του    Βόλου    δολ. 1.121.076

·         Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης δολ. 790.000

·         Το λιμάνι του 'Ηρακλείου Κρήτης δολ 170.500

·         Το λιμάνι του Κατάκολου δολ. 170.400

·         Το   λιμάνι  της   Πρεβέζης   δολ. 89.689

·         Το   λιμάνι   των   Πατρών   δολ. 31.390

·         Το  λιμάνι του   Ναυπλίου   δολ. 14.645

Δεν λυπήθηκαν ούτε τη Δι­ώρυγα της Κορίνθου. Ανατίνα­ξαν τη γέφυρα της και όλα τα πρανή και τα έριξαν στο κανάλι. Έπειτα έριξαν μέσα βαγόνια, βύθισαν καράβια και πόντισαν νάρκες, ώστε ή Διώρυγα αυτή που εξυπηρετούσε την παγκό­σμια ναυτιλία να αχρηστευθεί τελείως.

Όσο για τα ελληνικά εμπορικά πλοία, άπα τα 500 φορτηγά το 1939 συνολικού εκτοπίσματος 1.766.333 τόνων χάθηκαν τα 375. Από τα 55 επιβατικά καταστράφηκαν τα 52. Από τα 640 ιστιοφόρα καταστράφηκαν τα 472 και από τα 21 ρυμουλκά τα επτά.

Οι υλικές θυσίες του ελληνι­κού λαού μπορούν να εκτιμη­θούν εάν στα προαναφερθέντα προστεθούν οι κινητές ιδιωτικές περιουσίες που χάθηκαν. «Χονδρικώς», οι ζημιές σε δολάρια και σύμφωνα με όσα στοιχεία μπόρεσαν να συγκεντρωθούν μπορούν να παρασταθούν με τα ακόλουθα:

Ό ελληνοϊταλικός πόλεμος και ή Ιταλική κατοχή κόστισαν στην χώρα μας 6.117.710.005 δολάρια. Αναλυτικά και σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση επί του Νομοσχεδίου περί κυρώσεως της συνθήκης ειρήνης με την Ιταλία οι ζημιές αυτές στους κυριότε­ρους κλάδους της Εθνικής μας Οικονομίας έχουν ως έξης:

Βιομηχανία δολάρια 84.817.057

Εμπόριο δολάρια 53.760.000

Εργοστάσια παραγωγής ηλε­κτρισμού δολάρια 26.155.000

Ορυχεία δολάρια 4.891.362

Εργοστάσια άλατος και παστών δολάρια 575.294

Τουριστικά κέντρα κ.λπ. δολάρια 3.237.248

Εμπορική Ναυτιλία δολάρια 19.055.425

Λιμένες και διώρυγες δολάρια 22.746.958

Σιδηρόδρομοι και τροχιόδρομοι δολάρια 14.962.671.

Δρόμοι και δημόσιοι οδοί δολάρια 7.471.507

Γεωργικά προϊόντα δολάρια 30.124.631

Εργοστάσια δολάρια 30.598.507

Κτήνη δολάρια 81.762.359

Δάση δολάρια 17.746.381

Αλιεία δολάρια 1.272.320

Διοχετευτικά έργα κ.λπ. δολάρια 3.023.300

Μηχανήματα και εργαλεία δολάρια 6.093.000

Σχολεία, Εκκλησίες και Μουσεία δολάρια 6.995.487

Οικιακά και προσωπικά είδη δολάρια 448.707.043

Κτίρια δολάρια 132.672.043

Ιδιοκτησίες κατασχεθείσες σε κρατικές αποθήκες  δολάρια 217.766.043

Ταχυδρομικές και τηλεγραφικές υπηρεσίες δολάρια 4.480.000

Ζημίες  ατομικών  περιουσιών δολάρια 44.800.000

Μεγαλύτερες ήταν οι ζημιές από τη γερμανική Κατοχή οι όποιες έφθασαν τα 9.922.852.000 δολάρια.

Σημαντικές ήταν και οι ζημιές από τη βουλγαρική επι­δρομή και την κατάληψη ελληνικών εδαφών. ΟΙ ζημιές αυτές ανέρχονται στο ποσό των 556.831.580 δολαρίων.

Το σύν­ολο, λοιπόν, των ζημιών της χώ­ρας μας σε υλικά αγαθά έφθασε στο αστρονομικό ποσό των 16.697.394.594 δολαρίων.

