LOUIS ARMSTRONG - ΜΙΑ ΖΩΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

LOUIS ARMSTRONG

ΜΙΑ ΖΩΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Με καθηλωτική δεξιοτεχνία στην τρομπέτα, με ανανεωτικό τραγουδιστικό στιλ και με μοναδική αφοσίωση στην jazz o Louis Armstrong υπήρξε μια φιγούρα-κλειδί για την μουσική του 20^ου αιώνα.

του Σπύρου Αλεξοπούλου

Ο Louis Daniel Armstrong γεννήθηκε στο Στόριβιλ, μια διαβόητη φτωχογειτονιά της Νέας Ορλεάνης. Στην πορεία της καριέρας του, επειδή είχε πλατύ χαμόγελο, οι συνάδελφοι του μουσικοί του έδωσαν το παρωνύμιο "stachel mouth" ή "Satchmo".

Ο ίδιος υποστήριζε ότι γεννήθηκε στις 4 Ιουλίου του 1900 - σημαδιακή ημερομηνία, που σίγουρα θα ταίριαζε για γενέθλια ημέρα του ανθρώπου εκείνου που, με τη ζωή και το έργο του, έγραψε τη «Διακήρυξη της Μουσικής Ανεξαρτησίας της Αμερικής» για τον 20ό αιώνα. Μόλις τη δεκαετία του '90 κατόρθωσε ο συγγραφέας Gary Giddins να προσδιορίσει την πραγματική ημερομηνία της γέννησης του (4 Αυγούστου του 1901), σύμφωνα με το πιστοποιητικό γέννησης.

Ο πατέρας του ήταν εργάτης. Εγκατέλειψε την οικογένεια του λίγο μετά τη γέννηση του Louis. Η μητέρα του ήταν ιερόδουλη. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε κυριολεκτικά στο δρόμο, σε κατάσταση ένδειας. Παρά την ευστροφία του δεν είχε την ευκαιρία να προχωρήσει στο σχολείο. Αντίθετα ήταν υποχρεωμένος να αναζητά διαρκώς περιστασιακές δουλειές για να φέρνει χρήματα στο σπίτι. Τα διδάγματα, ωστόσο, από το «σχολείο του δρόμου» έμελλε να αποδειχθούν ανεκτίμητα στη συνέχεια της ζωής του.

ΤΟ ΜΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΤΗΡΙΟ

Σε ηλικία δώδεκα ετών ο Armstrong κλείστηκε στο αναμορφωτήριο Colored Waifs Home. Ο λόγος για τον οποίο έγινε αυτό δεν έχει αποσαφηνιστεί. Ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του "Satchmo: My Life In New Orleans" αναφέρει ότι συνελήφθη επειδή την Πρωτοχρονιά του 1913 πυροβόλησε στον αέρα με ένα δανεικό πιστόλι. Ουδέν κακόν όμως αμιγές καλού. Στο αναμορφωτήριο γνώρισε τον Peter Davis, δάσκαλο μουσικής στο ίδρυμα, ο οποίος διέκρινε το ταλέντο του και τον δίδαξε τραγούδι, κρουστά και, τελικά, κορνέτα. Ο Armstrong βρήκε στον ήχο της κορνέτας το νόημα της ζωής του: Μελετούσε πολύ, ανέπτυξε αξιοζήλευτη δεξιοτεχνία και κατανόησε σε βάθος την αρμονική δομή.

ΑΚΟΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΝΕΤΑ

Ο Armstrong έμεινε στο αναμορφωτήριο δύο χρόνια. Όταν βγήκε άρχισε να περνά τις μέρες του κάνοντας δουλειές του ποδαριού, για να κερδίζει το ψωμί του, και τις νύχτες του παίζοντας κορνέτα όπου μπορούσε: σε ποταμόπλοια του Μισισιπή -με ακροατήριο λευκούς που έβλεπαν πρώτη φορά στη ζωή τους μαύρους να φορούν φράκο- αλλά και σε καταγώγια όπου οι θαμώνες αψιμαχούσαν με μαχαίρια.

Σταδιακά ανέπτυξε ένα διαχυτικό επιδεικτικό και πολύ προσωπικό ερμηνευτικό στιλ, που τράβηξε την προσοχή του κορνετίστα King Oliver, μιας από τις κεφαλές της jazz σκηνής της πόλης  το 1917 και τον έκανε μέλος του συνοδευτικού του συνόλου.

