ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ : Ο ευεργέτης εφοπλιστής

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ

Ο εφοπλιστής που θεμελίωσε ίδρυμα για την εκπαίδευση των νέων

«Χωρίς τους ειδικούς είναι αδύνατον να πάνε μπροστά οι κοινωνίες» έλεγε ο Θρακιώτης επιχειρηματίας με τη σημαντική προσφορά, που «έσβησε» στην Ελβετία το 1954.

Η αρρώστια στον τόπον μας είναι ότι δεν έχουμε κατάλληλους ανθρώπους για εκεί που μας χρειάζονται. Όλοι λένε ότι η Ελλάδα έχει μεγάλο υπόγειο πλούτο. Σίδερο, μολύβι, χρώμιο, βωξίτη κ.ά. Ωστόσο τα Ελληνόπουλα σπουδάζουν γιατροί, δικηγόροι και φιλόλογοι που ύστερα δεν έχουμε τι να τους κάνουμε. Και μετά λέμε πως είμαστε λαός θαλασσινός. Όμως φτύνουμε αίμα για να βρούμε μηχανικούς πλοίων της προκοπής για νεότερες μηχανές. Χωρίς τους ειδικούς και τους καταρτισμένους ανθρώπους είναι αδύνατον να πάνε μπροστά οι κοινωνίες σήμερα...».

Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Ευγένιο Ευγενίδη, εφοπλιστή και μεγάλο ευεργέτη της χώρας μας, και ήταν προφητικά, αν κρίνουμε την πορεία μας από το διάστημα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα.

Ο Ευγενίδης γεννήθηκε το 1882 στη Θράκη Διδυμότειχο του Έβρου και ήταν γιος του Αγάπιου Ευγενίδη, δικαστικού υπαλλήλου των τουρκικών δικαστηρίων της πόλης, και της Χαρίκλειας, το γένος Αφεντάκη.

Σπούδασε στη Ροβέρτειο Σχολή στη Κωνσταντινούπολη. Μετά το πέρας των σπουδών του, στη Κωνσταντινούπολη, άρχισε να επιδίδεται σε ναυτιλιακές εργασίες. Ο Ευγένιος Ευγενίδης στην αρχή διεύθυνε την σουηδική εταιρεία "Χομ Λάιν", φθάνοντας κατά την τελευταία δεκαετία του βίου του να έχει αναπτύξει και να διευθύνει όλες τις σουηδικές ναυτιλιακές γραμμές στη Μεσόγειο αναλαμβάνοντας πλέον και ο ίδιος πλοιοκτήτης.

Διετέλεσε επίσης γενικός Πρόξενος της Φινλανδίας στην Κωνσταντινούπολη και μετέπειτα στην Ελλάδα.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922, υποχρεώνεται να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και εγκαθίσταται στην Ελλάδα επιλέγοντας ως έδρα των επιχειρήσεων του τον Πειραιά. Αναλαμβάνει σχεδόν αμέσως την αποκλειστική πρακτόρευση για τον ελλαδικό χώρο της «Σουηδικής Ανατολικής Γραμμής».

Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το «Σκανδιναβικόν Πρακτορείον» του Ευγενίδη διαχειρίζεται όλα τα συμφέροντα της σουηδικής εταιρείας στον χώρο της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής. Το ίδιο διάστημα επιδίδεται και στην εισαγωγή σουηδικής ξυλείας και εξελίσσεται στον μεγαλύτερο εισαγωγέα ξυλείας των Βαλκανίων. Οι δραστηριότητες του αυτές δημιουργούν μεγάλες προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης και εισροής πλούτου στη χώρα.

Η έκρηξη το Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η κατοχή της χώρας από τα γερμανικά στρατεύματα ανάγκασαν τον Ευγενίδη να μεταφέρει την επιχειρηματική του δράση εκτός Ελλάδος. Έτσι εγκαθίσταται στην Αίγυπτο, και στη συνέχεια στη Νότιο Αφρική, όπου οργανώνει τακτική ατμοπλοϊκή σύνδεση με τη Νότιο Αμερική. Τελικά, εγκαθίσταται στην Αργεντινή απ' όπου προετοιμάζει τη μεταπολεμική του εξόρμηση.

Διαβλέπει για άλλη μια φορά έγκαιρα τη δημιουργία ισχυρού μεταναστευτικού ρεύματος και αμέσως στρέφεται στη ναυτιλία των υπερωκεανίων. Ιδρύει την εταιρία «Ηome Line» με έδρα τη Γένοβα και με τέσσερα υπερωκεάνια στη διαχείριση της, που καλύπτουν μεταναστευτικές ανάγκες της Ευρώπης προς Νότιο Αφρική, προς Αυστραλία, Ηνωμένες Πολιτείες και Καναδά.