Αλλά, αν η πείνα, η δυστυχία και oι καταστροφές ήταν για τον λαό μας μια από τις πιο πικρές «εμ­πειρίες» της Ιστορίας του, oι φυλακίσεις, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως , τα βασανιστήρια και οι «εκτελέσεις» υπήρξαν ό αληθινός   Γολγοθάς   του.

Οι θυσίες της 'Ελλάδος σε αν­θρώπινες ζωές σε σύγκριση με εκείνες όλων των άλλων κρατών που πήραν μέρος στον πόλεμο εί­ναι oι μεγαλύτερες, αφού το πο­σοστό είναι 7,0% για την Ελλάδα, 2,8% για τη Ρωσία, 2,2% για την 'Ολλανδία, 2,0% για τη Γαλλία, 1,8% για την Πολωνία, 1,7% για τη Γιουγκοσλαβία και 1,5% για το Βέλγιο.

Τα αίτια, στα όποια οφείλονται oι θυσίες της Ελλάδος σε αν­θρώπινες υπάρξεις, μπορούν να κατανεμηθούν ως έξης σύμφωνα με επίσημα στοιχεία:

1)  Έλληνοϊταλικός Πόλεμος νε­κροί 15.700

2)  Έλληνογερμανικός Πόλεμος νεκροί 8.000

3)  Πόλεμος δυνάμεως Μ. 'Ανα­τολής νεκροί 1.100

4)  Θυσίες Εμπορικού Ναυτικού νεκροί 3.500

5)  Συνεπεία βομβαρδισμού του αστικού πληθυσμού νεκροί 7.000

6) Υπολογισθέντες υπό Γερμανοϊταλών κατά την διάρκεια της Κατοχής νεκροί 80.000

7)  Εκτελεσθέντες υπό των Βουλγάρων κατά την διάρκεια της Κατοχής νεκροί 40.000

8)  Θανόντες συνεπεία πείνας κατά την διάρκεια της Κατοχής νεκροί 260.000

9)  Απαχθέντες όμηροι στη Γερμανία νεκροί 70.000

10)  Απαχθέντες όμηροι στην Ιταλία νεκροί 30.000

11)  Απαχθέντες όμηροι στη Βουλγαρία νεκροί 50.000

12)   Εκπατρισθέντες στη Μέση Ανατολή νεκροί 60.000

13)   Μείωση του πληθυσμού εκ των γεννήσεων και θάνατοι εκ κακουχιών της Κατοχής νεκροί 344.000 Σύνολο 969.300

Στον μακάβριο αυτό κατάλογο πρέπει να προστεθούν και οι χι­λιάδες ανάπηροι, άρρωστοι και ανίκανοι για εργασία. Είναι γνω­στό, ότι όσοι επέζησαν της λαί­λαπας του πολέμου αντιμετώπι­σαν πρόβλημα επιβιώσεως, αφού πέρασαν πολλά χρόνια, όσο να μπορέσει το κράτος να οργανω­θεί και με τη βοήθεια διεθνών οργανισμών να εξασφαλίσει τα βασικά είδη διατροφής.

Από έρευνα που είχε κάνει ό Αγγλος γιατρός Μάκ Ντάγκλας, που τότε υπηρετούσε στην ΟΥΝΡΑ, ανακοίνωσε ότι 600.000 Έλληνες ήταν φυματικοί και 300.000 περνούσαν το στάδιο της προφυματιώσεως.  Αν στους αριθμούς αυτούς προστεθούν και οι πάσχοντες από ελονοσία, πού έφθαναν το 1.000.000 και οι 400.000 άρρωστοι από άλλες ασθένειες, μπορεί να έχει κανείς μια πλήρη εικόνα των ερειπίων πού άφησε το έρεβος της τετρά­χρονης δουλείας. Ευτυχώς, πού ή ανθεκτικότητα της ράτσας και ή πίστη της στη ζωή και την πρό­οδο, της έδωσαν τη δύναμη να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να διεκδικεί μια θέση ανάμεσα στους ελεύθερους και προοδευ­μένους λαούς της Ευρώπης.

ΣΑΡΑΝΤΗΣ Π. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

Περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ»

Τ.160 /ΟΚΤΩΒΡΗΣ 1981