Τα περιστέρια στον πόλεμο

Τα περιστέρια στον πόλεμο

του M. G.LΙΝΕΡΗΤΥ 

Όταν η Ευρώπη είχε περικυκλωθεί με οχυρωματικό έργα πού ο άνθρωπος δεν μπορούσε να τα περάσει, τα περιστέρια πήγαιναν κι’ έρχονταν από το συμμαχικό έδαφος στο εχθρικό και προσγειώνονταν σε μέρη, απ’ όπου κανένας αεροπόρος δεν θα μπορούσε να ξαναγυρίσει. Μεταφέρνανε μηνύματα στους σκλαβωμένους πατριώτες, φέρνανε πίσω στην πατρίδα λεπτομέρειες για τις κινήσεις του Γερμανικού στρατού, τις θέσεις του πυροβολικού, των αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών και των τόπων της κατασκευής των μυστικών Γερμανικών όπλων.

Από το ένα μέρος, υπήρχαν οι ομάδες πού ήταν στην πατρίδα. Αυτές τις αποτελούσαν αξιωματικοί πού ανήκανε σε μια από τις πιο μυστικές Βρετανικές υπηρεσίες. Από το άλλο μέρος ήταν πατριώτες πού μαζεύανε τα περιστέρια από τα χωράφια, τα τρέφανε και τα περιποιόνταν και διακινδύνευαν τη ζωή τους γιατί κάθονταν όλη τη νύχτα με ιχνογραφικά μολύβια και μεγεθυντικούς φακούς, γράφοντας με μικροσκοπικά γράμματα όλες τις ακριβείς πληροφορίες πού οι Γερμανοί παίρνανε τόσες προφυλάξεις για να μείνουν μυστικές. Τη δουλειά του αγγελιοφόρου δεν μπορούσε να σταματήσει ούτε αντιαεροπορικό πυροβολικό, ούτε πιθανά θαλάσσια ατυχήματα ούτε παγίδες, ούτε κανόνια.

Οι Βρετανοί στον περασμένο πόλεμο είχανε εγκαινιάσει μια υπηρεσία ταχυδρομικών περιστεριών. Το πρώτο πείραμα έγινε το Σεπτέμβρη του 1916, στον τομέα της Bethune. Ο ταγματάρχης H. Κ. Pierson αξιωματικός των Βασιλικών Σηματοδοτών, πού δούλευε στις προχωρημένες γραμμές του μετώπου, απόκτησε 24 ήμερα περιστέρια πού ανήκανε σε Γάλλους ανθρακωρύχους του Bassin du Nord, και σχεδίασε να τα στείλει με αερόστατο πίσω από τις Γερμανικές γραμμές στο Βέλγιο. Από κάθε αερόστατο, πού είχε σχεδόν 8 πόδια διάμετρο, κρέμασε ένα καλάθι από λυγαριά με 4 περιστέρια. Ένα αναμμένο φυτίλι, με μεγάλο μάκρος πού είχε κανονιστεί προσεκτικά, και ο υπολογισμός της ταχύτητας του αέρα, συντελέσανε ώστε το καλάθι να πέσει στο προορισμένο μέρος. Το πείραμα πέτυχε, γιατί την άλλη μέρα η υπηρεσία  πήρε  απάντηση. Το σχέδιο του ταγματάρχη Pierson τελειοποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε όσο καιρό κράτησε ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος. Ωστόσο η μεγαλύτερη επιτυχία σημειώθηκε το 1917 στο Verdun όταν στάθηκε δυνατό να υπολογίσουμε και να εξακριβώσουμε όλες τις μεραρχίες πού αποσύρανε οι Γερμανοί από το Ρωσικό μέτωπο για το Δυτικό.

