Όλοι κατασκοπεύουν όλους (και το ξέρουν)

Η πληροφορία είναι -και θα εξακολουθήσει να είναι- κρατικό προνόμιο. Γίνεται όμως σύμμαχοι να κατασκοπεύουν σύμμαχους; Φυσικά, αρκεί να μη γίνουν δημοσίως αντιληπτοί, όπως συνέβη μετά τις αποκαλύψεις Σνοουντεν. Σε αυτήν την περίπτωση τα κράτη θα πρέπει να δείχνουν έκπληκτα. Μέχρι να περάσει η επικοινωνιακή μπόρα.

TOY DANIEL VERNET (boulevard-exterieur.com)

Η  υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών σε ολόκληρο τον κόσμο από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) δίνει μια νέα ευκαιρία στην Ευρώπη να διχαστεί. Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χάνει την ευκαιρία να εκδηλώνει αυτόν το διχασμό.

Βέβαια, η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κάθε χώρα της Ε.Ε -μεταξύ αυτών και η Ελλάδα- και η οποία ξεσκεπάστηκε μετά τις συνταρακτικές αποκαλύψεις που έφερε στο φως της δημοσιότητας ο Έντουαρντ Σνόουντεν είναι διαφορετική σε κάθε περίπτωση και επομένως δεν υπάρχει μεταξύ τους σύγκριση. Υπάρχουν δύο πλευρές, αυτοί που «αποφασίζουν» και αυτοί που «εκτελούν». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Βρετανία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1946 σύναψε συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες (UKUSA) με σκοπό την παρακολούθηση των επικοινωνιών των αντίπαλων χωρών. Με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου η συμφωνία διευρύνθηκε με τη συμμετοχή συνολικά πέντε κρατών, όταν προσχώρησαν σε αυτήν ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Έτσι προέκυψε και η μετέπειτα ονομασία "Five Eyes". Οι πέντε συμμαχικές χώρες συμφώνησαν να μην κατασκοπεύουν η μία την άλλη, είχαν ωστόσο το δικαίωμα να κατασκοπεύουν για λογαριασμό όλων των υπολοίπων.

Αυτή η συμφωνία έλαβε μεγαλύτερη δημοσιότητα τη δεκαετία του 1980, όταν ένας Σκοτσέζος δημοσιογράφος αποκάλυψε την ύπαρξη του δικτύου ηλεκτρονικής παρακολούθησης Echelon, με έδρες στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία. Το Echelon παρακολουθούσε για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών τις επικοινωνίες που πραγματοποιούνταν μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, κυρίως μεταξύ των επιχειρήσεων, με στόχο τη συγκέντρωση εμπι-στευτικών πληροφοριών για θέματα εμπορικής πολιτικής.

Αντί να σταματήσουν, αυτές οι πρακτικές παρακολούθησης εξελίχθηκαν μέσα σε διάστημα τριάντα χρόνων, επωφελούμενες από καινούργιες τεχνικές που προωθούσαν την ποικιλία των μέσων επικοινωνίας και συνέβαλλαν ταυτόχρονα στην ευκολότερη παρακολούθηση αυτών από τις μυστικές υπηρεσίες. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν προκαλεί έκπληξη η απουσία διαμαρτυρίας των βρετανικών αρχών μετά τις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν. Αντιθέτως, μάλιστα, η βρετανική εφημερίδα «The Guardian», που μαζί με τη γαλλική «Le Monde» και τη γερμανική «Der Spiegel» προχώρησε στη δημοσίευση μυστικών αρχείων της αμερικανικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA), διεξάγει επίσημη έρευνα για τη δημοσιοποίηση κρατικών μυστικών. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι εταίροι της Μεγάλης Βρετανίας είναι αρκετά ανήσυχοι, με αποτέλεσμα ο Βρετανός πρέσβης να κληθεί στο Βερολίνο από τη γερμανική κυβέρνηση. Όπως και στα κτήρια της αμερικανικής πρεσβείας, έτσι και η πρεσβεία της Αυτής Μεγαλειότητος θα είχε εξοπλιστεί για την παρακολούθηση της επικοινωνίας των Γερμανών πολιτικών ηγετών.