Ως προστατευόμενος του Oliver ο Armstrong είχε την ευκαιρία να διευρύνει τους ορίζοντες του, ξεπερνώντας τους περιορισμούς της Νέας Ορλεάνης, για να κατακτήσει, τελικά, όλο τον κόσμο.

Το 1922 ακολούθησε τον Oliver στο Σικάγο και έγινε μέλος των King Oliver and his Creole Jazz Band. Είχε ήδη αρχίσει να γράφει ιστορία: Λέγεται ότι ο κορνετίστας Bix Beiderbecke, ένας από τους πιο εντυπωσιακούς λευκούς μουσικούς εκείνης της εποχής, δάκρυσε την πρώτη φορά που τον είδε να παίξει. Στην Creole Jazz Band o Armstrong γνώρισε την πιανίστα Lillian Hardin, την οποία παντρεύτηκε το 1924.

ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΚΑΓΟ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ ΚΑΙ ΠΙΣΩ

Επηρεασμένος από τη Hardin o Armstrong διέκοψε τη συνεργασία του με τον Oliver και ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη όπου έγινε μέλος της ορχήστρας του πιανίστα Fletcher Henderson. Οι μουσικές του ιδέες, οι αυτοσχεδιασμοί και το πάθος της ερμηνείας του μάγεψαν μουσικούς και κοινό. Πριν κλείσει χρόνος επέστρεψε στο Σικάγο όπου πραγματοποίησε μια σειρά κορυφαίων ηχογραφήσεων ("Potato Head Blues", "I'm A Ding Dong"), με κορωνίδα το πρώτο από τα θρυλικά σέσιον "Hot Five" - και αργότερα το "Hot Seven" (μαζί με συνοδευτικό σύνολο στο οποίο συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο τρομπονίστας Kid Ory και ο κλαρινετίστας Johnny Dodds). Οι ηχογραφήσεις της περιόδου 1925-1929 (οι ταινίες master βρέθηκαν σε καλή κατάσταση το 1940) αποτελούν το πρώτο κύμα σπουδαίων jazz δίσκων, που έθεσαν τις βάσεις για τις επόμενες ηχογραφήσεις του χώρου.

Παράλληλα έπαιξε στις ορχήστρες των Carroll Dickerson και Erskine Tate, και άνοιξε το δικό του κλαμπ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ήταν περιζήτητος σε όλη τη χώρα και έδωσε συναυλίες στο Σικάγο, στη Νέα Υόρκη, στην Ουάσιγκτον και στο Λος Άντζελες (αλλά όχι και στη Νέα Ορλεάνη, την οποία επισκεπτόταν πολύ σπάνια). 

ΤΙ ΚΟΡΝΕΤΑ, ΤΙ ΤΡΟΜΠΕΤΑ

Τη δεκαετία του 1930 ο Armstrong εγκατέλειψε το μουσικό του όργανο για χάρη της τρο μπέτας. Δούλεψε και ηχογράφησε στο Λος Αντζελες με την μπάντα του σαξοφωνίστα Les Hite (ντράμερ ήταν ο Lionel Hampton) και στη Νέα Υόρκη με τον ντράμερ Chick Webb. To 1932 και το 1933 επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ευρώπη και έπαιξε σε εκστατικά ακροατήρια.

Ενδεικτικό της εκρηκτικής προσωπικότητας του είναι το γεγονός ότι το 1932, παίζοντας μπροστά στο βασιλιά της Αγγλίας, προλόγισε ένα τραγούδι ως εξής: "This one is for you, Rex: (I'll Be Glad When You're Dead, You Rascal You)".

Από το 1935 και μετά έγινε επικεφαλής της ορχήστρας του πιανίστα Luis Russell, επισκιάζοντας μάλιστα τον επίσης ικανότατο τρομπετίστα της, Henry "Red" Allen. Την ίδια χρονιά άρχισε η μακρόπνοη συνεργασία του με το μάνατζερ Joe Glaser, που είχε τη φήμη ανθρώπου με ανηλεή αποφασιστικότητα στο να κάνει τους πελάτες του πλούσιους και διάσημους.

Το 1938 έκανε το δεύτερο γάμο του, με την Alpha Smith. Έπειτα από τέσσερα χρόνια χώρισε και παντρεύτηκε ξανά με την Lucille Wilson, η οποία ήταν η σύντροφος του για την υπόλοιπη ζωή του.