Και στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο δεν άφησαν το μάθημα να χαθεί και χρησιμοποίησαν ταχυδρομικά περιστέρια. Αύτη όμως τη φορά δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιήσουμε αερόστατα, γιατί οι αποστάσεις ήταν εξαιρετικά μάκρυνες και οι άνεμοι αντίθετοι. Ο υποστράτηγος L. G. Phillips, Διευθυντης της Σηματοδοτικης Υπηρεσίας είπε: «Αφού καταλήφτηκε η Γαλλία το 1940, μας ξανάρθαν στο νου τα πειράματα πού είχαν γίνει στον προηγούμενο πόλεμο και θελήσαμε να δημιουργήσουμε μια καινούργια υπηρεσία διαβιβάσεων με ταχυδρομικά περιστέρια. Γι’ αυτή τη δουλειά έπρεπε να εξασφαλίσουμε κυρίως 3 πράγματα: 1) Να προμηθευτούμε ένα σταθερό αριθμό περιστεριών πού θα μπορούσαν να γυρίζουν στη φωλιά τους από απόσταση κοντά 300 μίλια 2) Να βρούμε το μέσο ώστε να πηγαίνουν σε καλή κατάσταση στους ανθρώπους πού θα τα χρησιμοποιούσαν στη περιοχή από όπου θέλαμε πληροφορίες. 3) Και να υπάρχουν πρόσωπα σ’ αυτές τις περιοχές πού να είναι καλά προσκείμενα προς εμάς και να έχουν το θάρρος να χρησιμοποιήσουν τα περιστέρια.»

Το πρώτο λύθηκε από την Εθνική Επιτροπή της Υπηρεσίας Περιστεριών και από το ζήλο πού δείξανε πολλοί ιδιοκτήτες περιστερώνων —μέσα σ’ αυτούς περιλαμβάνεται και ο Βασιλιάς —με τους οποίους συνεργάστηκε το ειδικό τμήμα της Στρατιωτικής Υπηρεσίας ταχυδρομικών περιστεριών. Μέσα στα 4 χρόνια του πολέμου 20.000 περιστέρια λάβανε μέρος σε επιχειρήσεις και άλλα 20.000 βρίσκονταν σε εξάσκηση. Κατά μέσο όρο το καθένα απ’ αυτά κόστιζε 3 λίρες - μερικά αξίζανε σε χρυσάφι όσο ζυγίζανε —λένε πώς ενα περιστέρι κόστιζε 145 λίρες. Ωστόσο όλα τα πουλιά δόθηκαν δωρεάν και με μεγάλη προθυμία στην ειδική  αυτή υπηρεσία.

Στο πρώτο πείραμα, τα περιστέρια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πουλιά πού είχαν εξασκηθεί προηγουμένως από τους κυρίους τους για να πετάνε αντίκρυ στη Μάγχη. Ωστόσο ο αριθμός αυτών των περιστεριών ήταν περιορισμένος και πολλά περιστέρια δεν μπορούσαν να πετάξουν πάνω από τη θάλασσα. Χρειάστηκε λοιπόν να αυξήσουν τις πηγές εφοδιασμού περιστεριών και τούτο το κατόρθωσαν με τον ακόλουθο τρόπο: πήραν από περιστερεώνες πουλιά πού δεν είχαν ασκηθεί για να πετάνε πάνω από τη Μάγχη και τα έμαθαν να πετάνε από το Ulster στη Σκωτία πάνω   απ’ τη θάλασσα.

Ύστερα απ’ αυτό έπρεπε  να   στείλουμε τα ταχυδρομικά περιστέρια στις κατεχόμενες χώρες, όπως στη Γαλλία, στο Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία η τη Νορβηγία. Γι’ αυτό το σκοπό η RAF έπρεπε να βρει ένα καινούριο τρόπο. Το πρώτο δοκιμαστικό ταξίδι έγινε στο Βέλγιο το φθινόπωρο του 1940.