Δύο χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, το 1947 ο Ευγένιος Ευγενίδης εγκαθίσταται στο Vevey της Ελβετίας, απ' όπου πλέον διευθύνει τις ανά τον κόσμο επιχειρήσεις του.

Στην Ελλάδα επιστρέφει το 1953 και συνεχίζει τις ναυτιλιακές του δραστηριότητες οργανώνοντας την υπερωκεάνιο σύνδεση για τη Βόρειο Αμερική, την τακτική φορτηγογραμμή για τη Νότιο Αμερική, ενώ αναπτύσσει πάντα ξεχωριστή δραστηριότητα με το πρωτοποριακό συγκρότημα του «Σκανδιναυικού Πρακτορείου».

Η επιστροφή του πάντως αυτή συνοδεύτηκε και από ένα έντονο ενδιαφέρον συνεισφοράς στις ανάγκες του αδύναμου οικονομικά, μεταπολεμικού ελληνικού κράτους.

Τον Δεκέμβριο του 1953 υπέγραψε σύμβαση με το ελληνικό Δημόσιο δια της οποίας διέθεσε το υπ΄ αυτού υπερωκεάνειο "Ατλάντικ" στη γραμμή Πειραιά-Νέα Υόρκη και το μετονόμασε προς τιμή της τότε Βασίλισσας της Ελλάδος σε "Βασίλισσα Φρειδερίκη". Επίσης τότε εγκαινίασε και νέα τακτική ναυτιλιακή γραμμή Πειραιά-Νότια Αμερική με πρώτο πλοίο το φορτηγό "Αθήναι". Ειδικά για αυτό το πλοίο αξίζει να σημειωθεί και το εξής· ο Ευγενίδης ήταν ο πρώτος εφοπλιστής που έδωσε παράδειγμα επαναπατρισμού πλοίου στην Ελλάδα, πλειοδοτώντας για το νεότευκτο φορτηγό «Αθήναι», που πήρε η Ελλάδα έναντι πολεμικών επανορθώσεων. Το πλοίο, υπό ελληνική σημαία, χρησιμοποιήθηκε όπως είπαμε για την εξυπηρέτηση της γραμμής Ελλάδας-Νοτίου Αμερικής.

Άνθρωπος εξαιρετικά δραστήριος και εργασιομανής, κατάφερε να αποκτήσει μεγάλο πλούτο, μόνο που δεν κράτησε τα πάντα για τον εαυτό του. Προσέφερε στην Ελλάδα πολλά, τα οποία μέχρι σήμερα απολαμβάνουμε όλοι μέσω του Ιδρύματος Ευγενίδου.

Οι καταστρεπτικοί σεισμοί σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη υπήρξαν η πρώτη ευκαιρία έμπρακτης εκδήλωσης της εθνικής ευαισθησίας του Θρακιώτη εφοπλιστή, ο οποίος αποστέλλει 1.000.000 δραχμές «εις προσπάθειαν ανακουφίσεως της δυστυχίας των Ελλήνων σεισμοπαθών». Παράλληλα μεταβαίνει στις σκανδιναβικές χώρες και χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες και τις διασυνδέσεις του με τον επιχειρηματικό κόσμο καταφέρνει να συγκεντρώσει άλλες 289.000 δραχμές.

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΕΥΓΕΝΙΚΟ

Με δική του δαπάνη εγκαταστάθηκε δίκτυο ύδρευσης στο Δελήτιο του Νομού Έβρου, το οποίο μετά τη δωρεά του μετονομάστηκε σε Ευγενικό. Με διαθήκη του ανέθεσε στους κληρονόμους του την ίδρυση κοινωφελούς ιδρύματος. Οι σκοποί του «Ιδρύματος Ε. Ευγενίδου» είναι η παροχή υποτροφιών σε νέους Έλληνες προκειμένου να σπουδάσουν σε τεχνικές σχολές, η παροχή βοήθειας σε υφιστάμενες τεχνικές σχολές στην Ελλάδα και η ίδρυση νέων τεχνικών σχολών μέσης και κατώτερης εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Ο ίδιος σε μεγάλη ακόμη ηλικία δούλευε πολύ και την απάντηση γι' αυτό την έδωσε όταν ρωτήθηκε από φίλο του λέγοντας: «Αγαπώ, φίλε μου, την εργασία μου. Λατρεύω τη δίνη των υποθέσεων, την υπερνίκηση των δυσκολιών, τον αγώνα για την επίτευξη του σκοπού που επιδιώκω. Ακόμη χαίρομαι, και μη φανεί υπερβολικό, την αποτυχία, γιατί έτσι καταλαβαίνω μετά τη χαρά από τον θρίαμβο.

