Ένα
από τα σιβυλλικά λαξεύματα προφανώς προερχόμενο από τη γνωστή ομηρική φράση «άχθος αρούρης» χαρακτηριστική για τους ανθρώπους που πέρα από το βάρος τους
πάνω στη γη δεν έχουν τίποτε περισσότερο να προσφέρουν
Ο παππούς μου Κωνσταντίνος
Τσαγκαράκης, δικαστής κάπου εκεί στα 1930, αλλά και δημοδιδάσκαλος στο χωριό
των Μαλίων Κρήτης στις αρχές του περασμένου αιώνα, συνήθιζε να μας
επαναλαμβάνει πολλές φορές την λαϊκή παροιμία «άνθρωπος αγράμματος ξύλο
απελέκητο» και πάντα τον θυμάμαι, απευθυνόμενο προς εμάς, τα εγγόνια του, να συμπληρώνει την φράση του ως εξής : "Παιδιά μου
όπως το ξύλο το απελέκητο, το κούτσουρο, είναι άνευ αξίας, έτσι κι ο αγράμματος
άνθρωπος δεν έχει καμιά αξία και είναι «άχθος αρούρης» δηλαδή «βάρος της γης»
που άγεται και φέρεται από τους επιτήδειους".
Και τα έλεγε αυτά, ο
πολυδιαβασμένος και με ευρύτητα πνεύματος, για την εποχή του, παππούς μου όχι
μόνο για να μας παροτρύνει να είμαστε καλοί μαθητές στο σχολείο και να
σπουδάσουμε αλλά και για να πλουτίζουμε διαρκώς τις εγκυκλοπαιδικές γνώσεις
μας, εκτός σχολείου, από μόνοι μας ασχολούμενοι με την λογοτεχνία, τους
κλασσικούς συγγραφείς, την ιστορία και τις επιστήμες. Και θυμάμαι ότι τόνιζε πολύ
αυτό το «από μόνοι σας».
Αυτά μου θύμισε σήμερα η
διαδικτυακή μου φίλη δημοσιογράφος κα Ρίτσα Μασούρα με μια εξαιρετική της
ανάρτηση περί παιδείας στο globalview.gr που αναδημοσιεύουμε εδώ :
Ρίτσα
Μασούρα : Χρειάζεται να ξαναμιλήσουμε
Παγίδες παντού, χωρίς
εξόδους διαφυγής. Εγκλωβισμένοι σαν τα ποντίκια που ολοφύρονται κάθε φορά που
κλείνει με πάταγο η φάκα και το τυρί έχει φαγωθεί. Χρόνια τώρα, όλο και
περισσότεροι συνωστιζόμαστε ανήμποροι πίσω από τα τρέχοντα γεγονότα, με μια
τάση να απεμπολούμε την έννοια Παιδεία που θεωρητικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε
αξιόλογα δείγματα συμπεριφοράς, αλλά και στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας κοντά στο
αξιακό πλαίσιο της ανθρώπων αυτής της χώρας.
Θυμάμαι τους γονείς μας
όταν έλεγαν ότι η ποιότητα στη ζωή είναι ΚΑΙ θέμα παιδείας, απόρροια
καλλιέργειας των νοητικών και ψυχικών μας δυνάμεων. Δεν μας τρομοκράτησαν ποτέ
οι γονείς μας, ούτε μας δημιούργησαν συνθήκες μελλοντικής υποταγής. Ήταν,
άλλωστε, η γενιά που πίστευε στην ελευθερία του ατόμου και απεμπολούσε τη
βαρβαρότητα των ενστίκτων. Από την άλλη όμως συχνά μας επεσήμαναν ότι το τελικό
αποτέλεσμα δεν εξαρτάται μόνο από μας, αλλά και από τους άλλους. Κυρίως δε από
το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό που θεωρητικά υποχρεούται να προαγάγει την
παιδεία, ενισχύοντας παράλληλα και τα θετικά χαρακτηρικά της κουλτούρας μας.