Η διοίκηση της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Ταχυδρομικών Περιστεριών στο Λονδίνο παίρνει τη διαταγή πως το 'Υπουργείο Στρατιωτικών ας πούμε, χρειαζόταν ειδικές πληροφορίες για το Bruges και το Ghent. To πρώτο πράγμα πού πρέπει να γίνει είναι να ειδοποιηθεί ο αξιωματικός της υπηρεσίας στο Folkestone η το Dover— τα πιο κοντινά μέρη για μια πτήση στη Bruges να προμηθευτεί διαλεγμένα πουλιά από τους τοπικούς περιστερεώνες. «Πενήντα πουλιά χρειάζονται αύριο το πρωί για αποστολή προς ανατολάς», έλεγε το μήνυμα. Τα πιο καλά περιστέρια διαλέγονται αμέσως από κάθε περιστερεώνα και μεταφέρονται στο ορισμένο αεροδρόμιο. Εκεί, αφού τοις δώσουν φαΐ και νερό τα βάζουν μέσα σε κλουβιά πού είναι μόνο για ένα πουλί. Αυτά τα κουτιά τα δένουν πάνω σ' ένα αλεξίπτωτο που έχει σχεδόν 5 πόδια διάμετρο. Και υστέρα φορτώνουν τα 50 κουτιά σ’ ένα Mosquito.

Το αεροπλάνο απογειώνεται. Δυο ώρες αργότερα ο πιλότος αναφέρει πώς η αποστολή του εκτελέσθηκε με επιτυχία.

Οι Γερμανοί είχαν θεσπίσει την εσχάτη ποινή για τους πατριώτες πού μάζευαν και χρησιμοποιούσαν τα περιστέρια μας. Μερικές φορές φτιάχνανε ξόβεργες, χρησιμοποιούσαν δικά μας αλεξίπτωτα και άλλα πού είχαν αυτοί κατασκευάσει και μοιάζανε με τα δικά μας, αντικαθιστούσαν το δικό μας περιστέρι μ’ ένα Γερμανικό για να πάει πίσω την απάντηση του πατριώτη και μ’ αυτό τον τρόπο υπήρχε πιθανότητα να τον ανακαλύψουν. Σ’ αυτή την υπηρεσία χάσανε πολλοί τη ζωή τους.

Ας γυρίσουμε όμως πίσω στη δουλειά πού επρόκειτο να γίνει στον τομέα Bruges-Ghent Τα ξημερώματα ένας χωρικός ή κανένας διαβάτης παρατηρεί ένα πελώριο άσπρο μανιτάρι πάνω στο χωράφι. Με περιέργεια μα ωστόσο και με προφύλαξη πλησιάζει και βλέπει ένα μικρό χαρτονένιο κύλινδρο προσαρμοσμένο πάνω στο αλεξίπτωτο. Στο πάνω μέρος του κουτιού υπήρχε δεμένη μια εφημερίδα «Το Ελεύθερο Βέλγιο» Onafhankelijk Belgi'e — μια Βελγική εφημερίδα πού εκδίδεται κάθε βδομάδα στο Λονδίνο. Η χθεσινή της ημερομηνία επιβεβαιώνει την προέλευση της. Την έφερε λοιπόν η RAF. Προσέχοντας μήπως τον παρακολουθεί καρένας, παίρνει το κουτί. Από μέσα ακούει ένα παράξενο ήχο, σαν κάτι να κουνιέται. Κάτω απ’ την εφημερίδα βρίσκει ένα αδιάβροχο φάκελο πού γράφει «Παρακαλώ ανοίξτε». Αμέσως καταλαβαίνει πώς βρήκε ένα από τα περίφημα ταχυδρομικά  περιστέρια. Έχει ακούσει για αυτά όπως και όλοι όσοι ζούνε σε κατεχόμενες χώρες.

Ακολουθεί τις οδηγίες, κρύβει η καταστρέφει το αλεξίπτωτο και βάζει το πουλί σε μέρος ασφαλισμένο. Το ταΐζει, του δίνει νερό (μαζί με το πουλί πέφτει και το ανάλογο για δέκα μέρες σιτάρι) και το αφήνει να ξεκουραστεί λίγο, έπειτα από το κουραστικό του ταξίδι μέσα στο κουτί.

