Η ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΛΒΑ

Η ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΛΒΑ

Ο πρωταγωνιστής των σαρακοστιανών

Γράφει ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Χαλβάς στην αραβική γλώσσα σημαίνει γλυκό. Και μπορεί να υπάρχουν πολλών λογιών χαλβάδες, ωστόσο φαίνεται πως το υγιεινό αυτό γλυκό είναι «αποτυπωμένο» στο DΝΑ δεκάδων λαών, από την ανατολή ως την Πολωνία και από την Ελλάδα μέχρι την Αίγυπτο και την Ινδία.

Με τη λέξη χαλβά, λαοί της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων αντιλαμβάνονται ένα βελούδινο γλυκό με βάση το αλεύρι, το σιμιγδάλι ή το ταχίνι. Η πάστα του πολύτιμου σουσαμιού, θρεπτική και αρωματική, μπλέκει με σιρόπι ζάχαρης και μεταμορφώνεται στο γλυκό που δεσπόζει σε κάθε τραπέζι ανήμερα την Καθαρά Δευτέρα.

O θρύλος θέλει το έδεσμα του χαλβά να αποτελεί το αγαπημένο γλυκό του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, Τούρκου σουλτάνου και στρατηλάτη. Λέγεται πως ο σουλτάνος λάτρευε τόσο το γλυκό, που έχτισε μια ολόκληρη κουζίνα πλάι στο παλάτι όπου παρασκευάζονταν 30 διαφορετικές ποικιλίες χαλβά. Μία από αυτές και η δημοφιλής συνταγή με το ταχίνι, που διαδόθηκε και μεταξύ των εβραϊκών πληθυσμών της αυτοκρατορίας και από εκεί στην Ευρώπη.

Αν και δεν είναι εξακριβωμένο, η συνήθεια του χαλβά μπήκε στο ελληνικό σπίτι περί τον 12ο μ.Χ. αιώνα και έκτοτε διανθίστηκε με συνταγές που έφεραν στις αποσκευές τους οι Μικρασιάτες και οι Πολίτες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Πριν τοποθετηθεί στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας με τα σαρακοστιανά, ο χαλβάς αποτελούσε βασικό συστατικό ενός ξεχωριστού παιχνιδιού, που συναντάμε κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Ο πατέρας ή η μητέρα της οικογένειας δένει ένα κομμάτι χαλβά σε έναν σπάγκο και στην άκρη του πλάστη. Οι συνδαιτυμόνες στο τραπέζι την Κυριακή της Τυρινής βάζουν τα χέρια πισθάγκωνα και κάποιος περιστρέφει το κομμάτι χαλβά μπροστά στα στόματα τους. Εκείνος που θα το πιάσει με το στόμα είναι και ο νικητής. Το έθιμο του «χάσκα», όπως λέγεται, σηματοδοτεί την έναρξη της αποχής από το κρέας ως και την ημέρα της Ανάστασης.

Ο χαλβάς και συγκεκριμένα το βασικό του συστατικό, το σουσάμι, είναι από τα πιο θρεπτικά τρόφιμα της Σαρακοστής. Πλούσιος σε βιταμίνες, αλλά και λιγνάνες, που σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων.

Αν και ιδιαίτερα θρεπτικός, περιλαμβάνει την ίδια στιγμή αρκετές θερμίδες. Μόλις 100 γρ. χαλβά μπορούν να αποδώσουν 500 θερμίδες (kcal), σχεδόν δηλαδή το 1/4 της ημερήσιας πρόσληψης τροφής για έναν μέσο άνθρωπο. Ωστόσο, το έθιμο το λέει καθαρά: την Καθαρά Δευτέρα απολαμβάνουμε χαλβά και αυτό θα κάνουμε άλλη μια χρονιά. 

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