Παρατηρώντας σήμερα τις
εξελίξεις, θα έλεγα με πικρία πως καμιά από αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές
δεν είναι “εν ζωή”. Υπάρχουν βεβαίως τήδε κακείσε εύκολες απαντήσεις. Και στην
πλειοψηφία τους έρχονται από εκείνους που εξαντλούν τον αφοριστικό τους λόγο
στις ισχύουσες ανταγωνιστικές συνθήκες, στο διάχυτο φόβο και την αγωνία της
επιβίωσης, αλλά και στη φτώχεια που αλλοιώνει χαρακτήρες. Ψέγουν πολύ και τα
μίντια, τον μιμητισμό τους, τον τρόπο που διαχειρίζονται τη δημόσια εικόνα. Δεν
δίνουν σοβαρές απαντήσεις, δεν ολοκληρώνουν αίτιο και αιτιατό.
Παλιότερα λέγαμε πως η
ανατροφή πρωτίστως και στη συνέχεια η κουλτούρα μας θα μας οδηγούσαν σε ηθικές
αυτοδεσμεύσεις : αυτοπειθαρχία και προσέγγιση των θεμάτων με πνεύμα
δικαιοσύνης, ευθύτητας και εντιμότητας. Υπό την προϋπόθεση ότι και η πολιτική
τάξη θα εντασσόταν εξ αρχής σε αυτή την ορθολογικότητα.
Εκτιμώ ότι με ελάχιστες
εξαιρέσεις, τις τελευταίες δεκαετίες καμιά πολιτική ομάδα, οποιαδήποτε
ιδεολογία κι αν έφερε, καταξιώθηκε σε αυτό το κομμάτι. Κι έτσι, πολίτες και
πολιτικοί, οδηγηθήκαμε – μοιραίοι – στο σημερινό απαύγασμα απαξίωσης συστημάτων
που επί δεκαετίες στήριξαν οικογένειες και πολιτεία. Παγιδευμένοι πλέον σε
αδιέξοδες ατραπούς, όλοι μαζί ενώπιον της κρίσης, φωνάξαμε ότι αυτή η νέα
λαίλαπα δεν είναι οικονομική, αλλά κρίση ταυτότητας της κοινωνίας μας.
Προ ετών ο αείμνηστος
Νίκος Θέμελης είχε πει πως η κουλτούρα μας σε συνδυασμό με την παιδεία μας, δεν
στάθηκε ικανή να προτάξει αντίβαρα και να μετασχηματίσει την ευάλωτη κοινωνία
σε αυτοδύναμη και ανταποδοτική αξιών κοινωνία. Αντίβαρα που θα μπορούσαμε να
αντλήσουμε από το παλιό οπλοστάσιο του πολιτισμού και των λιγοστών ή των πολλών
κλασικών αρετών των γονιών, τις οποίες βεβαίως θα εμπλουτίζαμε με σύγχρονα
στοιχεία, διαμορφώνοντας εκ νέου την ταυτότητά μας.
Τώρα, παίζουμε με τους
αριθμούς. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα, τα πλεονάσματα, το χρέος. Η επιτακτική
ανάγκη επανατοποθέτησης σε θέματα παιδείας, κουλτούρας και ποιοτικής ζωής δεν
συζητείται από κανέναν. Χρειάζεται να ξαναμιλήσουμε, να ακούσουμε τη φωνή του
διπλανού μας, να βρούμε κοινές διαδρομές, να ανακτήσουμε το αξιακό μας σύστημα,
έστω και σοβατίζοντας το πρόχειρα. Κυρίως όμως να αποκτήσουμε κριτική ματιά στη
σύγχρονη ζωή, μετατρέποντας την κρίση σε ευκαιρία για όσα όλα αυτά τα χρόνια
απεμπολήσαμε. Ίσως έτσι, να υπάρξει μια χαραμάδα φωτός ανάμεσα στην ισοπεδωτική
δύναμη των αριθμών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου