Οι 7 «βόμβες» που απειλούν την Ευρώπη με αναζωπύρωση του προσφυγικού

ΚΑΥΤΑ ΜΕΤΩΠΑ 

ΣΕ ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Την ώρα που η Ευρώπη σαστισμένη αναζητά τρόπους ν' αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες ροές προσφύγων στην ιστορία της, με περιφερειακές πολιτικές αγκυλώσεις αλλά και ταυτόχρονα μια παραδοσιακά ανοιχτή προσέγγιση υποδοχής ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί, περιοχές του κόσμου τροφοδοτούν ατέρμονα τον μύλο της προσφυγιάς.

Εκθεση ομάδας ειδικών των Ηνωμένων Εθνών, που επισημαίνει τον κίνδυνο επιδείνωσης των κρίσεων, εντός του επόμενου εξαμήνου, σε εστίες έντασης από το Μπουρούντι έως το Αφγανιστάν, ρίχνει βαριά σκιά σε οποιαδήποτε πρόβλεψη για την εξέλιξη της κατάστασης και διαγράφει το πλαίσιο μιας μακράς και δύσκολα διαχειρίσιμης δοκιμασίας.

Η έκθεση «Alert, Early Warning and Readiness» που δημοσιεύεται σε εξαμηνιαία βάση, από ομάδα ειδικών του ΟΗΕ επιφορτισμένη με την πρόβλεψη των επόμενων πιο πιθανών καταστροφών που δύνανται να δημιουργήσουν ανάγκες ανθρωπιστικής βοήθειας, είναι παραπάνω από δυσοίωνη. Προειδοποιεί για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της Λιβύης, ένα νέο πραξικόπημα στο Μπουρούντι, την κατάληψη περισσότερων εδαφών από ισλαμιστές μαχητές στο Αφγανιστάν και το Μάλι, όπως και για τον κίνδυνο λιμού ?λόγω της ξηρασίας? στην Αιθιοπία.

Σύμφωνα με την έκθεση, η αποτυχία σύναψης μιας πολιτικής συμφωνίας στη Λιβύη για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, θα προκαλέσει πιθανόν ρήξη μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης και του στρατού, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό. Στη χώρα δρουν ανεξέλεγκτα, ομάδες πολιτοφυλάκων, τζιχαντιστών, αλλά και κοινών εγκληματιών, με τυφλές επιθέσεις, μαζικές εκτελέσεις, αυθαίρετες συλλήψεις και απαγωγές. Ταυτόχρονα η Λιβύη αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για εκτοπισθέντες γειτονικών χωρών που συχνά πέφτουν θύματα αδίστακτων διακινητών. «Απούσης μιας νόμιμης κυβέρνησης, η Λιβύη ενδεχομένως θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν κλιμακούμενο εμφύλιο πόλεμο, χάνοντας κάθε πιθανότητα αποκατάστασης της σταθερότητας ή επίτευξης πολιτικής λύσης στο εγγύς μέλλον», υπογραμμίζεται.

Την ίδια ώρα, άλλες περιοχές δίνουν τη δική τους μάχη και αιμορραγούν, ξεσηκώνοντας ανεξέλεγκτα κύματα εκτοπισθέντων είτε γιατί δυσκολεύονται να σταματήσουν νέες σφαγές από μέρους των ισλαμιστών μαχητών της Μπόκο Χαράμ που δρουν στη Νιγηρία και τις γειτονικές της χώρες είτε γιατί μαστίζονται από τις βίαιες συνέπειες του φαινομένου Ελ Νίνιο. Στην έκθεση γίνεται σαφής αναφορά στις ανεπάρκειες της ειρηνευτικής δύναμης στο Μάλι, που δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί την κυβέρνηση, αλλά και στην αδυναμία αυτής στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία να εγγυηθεί την ασφάλεια.

Αύξηση των κρουσμάτων βίας
Το Μπουρούντι, της κεντρικής Αφρικής, που υπήρξε επίκεντρο της γενοκτονίας το 1994 μεταξύ των φυλών Χούτου και Τούτσι, έρχεται τώρα αντιμέτωπο με μια νέα κρίση. Τα κρούσματα βίας μετεκλογικά αυξάνονται, με ανοιχτό το ενδεχόμενο εκδήλωσης πραξικοπήματος. Δολοφονίες χωρίς δίκες, συλλήψεις και βασανισμοί αλλά και απειλές εναντίον πολιτών που καταχωρίζονται ως «αντιπολιτευόμενοι», διευρύνουν την απόσταση μεταξύ διαφόρων κοινοτήτων και διογκώνουν τις προσφυγικές ροές.