ΟΙ BIG BAND ΣΒΗΝΟΥΝ· Ο SATCHMO ΕΛΙΣΣΕΤΑΙ

Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 η "μόδα" των big band άρχισε να φθίνει. Με υπόδειξη του Glaser o Armstrong προσέλαβε νεαρότερους μουσικούς και, όταν η προσπάθεια αυτή δεν καρποφόρησε, προχώρησε στη δημιουργία ενός εξαμελούς, πιο ευέλικτου συνόλου με επώνυμους συνεργάτες. Οι Louis Armstrong And His All Stars, όπως ήταν το όνομα της μπάντας, αποδείχθηκαν το τέλειο συνοδευτικό σχήμα για τον τρομπετίστα και συνεργάστηκαν μαζί του σε όλη την υπόλοιπη καριέρα του.

Σταδιακά ο Armstrong εγκατέλειψε τα πνευστά και άρχισε να ασχολείται με το τραγούδι. Η βαριά, γεμάτη φωνή του, το χαλαρό ύφος και η εντυπωσιακή ακρίβεια της ερμηνείας του εκτόξευσαν τη δημοτικότητα του στα ύψη. Το 1957, με τη συνοδεία του τρίο του Oscar Peterson, έκανε την πρώτη μεγάλη του επιτυχία ως τραγουδιστής με το "Mack The Knife". Ακολούθησαν πολλές ακόμη επιτυχίες, όπως το "Hello, Dolly" και το "What A Wonderful World" που έφτασε στο No 1 του βρετανικού πίνακα επιτυχιών το 1968 (το 1987, αφού είχε χρησιμοποιηθεί στο σάουντρακ του φιλμ "Good Morning Vietnam", το τραγούδι αυτό γνώρισε επιτυχία και στην Αμερική).

Λίγο αργότερα, και ενώ ο Armstrong ταξίδευε σε διάφορα σημεία του κόσμου ως ανεπίσημος πρεσβευτής καλής θέλησης των ΗΠΑ, η υγεία του άρχισε να κλονίζεται (είχε ήδη υποστεί μια καρδιακή προσβολή το 1959). Έπειτα από αλλεπάλληλες νοσηλείες έχασε τη μάχη με το θάνατο στις 6 Ιουλίου του 1971· πέθανε ήσυχα στη διάρκεια του ύπνου ενώ βρισκόταν στο σπίτι του, στο Κουίνς της Νέας Υόρκης.

Ως ανανεωτής, αυτοσχεδιαστής, τραγουδιστής και ενορχηστρωτής, ο Armstrong κατέκτησε ανεξερεύνητες (πριν) κορυφές δεξιοτεχνίας και εκφραστικότητας. Πραγματοποίησε μια απότομη και θαρραλέα μετάβαση από τη συλλογική δουλειά των κλασικών συνόλων της Νέας Ορλεάνης στην εκρηκτική ενέργεια του σολίστα, ο οποίος κυριαρχεί πάνω στους υπόλοιπους μουσικούς και χαράξει το δρόμο για τα ταξίδια και τις περιπλανήσεις της μουσικής.

Το πώς ακριβώς ένας νεαρός με ταπεινή καταγωγή και εμφάνιση αγρότη έμαθε να χρησιμοποιεί την κορνέτα του (και, λίγο αργότερα, την τρομπέτα και τη φωνή του) τόσο εξεζητημένα, τόσο δραστικά, τόσο μαγευτικά, τόσο εξωκοσμικά, παραμένει ένα από τα μεγάλα μυστήρια της μουσικής του 20ού αιώνα, ανάλογο με το ποιος θεός ή δαίμονας δίδαξε στον Robert Johnson τα blues.      

ΕΙΠΑΝ ΓIA TON LOUIS ARMSTRONG

"Δεν μπορείς να παίξεις οτιδήποτε με μια τρομπέτα που να μην το έχει ήδη παίξει ο Louis."  Miles Davis "

"Είναι η κλασική μουσική της Αμερικής. Η παράδοση μας. Το τελικό ζητούμενο για κάθε χώρα είναι τι έδωσε στον υπόλοιπο κόσμο. Εμείς δώσαμε τον Louis Armstrong." Tony Bennett "

"Ο Louis Armstrong είναι αριστοτέχνης του jazz σόλο. Έγινε ο φάρος που βοήθησε όλους εμάς τους υπόλοιπους να πλεύσουμε στα δύσκολα νερά της jazz." Ellis Marsalis 

"Αν κάποιος ήταν ο Κύριος Jazz, αυτός ήταν ο Louis Armstrong. Ήταν η επιτομή της jazz και πάντα θα είναι." Duke Ellington

 

 

 

Πηγή: Διαδίκτυο

m3Review