Ευτυχισμένες μητέρες ίσον ευτυχισμένα παιδιά

Ευτυχισμένες μητέρες ίσον ευτυχισμένα παιδιά

Ο συναισθηματικός τους δεσμός και η ποιότητα της σχέσης τους είναι κρίσιμα.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΚΙΟΥΡΚΤΣΗ

Το τι εξελικτική πορεία θα έχει ένα υγιές παιδί όχι μόνο μεγαλώνοντας, αλλά και στο σχολείο, το αν -ευρύτερα- θα είναι κοινωνικό και φυσικά ευτυχισμένο είναι ζητήματα που απασχολούν τους περισσότερους γονείς. Πλέον, η επιστήμη υποστηρίζει πως το «κλειδί» της απάντησης σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι η σωματική, συναισθηματική και η γνωστική φροντίδα των γονέων -αλλά και της ευρύτερης οικογένειας και εκπαίδευσης- κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Όπως εξηγεί ο κ. Γιάννης Παπακωνσταντίνου, παιδοψυχίατρος, επιστημονικός διευθυντής της Διαγνωστικής και Θεραπευτικής Μονάδας για το Παιδί «Σπύρος Δοξιάδης», ενώ οι επιστήμονες μέχρι πρότινος θεωρούσαν πως η ανάπτυξη του εγκεφάλου κατά βάση καθοριζόταν από τα γονίδια, πρόσφατες ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν ότι εξίσου σημαντικές είναι και οι πρώιμες εμπειρίες του παιδιού. Η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους και τα αντικείμενα είναι ζωτικά συστατικά για τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο και οι ποικίλες και διαφορετικές εμπειρίες φαίνεται πως επιφέρουν την ωρίμαση με μοναδικό τρόπο για το κάθε παιδί. Το δυναμικό αυτό φαινόμενο λαμβάνει χώρα στα νευρικά κύτταρα και στις μεταξύ τους πολλαπλές συνδέσεις. Όποια κύτταρα δουλεύουν εντατικά, ενισχύονται, ενώ εκείνα που σπάνια διεγείρονται ατροφούν ή, άλλως, «κλαδεύονται».

Μόνον έτσι καταφέρνει το σύγχρονο παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή με την ίδια επιτυχία που μάθαιναν πριν από αιώνες οι συνομήλικοί του να αιχμαλωτίζουν και να εξημερώνουν άγρια ζώα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα γονίδια δεν παίζουν ρόλο -και μάλιστα σημαντικό- στη νοητική ανάπτυξη, διευκρινίζει ο παιδοψυχίατρος. Αλλά, κατά τη διαδικασία ανάπτυξης του εγκεφάλου, η εμπειρία συνιστά παράγοντα για το εάν και πώς αυτά τα γονίδια θα ενεργοποιηθούν.

Με άλλα λόγια, όπως οι θετικές και ευχάριστες πρώιμες εμπειρίες βοηθούν τον εγκέφαλο να ωριμάσει προς τη σωστή κατεύθυνση, έτσι και οι ακραίες εμπειρίες παραμέλησης και κακοποίησης μπορούν να προκαλέσουν σε «βιολογικά» υγιή παιδιά νοητική υστέρηση ή σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη σχέση μητέρας - μωρού. Ο συναισθηματικός δεσμός που δημιουργείται και η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσουν, είναι το όχημα-βάση που θα μεταφέρει με επιτυχία το βρέφος από την απομόνωση στον κόσμο της επικοινωνίας, του λόγου, της κοινωνικής προσαρμογής και της μάθησης. Αντίστοιχα, κάποιες από τις νοσηρές συνθήκες -που εν δυνάμει έχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού- είναι εκείνες της μητρικής κατάθλιψης ή άλλης ψυχικής διαταραχής των γονέων, κατάχρησης ουσιών ή σοβαρών ψυχοκοινωνικών συνθηκών της οικογένειας (βία, κοινωνικός αποκλεισμός).

Δυστυχώς, αρκετοί γονείς δυσκολεύονται να δεχτούν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο παιδί τους - ειδικά όταν είναι έως τριών ετών. Αυτό έχει αποτέλεσμα να χάνεται η ευκαιρία τού να αξιοποιήσουν στο έπακρο οι ειδικοί την εκτεταμένη εγκεφαλική πλαστικότητα του παιδιού, με εξατομικευμένα θεραπευτικά και ειδικά παιδαγωγικά προγράμματα. Και επειδή συνήθως το γονεϊκό ένστικτο -και κυρίως το μητρικό- είναι αλάνθαστο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό όσοι έχουν μικρά παιδιά να το ακολουθήσουν, συζητώντας τους προβληματισμούς και τις απορίες τους με τον παιδίατρο και τη βρεφονηπιαγωγό.

Προειδοποιητικά σημάδια

> Διαταραχές διατροφής ή ύπνου του παιδιού

> Υπερκινητικότητα και επιθετική συμπεριφορά

> Υπερβολικοί φόβοι και άγχος

> Παθητικότητα και απόσυρση

> Αδυναμία προσαρμογής και ρύθμισης της συμπεριφοράς

στην ομάδα συνομηλίκων

> Δυσκολία αποχωρισμού από τα πρόσωπα φροντίδας

«Κ»