Ενας άλλος μεγάλος εχθρός για τις περιοχές κυρίως της ανατολικής Αφρικής είναι το φαινόμενο Ελ Νίνιο και οι δραματικές του συνέπειες που πλήττουν με φονική ξηρασία χώρες όπως η Αιθιοπία αλλά και με καταστροφικές πλημμύρες, πολλές περιοχές της Σομαλίας και της Κένυας. Υπολογίζεται ότι μέσα στους επόμενους μήνες παραπάνω από 8 εκατ. άνθρωποι, στις πληγείσες περιοχές, θα χρειαστούν βοήθεια.

Το Αφγανιστάν αποτελεί από μόνο του μια ιδιαίτερη περίπτωση. Η δράση των ανταρτών (Ταλιμπάν και άλλων) σε συνδυασμό με τη στρατολόγηση εθελοντών από το ΙΚ και άλλες ακραίες ομάδες δημιουργούν κύματα εσωτερικά εκτοπισθέντων, πολλοί από τους οποίους αναζητούν τρόπο να εγκαταλείψουν τη χώρα. Περίπου 80.000 Αφγανοί ζήτησαν άσυλο στην Ευρώπη στο πρώτο εξάμηνο του 2015 και ειδικά στη Γερμανία αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων και μεταναστών μετά τους Σύρους.

Καταγεγραμμένα στοιχεία δείχνουν ότι, καθημερινά, περίπου 3.000 Αφγανοί περνούν παρανόμως τα σύνορα προς το Ιράν. Από εκεί συνεχίζουν προς την Τουρκία όπου επιβιβάζονται σε πλοιάρια με προορισμό τη Λέσβο και την Κω, που θα χρησιμοποιήσουν ως ενδιάμεσο σταθμό για το πέρασμά τους από τα Βαλκάνια προς τη Βόρεια Ευρώπη.

Αυτή η τεράστια αύξηση του αριθμού των προσφύγων από το Αφγανιστάν (αναλυτές εκτιμούν ότι από τη χώρα αυτή φουσκώνει σταδιακά το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα προς τη Δύση μετά τη Συρία), θέτει ταυτόχρονα ένα θεμελιώδες ερώτημα στους Δυτικούς όσον αφορά την επιτυχία των περίπου 14 ετών στρατιωτικής επέμβασης αρχικά και προσπάθειας ανοικοδόμησης και ανασύστασης της χώρας, στη συνέχεια.

Οι πολιτικοί κίνδυνοι στους οποίους αναφέρεται η έκθεση αναμένεται να αυξήσουν τον αριθμό των ανθρώπων που θα έχουν ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας σε διεθνές επίπεδο κατά 1,9 εκατ. Επισημαίνεται ωστόσο πως ο αριθμός αυτός παραμένει πολύ μικρότερος από τους ανθρώπους που θα χρειαστούν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν φυσικές καταστροφές, ειδικά αυτές που προκαλεί το φαινόμενο Ελ Νίνιο. Αυτό, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα έχει ως συνέπεια 500.000 άνθρωποι στο Κέρας της Αφρικής να χρειαστούν επισιτιστική βοήθεια, ενώ επιπλέον 4,1 εκατ. να διατρέξουν κίνδυνο στα νησιά του Νότιου Ειρηνικού Ωκεανού, καθώς και αρκετά εκατομμύρια στην ανατολική Αφρική.

Αν κανείς εντάξει τα στοιχεία αυτά στο σκηνικό που έχει διαμορφωθεί με τις τεράστιες ροές Σύρων προσφύγων μπορεί να έχει μια γενικότερη εικόνα, αφού σύμφωνα με τον ΟΗΕ μιλάμε για «μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού στη σύγχρονη ιστορία».

Ρεκόρ αφίξεων
Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 218.000 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ευρώπη διασχίζοντας τη Μεσόγειο τον Οκτώβριο -σχεδόν ο ίδιος αριθμός με αυτούς που έφτασαν σε όλη τη διάρκεια του 2014- καταγράφοντας νέο ρεκόρ αφίξεων σε έναν μήνα έπειτα από αυτό του Σεπτεμβρίου. Παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες οι πρόσφυγες και οι μετανάστες συνέχισαν να συρρέουν στην Ευρώπη. Η μεγάλη πλειονότητα, 210.000 άνθρωποι έφθασαν στην Ελλάδα, κυρίως στη Λέσβο, από την Τουρκία. Στην Ιταλία έφτασαν συνολικά 8.129 πρόσφυγες και μετανάστες τον Οκτώβριο, έναντι περισσότερων από 15.000 την ίδια περίοδο πέρυσι. Οι ειδικοί αποδίδουν τη μείωση αυτή στο γεγονός ότι οι Σύροι πρόσφυγες δεν διέρχονται πλέον από την Ιταλία, αλλά από την Τουρκία και την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής, η UNHCR προβλέπει ότι έως και 700.000 πρόσφυγες και μετανάστες θα αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη φέτος, ακολουθώντας την επικίνδυνη διαδρομή της Μεσογείου και ότι τουλάχιστον άλλοι τόσοι θα το κάνουν το 2016.