Στη Γερμανία, για την ακρίβεια, η αγανάκτηση που προκλήθηκε από τις παρακολουθήσεις της NSA είναι ακόμα πιο έντονη, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που αποκάλυψε ο Εντουαρντ Σνόουντεν, το κινητό τηλέφωνο της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ πρέπει να ήταν υπό παρακολούθηση τουλάχιστον από το 2002 μέχρι το 2012. Σε αυτό προστίθενται και οι δεκάδες εκατομμύρια τηλεφωνικές συνδέσεις τις οποίες παρακολούθησαν οι υπάλληλοι της NSA.

Ο Γερμανός βουλευτής των Πρασίνων και δικηγόρος Χανς Κρίσπαν Στρόιμπελε κατάφερε να συναντήσει τον Έντουαρντ Σνόουντεν στη Μόσχα. Ο Σνόουντεν προτίθεται να καταθέσει ενώπιον εξεταστικής επιτροπής στο γερμανικό Κοινοβούλιο, εάν η επιτροπή αυτή ακολουθεί το αμερικανικό πρότυπο. Η αντιπολίτευση ασκεί πιέσεις στην κυβέρνηση προκειμένου να μπορέσει ο Σνόουντεν να πάει στη Γερμανία χωρίς να αντιμετωπίσει την απειλή έκδοσης του στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου θεωρείται προδότης. Πριν από τις εκλογές οι Σοσιαλδημοκράτες ήταν θετικά προσκείμενοι σε αυτή την ιδέα εξέτασης του Σνόουντεν ως μάρτυρα. Έπειτα όμως από τη συμφωνία συνασπισμού με την Ανγκελα Μέρκελ, δείχνουν λιγότερο πεπεισμένοι.

Η καγκελάριος θεωρεί πως η κατασκοπία μεταξύ φίλων «δεν ενδείκνυται», δεν θέλει ωστόσο να υπερβάλλει όσον αφορά την κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις Βερολίνο-Ουάσιγκτον. Αντιθέτως μάλιστα, προσπαθεί να μειώσει τις εντάσεις. Γι’ αυτό το λόγο έστειλε στο Λευκό Οίκο τους πιο στενούς της συνεργάτες για τη σύναψη μιας «αντικατασκοπευτικής συμφωνίας» με τους Αμερικανούς. Έτσι η Γερμανία θα μπορεί να προσχωρήσει στη συμμαχία «Five Eyes», η οποία βρισκόταν αρχικά σε αντίπαλο στρατόπεδο.

Η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, διατηρεί στάση απόλυτης εχεμύθειας. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, η κοινή γνώμη των Γάλλων έχει κινητοποιηθεί ελάχιστα εναντίον των παρακολουθήσεων της NSA. Πολλοί λόγοι δικαιολογούν αυτή τη στάση. Εκεί είναι πιο διαδεδομένος ο σκεπτικισμός απέναντι στις πρακτικές που εφαρμόζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε αντίθεση με τη Γερμανία που, μετά τον πόλεμο, στήριξε την εθνική της ασφάλεια στην προστασία που της προσέφερε η Αμερική. Η κατάσταση παίρνει ακόμα πιο κυνικές διαστάσεις αφού, όπως ακούγεται να λένε στο Παρίσι, οι πάντες κατασκοπεύουν τους πάντες. Αυτό είναι κάτι που συνέβαινε πάντα και θα εξακολουθεί να συμβαίνει. Άλλωστε, η Γαλλία δεν αποφεύγει -έστω σε μικρό βαθμό- να χρησιμοποιεί τις μυστικές της υπηρεσίες για τέτοιου είδους αποστολές. Τέλος, οι γαλλικές αρχές θα εύχονταν οι Ευρωπαίοι να υιοθετούσαν μια πιο δραστική αντιμετώπιση όσον αφορά την προστασία προσωπικών δεδομένων στο Διαδίκτυο, ακόμα και αν ασκούνταν πιο άμεσος έλεγχος στις μεγάλες εταιρείες αυτού του κλάδου, που είναι κατά βάση αμερικανικές.

Αλλά ένας συντονισμός τέτοιου επιπέδου στην Ευρώπη μοιάζει να είναι ευσεβής πόθος. Σε αυτούς που ζητούν να προχωρήσουν οι Ευρωπαίοι σε διάβημα εναντίον των Αμερικανών για την παύση, ή τουλάχιστον τον περιορισμό, της παραβατικής δραστηριότητας της NSA, οι κυβερνήσεις απαντούν ότι πρόκειται για μια αμφίπλευρη υπόθεση. Η πληροφορία εξακολουθεί να είναι κρατικό προνόμιο.  

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΕΛΕΝΗ ΠΑΝΤΑΖΗ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «Ε»