Έπειτα αρχίζει η δουλειά. Στο κουτί βρίσκει ένα μεγάλο ερωτηματολόγιο: Τί στρατεύματα υπάρχουν σ' αυτό το μέρος; Προς ποια κατεύθυνση κινούνται; Πόσα είναι; Ποια είναι τα οχυρωματικά έργα του εχθρού, τα πυροβόλα και τα τανκς; Σε ποιο μέρος βρίσκονται οι μεγάλες δεξαμενές και τα ντεπόζιτα βενζίνης; Πού είναι το Γερμανικό Αρχηγείο, το Φρουραρχείο, η Gestapo, τα μηχανοκίνητα τιμήματα της Γερμανικης αστυνομίας; Που βρίσκονται τα αεροδρόμια οι περιοχές πού εξακοντίζονται οι ιπτάμενες βόμβες και ένα σωρό άλλα πράγματα.

Ωστόσο υπάρχει πιθανότητα όλα αυτά να είναι πολύ ειδικά για εκείνον πού θα πρέπει ν' απαντήσει. Τότε αυτός τα εμπιστεύεται στο δάσκαλο, τον ειρηνοδίκη η τον παπά. Σε μια δυο μέρες οι πληροφορίες είναι έτοιμες. Τότε τις γράφει με όσο πιο μικρά γράμματα μπορεί, αναφέροντας συγχρόνως το μέρος πού μένει και την ημερομηνία και υπογράφει όχι βέβαια με τα’ όνομά του άλλα με κάποια συνθηματική φράση, πάνω στο λεπτό ειδικό* χαρτί πού του έχουν στείλει. (Rice - paper μαλακό χαρτί πού κατασκευάζεται στην Κίνα από την καρδιά του δέντρου Fatsia (Aralia) Papyrifera, πού φύτρωνε κυρίως στη Φορμόζα). Το τυλίγει σφιχτά και το γλιστρά μέσα στο μικρό κύλινδρο πού είχε ο φάκελος. Τη νύχτα δένει τις πληροφορίες στο πόδι του περιστεριού και τα χαράματα όταν ο καιρός είναι καλός, αφήνει το πουλί ελεύθερο να πετάξει.

Το περιστέρι δεν πετάει κατ’ ευθείαν για την Αγγλία. Πετάει πάνω από την ξηρά όσο μπορεί πιο πολύ. Μ’ αυτό τον τρόπο διευθύνεται προς την Δουνκέρκη ώσπου στα τελευταία, πλησιάζοντας το Καλαί μπορεί να δει μακριά τους άσπρους βράχους της πατρίδας του. Τότε πια δεν φοβάται τη θάλασσα και ξεκίνα για την Αγγλία.

Μόλις γυρίσει στον περιστερεώνα του, και καθίσει πάνω στο πεζούλι της φωλιάς του, χτυπάει αυτόματα ένα ηλεκτρικό κουδούνι στη κάμαρα του κυρίου του. Ο πτηνοτρόφος βγαίνει, παίρνει το μικρό κύλινδρο από το πόδι του και τον διαβιβάζει αμέσως με ειδικό αποστολέα στο Υπουργείο Στρατιωτικών. Εκεί ξεδιαλέγονται οι πληροφορίες και μοιράζονται αναλόγως. Μερικές λεπτομέρειες ίσως θα ενδιαφέρουν το Υπουργείο Αεροπορίας, άλλες το Ναυαρχείο, το Υπουργείο Εξωτερικών η άλλα Υπουργεία.

Εκατοντάδες μηνύματα φτάσανε από την κατεχομένη Ευρώπη στους διάφορους πτηνοτρόφους. Τα περισσότερα απ’ αυτά ήταν πολύ σημαντικά. Αυτή η μέθοδος για μεταβίβαση πληροφοριών με τα ταχυδρομικά περιστέρια ήταν ο μόνος γρήγορος τρόπος για να έχουμε γραπτά ή φωτογραφημένα αυθεντικά στοιχεία και ήταν η μόνη υπηρεσία πού μπορούσε να λειτουργήσει όταν πια το ραδιόφωνο είχε αχρηστευτεί.

