Γιώργος Καπόπουλος : Αντιπαράθεση ή συνδιαχείριση;

Αντιπαράθεση ή συνδιαχείριση;

 

Οι πυρετώδεις διαβουλεύσεις με πρωταγωνιστή τον Ολάντ για τη σύμπηξη συμμαχίας κατά των τζιχαντιστών δεν αφορά μόνον τη συναινετική σταθεροποίηση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Είναι εκ των πραγμάτων μια πρόκληση να τεθεί ένα πλαίσιο των διεθνών ισορροπιών, καθώς έχουν περάσει 25 χρόνια από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και η αδυναμία συνεννόησης ΗΠΑ-Ρωσίας παράγει επικίνδυνη αποσταθεροποίηση, ενώ Ουάσιγκτον και Πεκίνο είναι ταυτόχρονα αλληλοεξαρτώμενοι εταίροι στην οικονομία και στα όρια του θερμού ναυτικού επεισοδίου στη νότια Σινική Θάλασσα.

Αν το τρομοκρατικό πλήγμα στο Παρίσι υπαγορεύει ιερά συμμαχία κατά των τζιχαντιστών, με πρωταγωνιστές τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, το ερώτημα που τίθεται είναι αν με αφορμή και εφαλτήριο την επικείμενη εκστρατεία κατά του τζιχαντιστικού χαλιφάτου στη Συρία και στο Ιράκ μπορεί να αναζητηθεί μια άτυπη συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων. Παλαιών και αναδυόμενων, μια φόρμουλα της γεωπολιτικής εκδοχής της ομάδας G20 για την αποφυγή αντιπαράθεσης και τη διασφάλιση της συνδιαχείρισης των περιφερειακών κρίσεων.

Στον 20ό αιώνα, με εμπνευστές αντίστοιχα δύο προέδρους των ΗΠΑ, τον Ουίλσον και τον Ρούσβελτ, επιχειρήθηκε να κατοχυρωθεί ένα παρόμοιο πλαίσιο πρώτο με την Κοινωνία των Εθνών και στη συνέχεια με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Η ΚΤΕ αποσαθρώθηκε τη δεκαετία του 1930 ως παταγώδης αποτυχία, ενώ ο ΟΗΕ απογοήτευσε όσους περίμεναν την αναβάθμισή του μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Και όμως η ρεαλπολιτίκ της συνδιαχείρισης των κρίσεων έγινε πραγματικότητα πριν από δύο αιώνες και χάρισε στην Ευρώπη έναν αιώνα χωρίς γενικευμένο πόλεμο μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Στο Συνέδριο της Βιέννης (1814-15) Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία και Αυστρία δεν τερμάτισαν απλώς τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Κατοχύρωσαν τη συνδιαχείριση όλων των μελλοντικών κρίσεων στη λογική ότι η διαφύλαξη της σταθερότητας είναι μικρότερου κόστους από ό,τι η ανεξέλεγκτη μετεξέλιξη μιας περιφερειακής σύγκρουσης σε γενικευμένη σύρραξη.

Ο Κάστελρη για τη Βρετανία, ο Ταλεϋ­ράνδος για τη Γαλλία, ο Μέτερ­νιχ για την Αυστρία και ο Ιωάννης Καποδίστριας για τη Ρωσία έδωσαν στη «γηραιά ήπειρο» έναν αιώνα χωρίς πανευρωπαϊκό πόλεμο, αλλά με αυτόματη τις περισσότερες φορές συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων στον τερματισμό τοπικών συγκρούσεων παρά τις αντιπαλότητες και τους ανταγωνισμούς τους εντός και εκτός Ευρώπης.

Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη. Μέχρι πρόσφατα οι ΗΠΑ πίστευαν στην ψευδαίσθηση επιβολής μιας Pax Americana, αρχής γενομένης από την ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοδυτική Ασία. Σήμερα έχουν εγκαταλείψει τον μονομερή ηγεμονισμό-παρεμβατισμό στις παραπάνω περιοχές, αλλά η σύλληψή τους για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων παραμένει παγιδευμένη σε στρατοπεδική λογική.

Η Ουάσιγκτον, που πέτυχε τη συγκρότηση ενιαίας αγοράς στον Ειρη­νικό με τη Συμφωνία ΤΡΡ, που υπεγράφη πρόσφατα και ταυτόχρονα θέλει μια ενιαία αγορά Βόρειας Αμερι­κής- ΕΕ των 28, στο πλαίσιο της υπό διαπραγμάτευση συνθήκης ΤΤΙΡ, στην ουσία θέλει να θέσει τη Μόσχα και το Πεκίνο απέναντι στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων που θα έχει διαμορφωθεί ερήμην τους. Την τελευταία δεκαπενταετία ο τζιχαντισμός πρώτα με με την Αλ Κάιντα και στη συνέχεια με το Ισλα­μικό Κράτος εξαπλώθηκε στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποίησης που δεν επιτρέπει στεγανοποίηση και περιχαράκωση απέναντι σε έξωθεν απειλές, αλλά κυρίως πάνω στις ρωγμές που άνοιγαν οι συγκρουόμενες στοχεύσεις μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=31706&subid=2&pubid=64295054