Όλα αυτά είναι το ενδιαφέρον της ζωής για μένα. Επιθυμώ όμως έναν αιφνίδιο θάνατο, εκεί, στη θέση μου, την ώρα που εργάζομαι, με όλες τις πνευματικές μου δυνάμεις ακέραιες και πριν τα γεράματα και η αρρώστια με καταβάλουν. Μακάρι ο Θεός να μου χαρίσει και αυτήν την καλή τύχη...». Και η επιθυμία του εισακούστηκε. Πέθανε στο Μοντρέ της Ελβετίας στις 22 Απριλίου του 1954  στη διάρκεια μιας δεξίωσης.

Πριν το θάνατό του είχε ρωτήσει τον Βασιλέα Παύλο σε ποιο επιστημονικό τομέα θα μπορούσε να προσφέρει οικονομικά για την δημιουργία ενός απόλυτα πρωτοποριακού πνευματικού ιδρύματος. Συνέπεια αυτού ήταν να έλθει σε επαφές με πολλούς σημαντικούς επιστήμονες της εποχής από τις οποίες επαφές και κατέληξε στη δημιουργία του γνωστού Ιδρύματος Ευγενίδου.

Σε αναγνώριση των υπηρεσιών του προς την πατρίδα τιμήθηκε από τον Βασιλέα Παύλο με τον Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα.

Μετά τον θάνατο του Ευγένιου Ευγενίδη, τη διοίκηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του ανέλαβε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του, ο Νικόλαος Βερνίκος, ο οποίος, σύμφωνα με την επιθυμία του, έφερε από τότε ως δεύτερο επώνυμο το Ευγενίδης. Συνεχιστή του φιλανθρωπικού του έργου κατέστησε την αδελφή του, Μαριάνθη Γ. Σίμου, η οποία ως εκτελεστής της διαθήκης του ανέλαβε την ολοκλήρωση και στη συνέχεια τη διαχείριση του ομώνυμου ιδρύματος, το οποίο βάσει της επιθυμίας του Ευγενίδη είχε σκοπό να «συμβάλλει εις τήν εκπαίδευσιν νέων ελληνικής ιθαγένειας εν επιστημονικώ και τεχνικώ πεδίω». Και σήμερα το ίδρυμα συνεχίζει την πετυχημένη πορεία του, με πρόεδρο τον κ. Λεωνίδα Δημητριάδη-Ευγενίδη. 

Σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εστία ο Σπύρος Μελάς έγραψε για τον Ευγενίδη:

Από τα θρανία της Ροβερτείον Σχολής όπου εμαθήτευσε πρωτεύων, μου εξομολογήθη κάποτε (ο Ευγένιος Ευγενίδης), όταν τον πρωτογνώρισα ως γενικόν πρόξενο της Φιλανδίας στην έπαυλη της Γλυφάδας, ότι ονειροπολούσε να κερδίσει άφθονο χρήμα, όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά για να μπορεί να φαίνεται χρήσιμος και στους άλλους. Το έκανε σαν αληθινός χριστιανός και πατριώτης, αθόρυβα, μυστικά. Ενέδιδε σε όσες αιτήσεις αφορούσαν σε πράγματα που θεωρούσε ωφέλιμα στο σύνολο... Επλήρωνε εκδόσεις, εχρηματοδοτούσε αποστολές, έδινε υποτροφίες, διευκόλυνε ταξίδια... είχε ολόκληρο κατάλογο πτωχών που εβοηθούσε και άρχιζε από αυτούς την πληρωμή των μηνιαίων του υποχρεώσεων».

Ο Ευγένιος Ευγενίδης έτρεφε ανέκαθεν βαθιά εκτίμηση στην τεχνική γνώση, σε κάθε επίπεδο. Ειδικότερα για την κατάσταση στην Ελλάδα υποστήριζε: «Η αρρώστια τον τόπον μας είναι ότι δεν έχουμε κατάλληλους ανθρώπους για εκεί που μας χρειάζονται. Όλοι λένε ότι η Ελλάδα έχει μεγάλο υπόγειο πλούτο. Σίδερο, μολύβι, χρώμιο, βωξίτη κ.ά. Ωστόσο τα ελληνόπουλα σπουδάζουν γιατροί, δικηγόροι και φιλόλογοι που ύστερα δεν έχουμε τι να τους κάνουμε. Και μετά λέμε πως είμαστε λαός θαλασσινός. Όμως φτύνονμε αίμα για να βρούμε μηχανικούς πλοίων της προκοπής για νεώτερες μηχανές. Χωρίς τους ειδικούς και τους καταρτισμένους ανθρώπους, είναι αδύνατον να πάνε μπροστά οι κοινωνίες σήμερα...».

http://www.hellenicnavy.gr/el/istoria/57-gr/istoria/ploia-mouseiaka-ekthemata/i-f-evgenios-evgenidis.html

https://el.wikipedia.org/wiki/Ευγένιος_Ευγενίδης

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ (ΆΡΘΡΟ ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ. ΤΡΙΓΚΑ)