Η Γεωργία Σάνδη και ο Σοπέν στη Μαγιόρκα

Η Γεωργία Σάνδη και ο Σοπέν στη Μαγιόρκα

Δυο ήταν οι ισχυρότερες επιρροές στην έμπνευση του Σοπέν, η γενέτειρα του Πολωνία και η Γαλλία που τον υιοθέτησε. Όμως ορισμένα από τα ωραιότερα  έργα του ο Σοπέν τα συνέθεσε στη Μαγιόρκα.

Ένα κόκκινο τριαντάφυλλο στολίζει τα πλήκτρα του πιάνου σε ένα λιτό δωμάτιο, ενώ έξω ένας παγωμένος άνεμος χαϊδεύει τα κύματα της Μεσογείου. Το όμορφο λουλούδι θυμίζει έναν μεγάλο έρωτα, ο οποίος βρήκε καταφύγιο εδώ, στο κελί με τον αριθμό 4 της εγκαταλελειμμένης μονής Βαλντεμόσα στη Μαγιόρκα. 

Γεωργία Σάνδη

Ο «χειμώνας στη Μαγιόρκα» της συγγραφέως Γεωργίας Σάνδη (και ερωμένης του Σοπέν), περιγράφει την επίσκεψη τους στο νησί του χειμώνα του 1838-39. Σκοπός του ταξιδιού ήταν να αναρρώσει ο Μορίς, το ένα από τα δύο παιδιά της Σάνδη. Όμως οι συνθήκες της διαβίωσης καθώς και το κλίμα απέβησαν καταστροφικά για την υγεία του Σοπέν.

Ο γαλλοπολωνός συνθέτης ήδη άρρωστος από φυματίωση, και η κατά έξι χρόνια μεγαλύτερή του Γεωργία Σάνδη φτάνουν στο νησί αυτό της Μεσογείου. Αντί όμως να βρουν το μεσογειακό κλίμα που ήλπιζαν, τους περιμένει βροχή και κρύο  και το χειρότερο η καχυποψία των κατοίκων του νησιού, οι οποίοι βλέπουν τη σχέση ανάμεσα στον συνθέτη και τη χειραφετημένη συγγραφέα σαν σκάνδαλο.

Οι δυο τους δεν είναι μόνο ανύπαντροι αλλά τακτικά πηγαίνουν μαζί στην εκκλησία συνοδευόμενοι από τα παιδιά της Βαρώνης Ντυντεβάν, η οποία έμεινε στην ιστορία της λογοτεχνίας γνωστή με το ψευδώνυμο Γεωργία Σάνδη.

Η Σάνδη, τα παιδιά της και ο Σοπέν ταξίδεψαν με το ατμόπλοιο «Ελ Μαλορκέν» και έφθασαν στην Πάλμα στις 8 Νοεμβρίου 1838. Στην αρχή έμειναν σε δωμάτια πάνω από ένα πανδοχείο και μετά 6 ημέρες μετακόμισαν στη βίλα «Σον Βαν», αλλά οι φήμες για τη φυματίωση του Σοπέν τους ανάγκασαν πάλι να φύγουν και να εγκατασταθούν στις 15 Δεκεμβρίου του 1838 στο μοναστήρι της Καρτούζα. Το μοναστήρι της Καρτούζα έμενε εγκαταλελειμμένο αφότου το 1835 το εκκένωσαν οι μοναχοί του μετά από διαταγή της ισπανικής κυβερνήσεως.

Ο Σοπέν, η Σάνδη και τα παιδιά της έμειναν σε τρία από τα κελιά του, που σήμερα στεγάζουν το Μουσείο Σοπέν.

Ενώ ο Σοπέν συνθέτει εκείνη της εποχή «Πρελούδια», η γαλλίδα συγγραφέας, η οποία φορά συχνά ανδρικά ρούχα και καπνίζει, επεξεργάζεται ένα χειρόγραφο για το ταξίδι στη Μαγιόρκα. Ο «Χειμώνας στη Μαγιόρκα» είναι μέχρι σήμερα το πιο γνωστό και πολυμεταφρασμένο βιβλίο της.

«Ένα θαύμα συνέβη: βρήκαμε ένα άσυλο για τον χειμώνα!» έγραφε η Σάνδη. «Έναντι ενός ταπεινού ποσού χιλίων φράγκων πέρασε στα χέρια μας ένα σωστό νοικοκυριό».

Το μοναστήρι ανήκε τότε στην ισπανική κυβέρνηση, η οποία νοίκιαζε τα κελιά του. Ωστόσο για τον Σοπέν ο τόπος διαμονής ήταν μαρτύριο: «Ο Φρεντερίκ μαραζώνει» έγραφε η Σάνδη.

Αλλά δεν ήταν μόνο το κλίμα που επιβάρυνε την υγεία του. Παράλληλα ήταν εκτεθειμένος στις λεκτικές επιθέσεις των ντόπιων, οι οποίοι καταριόντουσαν «τον φθισικό να καεί στην κόλαση», επειδή δεν πάει ποτέ να εξομολογηθεί.

Από την πλευρά του ο άρρωστος συνθέτης σημείωνε σε μια επιστολή του εκείνη την εποχή ότι «το κελί έχει τη μορφή ενός ψηλοτάβανου φέρετρου, o θόλος της οροφής είναι τρομακτικός, σκεπασμένος με σκόνη».

Ο αξιοθαύμαστος Σοπέν

  

Σαν να μην του έφθαναν όλα του τα προβλήματα το τελωνείο του στέρησε κατά το μεγαλύτερο διάστημα της παραμονής τους το μεγάλο πιάνο «Πλεγιέλ» τσυ Σοπέν, αναγκάζοντας τον να χρησιμοποιεί ένα πρόχειρο. Κι όμως, ξεπέρασε τις δυσκολίες. Με συντροφιά ένα αντίτυπο των «Παραλλαγών Γκόλντμπεργκ» του Μπαχ, και πολλά πεντάγραμμα, συνέθεσε εκεί μερικά από τα ωραιότερα έργα του. Εκεί τέλειωσε τα «Πρελούδια», τη σειρά αυτή από τις έξοχες μινιατούρες για πιάνο, συνέθεσε τη Σονάτα σε σι ελ (λέγεται ότι το συγκλονιστικό «Πένθιμο εμβατήριο» και το «Πρεστίσιμο» με το οποίο κλείνει το έργο, τα εμπνεύστηκε ακούγοντας τον αέρα που φυσούσε  στο  παρακείμενο  νεκροταφείο), μαζούρκες, νυχτερινά, σπουδές και το Σκέρτσο σε ντο ελ.

Τελικά το καλλιτεχνικό ζευγάρι εγκατέλειψε το καταφύγιό του στη Μαγιόρκα τον Φεβρουάριο του 1839. Όμως οι 98 ημέρες στη Μαγιόρκα ήταν αρκετές, για να κρατήσουν τη χειμερινή ιστορία αγάπης ζωντανή μέχρι σήμερα, κι όχι βέβαια μόνο μεταξύ των θαυμαστών της κλασικής μουσικής και της γαλλικής λογοτεχνίας.

Το φεστιβάλ

Το «Φεστιβάλ Σοπέν» που γίνεται κάθε χρόνο στη Μαγιόρκα, προσφέρει στους ακροατές μια θαυμάσια επιλογή έργων του που τα ερμηνεύουν διάσημοι πιανίστες απ' όλο τον κόσμο

Ιδρύθηκε το 1930 στη Μαγιόρκα για να τιμήσει τη γόνιμη περίοδο της ζωής του Σοπέν στη Μαγιόρκα. Τον πρώτο καιρό τράβηξε μεγάλα διεθνή ονόματα της Μουσικής όπως τον Αρθούρο Ρουμπινστάιν, τον Αλφρέ Κορτό, τον Αλέξανδρο Ουνίνσκι, τους Ισπανούς μουσικούς Πάμπλο Καάλς, Μανουέλ ντε Φάλια και Χοσέ Κουμπίλες. Το Φεστιβάλ όμως διακόπηκε εξ αιτίας του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, για να ξαναρχίσει το 1960 υπό την αιγίδα του οχήματος «Νέων Μουσικών» και ενός νέου Διεθνούς Διαγωνισμού «Φρειδερίκος Σοπέν». Από το 1981 ως το 1985 το Φεστιβάλ αντιπροσώπευε την Ισπανία στη Διεθνή Ομοσπονδία των Συλλόγων «Σοπέν». Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανισθεί σ' αυτό μεγάλοι πιανίστες όπως οι Ραφαέλ Ορόζκο, Πέτερ Φρανκλ, Τάμας Βάζαρι, Νικήτα Μαγκάλοφ, Αλίσια ντε Λαρόσα, Αλφρεντ Μπρέντελ, Πάβελ Γκιλίλοφ, Ζοακίν Ατσουκάρο, Κρίστιαν Τακάριας, Ζαν Μαρκ Λισιντί, Μίκαελ Πλέτνεβ καθώς και ο βετεράνος Σούρα Τσερκάσκι.

Επίσης στις 6 Σεπτεμβρίου 1992, κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ με δύο δίσκους CD, όπου ο πιανίστας Ιλαν Ρογκόφ για πρώτη φορά ηχογράφησε μαζί όλα τα έργα που ο Σοπέν έγραψε στη Μαγιόρκα. Και είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ η περίοδος στη Μαγιόρκα του Σοπέν έχει απαθανατιστεί σε ταινίες και βιβλία, αυτή υπήρξε η πρώτη ηχογράφηση όλων των έργων που συνέθεσε εκεί.

Για τους επισκέπτες της Μαγιόρκα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Μουσείο Σοπέν-Σάνδη στη μονή της Καρτούζα, στο οποίο εκτίθενται μια συλλογή γραμμάτων και χειρογράφων, καθώς και πινάκων του Μορίς Σαντ, μαθητή του Ντελακρουά.

Την ομορφιά όμως της μονής ίσως αποδίδουν καλύτερα τα λόγια της ίδιας της Σάνδη: «Ενα τεράστιο και πανέμορφο μοναστήρι πάνω στα βουνά. Ο κήπος γεμάτος λεμονιές και πορτοκαλιές. Αυλές και περιστύλια θαυμάσια σχεδιασμένα, μια ωραία εκκλησία κι ένα κοιμητήρι μ' έναν φοίνικα».

Από άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ στις 6 Σεπτεμβρίου 1992 και από σχετική ανάρτηση στο ιστολόγιο http://www.nooz.gr (http://www.nooz.gr/world/1434216/sopen-kai-sandi--cheimwniatikos-erwtas-sti-magiorka) https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g580319-d10332578-Reviews-Frederic_Chopin_George_Sand_Museum-Valldemossa_Majorca_Balearic_Islands.html