ΜΑΛΙ
Η έλλειψη ειρηνευτικής διαδικασίας και ο κατακερματισμός ενόπλων ομάδων που μάχονται για την κατάκτηση εδαφών στο βόρειο τμήμα της χώρας διαμορφώνουν σκηνικό απόλυτης αστάθειας. Ωστόσο, το γεγονός ότι ο πληθυσμός είναι διάσπαρτος σε μια μεγάλη γεωγραφική έκταση όπως και το ότι οι κάτοικοι έχουν «εξοικειωθεί» με την ανασφάλεια περιορίζουν τις κινήσεις των εκτοπισθέντων που απομακρύνονται μόνο προσωρινά από τις περιοχές που κατοικούν. Η ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας είναι τεράστια και θα διογκωθεί εντός του εξαμήνου.

ΣΥΡΙΑ
Περίπου 23 εκατ. άνθρωποι διέμεναν στη Συρία πριν από την έναρξη του πολέμου τον Μάρτιο του 2011. Περίπου οι μισοί έχουν έκτοτε εκτοπιστεί: 7,6 εκατ. είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι και 4,2 εκατ. έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους προς το εξωτερικό, σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Το 50% και πλέον των 700.000 προσφύγων που διέπλευσαν τη Μεσόγειο φέτος ήταν Σύροι πολίτες. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη είναι «μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού (πληθυσμών) στη σύγχρονη Ιστορία».

ΛΙΒΥΗ
Η αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας με την απόρριψη του σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών μεγέθυνε το κενό πολιτικής και ασφάλειας που έρχονται να καλύψουν ομάδες πολιτοφυλάκων, τζιχαντιστών αλλά και εγκληματιών με τυφλές επιθέσεις, μαζικές εκτελέσεις, αυθαίρετες συλλήψεις και απαγωγές. Στο ποτάμι των ανθρώπων που προσπαθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, προστίθενται και άλλοι που απλώς τη χρησιμοποιούν ως ενδιάμεσο σταθμό και πέφτουν συχνά θύματα αδίστακτων διακινητών.

AΦΓΑΝΙΣΤΑΝ
Στο πρώτο μισό του 2015 κατεγράφη τεράστια ενίσχυση των συγκρούσεων από πλευράς συχνότητας αλλά και έντασης. Η δράση των ανταρτών (Ταλιμπάν και άλλων) σε συνδυασμό με τη στρατολόγηση εθελοντών από το ΙΚ και άλλες ακραίες ομάδες δημιουργεί κύματα εσωτερικά εκτοπισθέντων, πολλοί από τους οποίους αναζητούν τρόπο να εγκαταλείψουν τη χώρα. Περίπου 80.000 Αφγανοί ζήτησαν άσυλο στην Ευρώπη στο πρώτο εξάμηνο του 2015 και είναι η μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων και μεταναστών στη Γερμανία μετά τους Σύρους.

ΑΙΘΙΟΠΙΑ
Λόγω των αναγκών που δημιούργησε η παρατεταμένη ξηρασία, η κυβέρνηση της Αιθιοπίας διέθεσε τα αποθέματα τροφίμων που είχε, μόνο που ούτε οι αυξημένες ανάγκες καλύφθηκαν, ενώ ταυτόχρονα μεγάλωσε ο αριθμός των ατόμων που χρήζουν βοηθείας. Αναζητήθηκε σχέδιο δράσης, αλλά ο χρόνος παράδοσης της βοήθειας που μπορεί να εξασφαλιστεί φθάνει τους τρεις μήνες, διάστημα στο οποίο θα έχει κριθεί η επιβίωση πολλών ανθρώπων στη χώρα.

ΜΠΟΥΡΟΥΝΤΙ
Τα κρούσματα βίας μετεκλογικά αυξάνονται, με ανοιχτό το ενδεχόμενο εκδήλωσης πραξικοπήματος. Δολοφονίες χωρίς δίκες, συλλήψεις και βασανισμοί αλλά και απειλές εναντίον πολιτών που καταχωρίζονται ως «αντιπολιτευόμενοι» διογκώνουν τις προσφυγικές ροές.

ΝΙΓΗΡΙΑ
Οι επιθέσεις της Μπόκο Χαράμ εναντίον πολιτών καθώς και οι επιχειρήσεις καταστολής εσωτερικών εξεγέρσεων έχουν ως αποτέλεσμα να καταγράφεται έντονη κινητικότητα κυρίως στις βορειοανατολικές περιοχές της χώρας. Το πλήθος των ανθρώπων που αναζητούν τρόπους να εγκαταλείψουν τη χώρα αυξάνεται διαρκώς.

Κατερίνα Τζαβάρα

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=64284335