Παναγιώτης Λιάκος : Η επανάκαμψη της Μεγάλης Ιδέας

 

Η Μεγάλη Ιδέα σε έναν πίνακα: Ο στρατηλάτης διάδοχος Κωνσταντίνος Α' υποδέχεται τον αγωνιστή του '21, τον στρατιώτη του Βυζαντίου και τον αρχαίο Ελληνα πολεμιστή. Ολοι τους στεφανώνονται από τη Δόξα της Ελλάδος

Η επανάκαμψη της Μεγάλης Ιδέας

Γράφει ο Παναγιώτης Λιάκος

Οι Έλληνες δεν υπάρχουν εδώ για να είναι πειθήνιοι, γονατισμένοι χρεοφειλέτες. Άλλη είναι η αποστολή τους

Τον Ιούνιο (1829) έπεσε η Σιλίστρια και στις 8/20 Αυγούστου τα ρωσικά στρατεύματα έφτασαν στην Αδριανούπολη. Αυτή η προέλαση ανησύχησε πολύ τόσο τον Wellington όσο και τους Τούρκους. Οι Τούρκοι βιάστηκαν να αποδεχτούν τη συνθήκη του Λονδίνου προτείνοντας συγχρόνως να αποτελέσουν την Ελλάδα ο Μοριάς και οι Κυκλάδες. Για μια στιγμή ο Wellington, όπως ακριβώς και οι Γάλλοι, σκέφτηκε να δημιουργήσει μια ελληνική αυτοκρατορία που θα έπαιρνε τη θέση της ηττημένης Τουρκίας και θα έπαιζε τον ρόλο του προστατευτικού προχαρακώματος απέναντι σε μία Ρωσία πολύ εκτεταμένη. Αλλά δεν είχε αντιληφθεί ότι οι Ρώσοι είχαν αλλάξει τακτική - ότι είχαν πάρει την απόφαση να διατηρήσουν την Τουρκία στη θέση του εξασθενημένου γείτονα».

Douglas Dakin «Η ενοποίηση της Ελλάδας 1170-1923», Αθήνα: 2012, Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σ. 100.

Η Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν μια αυταπάτη, μια πολεμόχαρη παραζάλη που είχε μεθύσει στα όρια της απώλειας των αισθήσεων μερικούς αδαείς περί τα πολιτικά, τα διπλωματικά και τα στρατιωτικά ζητήματα. Αυτό που αρκετοί μελετητές χαρακτηρίζουν «απόδραση από την πραγματικότητα» αποτελούσε τη μοναδική αξιόπιστη και επαρκή εξήγηση γιατί πρέπει να υπάρχει ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, να εξοπλίζεται, να προστατεύει και να διαδίδει την ελληνική γλώσσα, την Ιστορία και τον πολιτισμό, και να αποτελεί φιλόξενη στέγη για το Γένος μας. Η Μεγάλη Ιδέα στηρίζεται σε ένα γεωπολιτικό σενάριο, η υλοποίηση του οποίου ανά τακτά χρονικά διαστήματα φτάνει πολύ κοντά στο να το διαχειριστεί κάποια γενιά Ελλήνων αλλά αναβάλλεται - πάντα με τρόπο ανυπόφορα οδυνηρό.

Πολλοί αρέσκονται, για λόγους που εξυπηρετούν εχθρικά προς το έθνος συμφέροντα, να επαναλαμβάνουν ότι η Μεγάλη Ιδέα «πέθανε», «κάηκε» στη μεγάλη πυρά που άναψαν οι Τούρκοι στην αλωμένη Σμύρνη. Κι όμως, η επιβίωση του έθνους μας έχει ως μεσοσταθμό τον κατακερματισμό της Τουρκίας και το μεγάλωμα της Ελλάδος, η οποία θα αναλάβει τον μόνο ρόλο που της ταιριάζει: Εκείνον της εμπροσθοφυλακής της Δύσης απέναντι στην επεκτατική και συχνά απρόβλεπτη Ανατολή.

Η διευρυμένη ελληνική επικράτεια, η οποία θα περιλαμβάνει σημαντικά τμήματα της δυτικής Τουρκίας, δεν αποτελεί επινόηση των «άμυαλων εθνικιστών» που «δεν λογαριάζουν τις διεθνείς ισορροπίες δυνάμεων». Είναι μια ψυχρή αποτίμηση των γεωπολιτικών δεδομένων. Επανακάμπτει σε κάθε μεγάλη σύγκρουση στην ευρύτερη περιοχή. Μπαλαντέρ σ' αυτό το ιδιότυπο παίγνιο είναι η κυρίαρχη τάση που διαμορφώνεται στη ρωσική ελίτ.

Το απόσπασμα από το σημαντικό ιστορικό έργο που παρατέθηκε προηγουμένως αφορά την κρίσιμη περίοδο του Ρωσοτουρκικού πολέμου 1828-1829. Ως ήταν αναμενόμενο, οι Τούρκοι, έχοντας μεγάλες προσδοκίες λόγω του μεγέθους της καταρρέουσας αυτοκρατορίας τους και αυτοπεποίθηση στηριζόμενη στο... φάντασμα της Ιστορίας τους και όχι στον στρατό και στις συμμαχίες τους, υπερεκτίμησαν τις δυνάμεις τους και λίγο έλειψε να δουν τον ρωσικό στρατό να παρελαύνει στην Κωνσταντινούπολη.

Η στάση των υπόλοιπων δυνάμεων της εποχής δεν μπορεί να θεωρηθεί εξωφρενική ή έστω «φιλελληνική». Ένα από τα ενδεχόμενα που συζητήθηκαν έντονα ήταν το -έναντι των Ρώσων- «σφράγισμα» των Στενών και του Αιγαίου μέσω της ισχυροποίησης της Ελλάδος. Τελικά, αυτό δεν προχώρησε, επειδή οι Ρώσοι δεν θέλησαν να κλείσουν τους λογαριασμούς τους με την Τουρκία. Απλώς θεώρησαν ότι ήταν προς το συμφέρον τους να ελέγχουν και όχι να κατέχουν την Τουρκία.

Επί περίπου έναν αιώνα, άλλες φορές εντονότερα κι άλλοτε φευγαλέα, άνοιγε ένα σχετικά όμοιο παράθυρο ευκαιρίας για την πατρίδα μας. Όμως πάντοτε ο πολιτικός κόσμος της χώρας κατόρθωνε (ακουσίως, μάλλον) και ανακάλυπτε έναν τρόπο για να αποφευχθεί η εκπλήρωση του οράματος της εθνικής ολοκλήρωσης.

Ωστόσο στην εποχή μας, που η Τουρκία δείχνει να διολισθαίνει προς τον ισλαμισμό και τη μετατροπή της σε θεοκρατούμενη απολυταρχία, έχουν ήδη εμφανιστεί στον ορίζοντα τα πρώτα σημάδια της επανάκαμψης της Μεγάλης Ιδέας.

Η στοχοθέτηση τούτου του οράματος από τους μηχανισμούς παραγωγής κυρίαρχης ιδεολογίας είναι ο μοναδικός τρόπος αποφυγής του σταδιακού ξεθωριάσματος του Ελληνισμού από την περιοχή. Οι Έλληνες δεν υπάρχουν εδώ για να είναι πειθήνιοι, γονατισμένοι χρεοφειλέτες. Άλλη είναι η αποστολή τους. Όποιος την αγνοεί ας διαλέξει στην τύχη μία σελίδα από την Ιστορία μας για να τη μάθει...

http://www.dimokratianews.gr/content/75792/i-epanakampsi-tis-megalis-ideas