Εθεάθησαν λύκοι στην Πάρνηθα

Έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια απουσίας του είδους, η Περιβαλλοντική Οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ επιβεβαιώνει την πρόσφατη επανεμφάνιση του λύκου στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας.

Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ, που δραστηριοποιείται για πάνω από 10 χρόνια στη μελέτη και διατήρηση των μεγάλων σαρκοφάγων στην Ελλάδα, διεξήγαγε έρευνα με εργασίες πεδίου και χρήση ειδικών αυτόματων φωτογραφικών διατάξεων υπέρυθρου, οι οποίες παρέμειναν ενεργές για 6 μήνες κατόπιν σχετικού αιτήματος για τεχνική βοήθεια από το Δασαρχείο Πάρνηθας τον Σεπτέμβριο του 2014.

Οι κάμερες τοποθετήθηκαν από τον δρ. βιολόγο της ΚΑΛΛΙΣΤΩΣ Γιώργο Ηλιόπουλο και τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν αφορούν την παρουσία μιας αγέλης λύκων 7-8 ατόμων. Τα αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν στο Δασαρχείο Πάρνηθας και τον Φ.Δ. Πάρνηθας προς ενημέρωσή τους τον Σεπτέμβρη του 2015, αλλά και τον Οκτώβρη του 2015 μετά από επικαιροποίηση.

Η επανεμφάνιση του λύκου τόσο στην περιοχή της Πάρνηθας όσο και στην ευρύτερη περιοχή ερμηνεύεται αποκλειστικά και μόνο με την διαδικασία της φυσικής επαναποίκισης από άτομα του είδους σε διασπορά, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, με την σταδιακή επανεμφάνιση λύκων σε περιοχές της πρότερης κατανομής του είδους στην Στερεά Ελλάδα.

Η φυσική δάσωση σε μεγάλες εκτάσεις της ημιορεινής και ορεινής ζώνης, που ακολούθησαν την σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου και την ορθολογικότερη διαχείριση των δασών, η βελτίωση του νομικού καθεστώτος προστασίας του λύκου και της αρκούδας, και η επανάκαμψη των οπληφόρων, όπως ο αγριόχοιρος και το ζαρκάδι στην Ηπειρωτική Ελλάδα και το ελάφι στον Ε.Δ Πάρνηθας, αποτέλεσαν τις βασικότερες αιτίες για την σταδιακή επανάκαμψη του είδους σε περιοχές όπου είχε παλιότερα εξαφανισθεί.

Παρόμοια τάση επανάκαμψης των μεγάλων σαρκοφάγων θηλαστικών (αρκούδα, λύκος, λύγκας, αδηφάγος) καταγράφεται πλέον σε ολόκληρη της Ευρώπη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2014 στο επιστημονικό περιοδικό Science και στην οποία συμμετείχε και η ΚΑΛΛΙΣΤΩ, παρέχοντας δεδομένα παρουσίας για τον λύκο και την αρκούδα στην Ελλάδα.

Σαν βασικότερες αιτίες της παρατηρούμενης επανάκαμψης αποτελούν η βελτίωση και αποκατάσταση των βιοτόπων τους και η θεσμοθέτηση ενός ικανού Ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου προστασίας και διαχείρισής τους. Για την διαχείριση αυτής της επανάκαμψης η ΕΕ σύστησε τον Ιούνιο 2014 την «Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Συνύπαρξη Ανθρώπων και Μεγάλων Σαρκοφάγων». Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει επιλεγεί από την ΕΕ μαζί με την Γερμανική εταιρεία συμβούλων adelphi για την τεχνική υποστήριξη του έργου της Πλατφόρμας.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η εμφάνιση του λύκου στον Ε.Δ. Πάρνηθας, όπως εξάλλου ισχύει και στο σύνολο της κατανομής του είδους στην Ευρώπη, δεν αποτελεί απειλή για τους περιπατητές της Πάρνηθας, καθώς οι λύκοι φοβούνται τον άνθρωπο. Παρόλα αυτά, η παρουσία του είδους στην περιοχή, μπορεί να συνοδευτεί από ζημιές στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να υπάρξει σχετική μέριμνα για την ενίσχυση των μεθόδων φύλαξης και προστασίας των κοπαδιών.

Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα της απαιτούμενης ενίσχυσης είναι η τοποθέτηση ηλεκτροφόρου περίφραξης γύρω από τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και η χρήση καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών. Μάλιστα η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει ένα πανελλαδικό δίκτυο ανταλλαγών ή δωρεών τέτοιων σκύλων μεταξύ κτηνοτρόφων.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο λύκος, ως ανώτερος θηρευτής, αναμένεται να επιδράσει θετικά στο οικοσύστημα της Πάρνηθας και στον αυτόχθονα πληθυσμό του ελαφιού. Φυσικά, η αλληλεπίδραση των δύο ειδών πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά.

http://www.sofokleousin.gr/archives/265776.html

50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Η ΑΓΡΙΑ ΖΩΗ ΞΑΝΑΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ

Οι λύκοι επέστρεψαν στην Πάρνηθα

Ζώο περήφανο, σύμβολο της άγριας ζωής, αλλά και παρεξηγημένος κομιστής του φόβου, ο λύκος, αν και κυνηγήθηκε ανά τους αιώνες, φαίνεται να επανακάμπτει σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας. Και σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, από τις τελευταίες έρευνες της περιβαλλοντικής οργάνωσης Καλλιστώ, οι λύκοι έχουν επιστρέψει ύστερα από πενήντα χρόνια στα βόρεια της Αττικής.

Credit photo: Γιώργος Ηλιόπουλος/ΚΑΛΛΙΣΤΩ

Πριν από έναν χρόνο το Δασαρχείο Πάρνηθας ζήτησε τη συνδρομή της Καλλιστώς για τη διεξαγωγή έρευνας σε σχέση με την πιθανή επανεμφάνιση του λύκου στην περιοχή, καθώς τα τελευταία χρόνια υπήρχαν παρατηρήσεις ζώων που έμοιαζαν με λύκους, μαρτυρίες κτηνοτρόφων, αλλά και η εύρεση ενός νεκρού ζώου που έμοιαζε με λύκο.

Ο βιολόγος της Καλλιστώς κ. Γιώργος Ηλιόπουλος έστησε έναν μικρό αριθμό από κάμερες, σε διαφορετικές περιοχές του Εθνικού Δρυμού, θέσεις επιστημονικά επιλεγμένες με βάση την εκτίμηση της πιθανότερης θέσης για την παρουσία των λύκων.

Από τον Αύγουστο του 2014 έως τον Μάιο του 2015, οι κάμερες αυτές κατέγραψαν την παρουσία λίγων ατόμων, τόσο ενηλίκων όσο και νεαρών, και πλέον τα ευρήματα μελετώνται από τους υπεύθυνους για να παραχθούν τα επιστημονικά συμπεράσματα.

Επιβεβαίωση

Οπως αναφέρει ο κ. Ηλιόπουλος: «Η εξακρίβωση της παρουσίας των λύκων της Πάρνηθας ήταν κάτι αναμενόμενο, περισσότερο επιβεβαίωση, καθώς υπήρχαν φήμες ήδη από το 2012, παρά έκπληξη. Γνωρίζαμε μάλιστα ότι οι λύκοι είχαν επιστρέψει στον Ελικώνα από το 2005, επομένως ήταν φυσικό ένα ζώο με τόσο μεγάλες επικράτειες να βρεθεί σύντομα και στην Πάρνηθα».

Το πρώτο γενικό αποτέλεσμα της έρευνας ορίζει ως ελάχιστο πληθυσμιακό μέγεθος τον μέγιστο αριθμό λύκων που καταγράφηκαν ταυτόχρονα σε μια σειρά φωτογραφιών. Στις 21 Νοεμβρίου 2014 καταγράφηκε μια αγέλη οχτώ λύκων, μέσα στην οποία υπήρχαν ενήλικοι αλλά και νεαροί λύκοι.

Οι πρώτες φωτογραφίες λύκων στην Πάρνηθα ύστερα από 50 χρόνια, οι οποίες απέδειξαν την ύπαρξή τους στο βουνό.

Οι κάμερες κατέγραψαν επίσης την παρουσία πολλών αδέσποτων σκυλιών, κάτι που οφείλεται στις αθρόες και ανήθικες απελευθερώσεις κατοικίδιων ζώων στο βουνό, στα οποία η παρουσία των λύκων ασκεί ευνοϊκή επίδραση καθώς τα εκτοπίζουν. Επίσης, στις περιοχές των ερευνών βρέθηκαν περιττώματα λύκων τα οποία περιέχουν τρίχες από ελάφια. Παράλληλα ένα ακόμα εντυπωσιακό περιστατικό εμφάνισης λύκου σημειώθηκε ακόμα πιο νότια, στην περιοχή των Γερανείων, όπου ένα αποπροσανατολισμένο νεαρό άτομο παρατηρήθηκε στα περίχωρα της πόλης του Λουτρακίου.

Οι λύκοι είχαν να φανούν στην Αττική από τα μέσα της δεκαετίας του '60, καθώς για χρόνια οι παγάνες και τα δηλητηριασμένα δολώματα είχαν αφανίσει το είδος στα βουνά όλης της Ελλάδας. Σε αυτή την εξόντωση είχε συντελέσει και η αμοιβή του κράτους για κάθε νεκρό λύκο, καθώς θεωρούνταν επίσημα «επιβλαβές θήραμα» μέχρι και το 1991.

Τα ελάφια της Πάρνηθας συντηρούν τους πληθυσμούς των λύκων στο βουνό.

Οπως φαίνεται, οι λύκοι στην Ελλάδα ακολούθησαν τον ίδιο κύκλο επανεμφάνισης που παρατηρείται εδώ και χρόνια και στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια οι λύκοι έχουν εμφανιστεί ξανά στη νότια Γαλλία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Τσεχία και στην Ουγγαρία, σε περιοχές από τις οποίες απουσίαζαν για δεκαετίες. Οι μαζικές επανεμφανίσεις λύκων σε όλη την Ευρώπη καταρρίπτουν και τον ελληνικό «μύθο της υπαίθρου» που θέλει να ερμηνεύσει το γεγονός της αύξησης ή επανεμφάνισης κάποιου άγριου ζώου στη γνωστή φράση «οι οικολόγοι τα αμολήσανε».

Η επέκταση της επικράτειας του λύκου στη χώρα μας παρατηρείται εδώ και δύο δεκαετίες και κύρια αίτια είναι η μείωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις ορεινές περιοχές και ακολουθούν η μείωση των δηλητηριασμένων δολωμάτων, το νομικό καθεστώς προστασίας που ισχύει, η σχετική αύξηση των οπληφόρων ζώων (αγριόχοιροι, ζαρκάδια, ελάφια), αλλά και η ίδια η επεκτατική συμπεριφορά του είδους, το οποίο καλύπτει τεράστιες αποστάσεις προς εύρεση κατάλληλου ενδιαιτήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι ο λύκος, κατά τους ιστορικούς χρόνους, υπήρξε το θηλαστικό με τη μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωση στον πλανήτη, ύστερα βέβαια από τον άνθρωπο. Οι λύκοι της Πάρνηθας ακολούθησαν σε διάστημα χρόνων μια πορεία που από την κεντρική Πίνδο, τους οδήγησε στην Αττική μέσω της ορεινής αλυσίδας Παρνασσού-Ελικώνα-Κιθαιρώνα.

Η φυσική διαδικασία φαίνεται ότι βρήκε, ή ότι θα βρει, στην Πάρνηθα τις κατάλληλες συνθήκες εποικισμού, καθώς η παρουσία των εκατοντάδων ελαφιών, εξασφαλίζει επαρκή τροφή για έναν μικρό αριθμό λύκων. Το συναρπαστικό για τους βιολόγους είναι το γεγονός ότι παρακολουθούν τον εποικισμό των λύκων στην Πάρνηθα από την αρχή του και οι έρευνες που θα ακολουθήσουν θα καταλήξουν σε πρώτης τάξεως συμπεράσματα σχετικά με την επιβίωση της άγριας φύσης.

Εντούτοις δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν και οι πραγματικές καταστροφές στην κτηνοτροφία, κάτι που δεν θα γινόταν αν δεν είχαμε στο παρελθόν αφανίσει από τα βουνά μας, τα θηράματα του ζώου.

Πρόληψη
Οι αποζημιώσεις που ανά καιρούς δίνονταν, μόνο επικουρικά μπορούν να βοηθήσουν σε ένα πρόβλημα που χρειάζεται μια ολιστική αντιμετώπιση.

Από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης είναι η χρήση των ελληνικών ποιμενικών σκύλων και η Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει ένα πανελλαδικό δίκτυο ανταλλαγών ή δωρεών τέτοιων σκύλων μεταξύ κτηνοτρόφων.

Και βέβαια δεν εγείρεται κάποιος ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας, καθώς οι λύκοι έχουν μάθει εδώ και δεκαετίες να φοβούνται τον άνθρωπο και στη θέα του τρέπονται σε φυγή. (Μπορεί να ακούγεται εντυπωσιακό ως νέο η ύπαρξη λύκων στην Πάρνηθα, εντούτοις απλά το ζώο έφυγε για κάποια χρόνια και επέστρεψε, όταν οι συνθήκες γίνανε ευνοϊκές, στις ίδιες βουνοπλαγιές που ζούσε άγριο και περήφανο εδώ και αιώνες).

ΔΑΥΙΔ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64284339