Μερικές απ’ αυτές τις πληροφορίες ήταν γραμμένες με το χέρι ψιλά - ψιλά. Ωστόσο η πιο παράδοξη ήταν μια πού ήρθε από τη Bruges, λίγες βδομάδες προτού απελευθερωθεί το Βέλγιο. Ήταν γραμμένη γαλλικά, και περιείχε σχεδόν 3.000 λέξεις και 14 καλά σχεδιασμένους χάρτες· όλη αυτή η δουλειά είχε γίνει με μεγεθυντικό φακό. Τρεις μέρες χρειάστηκαν για την αντιγραφή. Σύμφωνα με τα λογία του ταγματάρχη Pierson, επειδή ήρθε σε μια στιγμή αποφασιστική για τον πόλεμο, το μήνυμα αυτό ήταν το πιο αξιόλογο από όλα όσα είχαμε πάρει.

Μ' αυτό τον τρόπο επισημάνθηκαν όλα τα μέρη απ’ όπου εκσφενδονίζονταν τα μυστικά όπλα των Γερμανών VI και V2 όπως και πολλές ακριβείς θέσεις για τις ιπτάμενες βόμβες στη Γαλλία και στην Ολλανδία. Άλλα μηνύματα μας πληροφόρησαν για την ακριβή τοποθεσία του Γερμανικού στρατηγείου όπως και για τις ώρες πού βρίσκονταν μέσα οι περισσότεροι αξιωματικοί. Διαδοχικές επιδρομές πού έκαναν τα βομβαρδιστικά μας τα κατέστρεψαν όλα. Μερικές φορές μάλιστα δεν έλειπε και το χιούμορ από τα μηνύματα. Ένας αποστολέας έλεγε πώς είχε συναντήσει ένα Γερμανό πού ήθελε να φύγει από το μέτωπο ακολουθώντας ένα δρόμο προς τις 'Αρδέννες όπου ήξερε πώς θα βρίσκονταν εκεί Γάλλοι αντάρτες γιά να τον αιχμαλωτίσουν... Και ένα άλλο από την Oise έλεγε: «Τώρα πού σας γράφω, τα αεροπλάνα σας πολυβολούν τον σιδηροδρομικό σταθμό. Η καρδιά μου ευφραίνεται!!»

Το μνημείο των πολεμικών περιστεριών στο Βέλγιο

Απ’ όλες τις πτήσεις πού κάνανε τα περιστέρια σ’ αυτό τον πόλεμο, η πιο σπουδαία είναι τον περιστεριού NUHW37 CEN335. Αυτο το πουλί, τον Ιούλιο του 1943, γύρισε μόνο του, με ένα μήνυμα για διάφορες επιχειρήσεις, από τα βόρεια της Δανίας, πέρασε τη Βόρεια Θάλασσα — απόσταση δηλ. 480 μίλια- και έφτασε στο Ipswich όπου ήτανε ο περιστερεώνας του, μέσα σε τρεις μέρες.

Ο «Γουλιέλμος της «Οράγγης», ένα άσπρο αρσενικό περιστέρι διαλεγμένο για να συνεργαστεί με τα αεραγήματα πού ρίχτηκαν στις 19 Σεπτεμβρίου 1944 στο Arnhem ξαναγύρισε στο Λονδίνο σε 4 ώρες και 25 λεπτα, διανύοντας 260 μίλια, πού τα 135 ήταν πάνω άπ’ τη θάλασσα. Είναι αμφίβολο αν κανένας πέτυχε ποτέ μια τέτοια ταχύτητα, 1.740 γιάρδες το λεπτό.

Ο «Μαρκήσιος», ένα γαλάζιο αρσενικό περιστέρι, ρίχτηκε στην Αμιέννη τη μέρα της εισβολής στην Ευρώπη και γύρισε την ίδια μέρα στον περιστερεώνα του στο Λονδίνο. Αυτό ήταν το τέταρτο ταξίδι του στην Ευρώπη.

Ο «Μπεκρής» γύρισε από τη Διέππη, ενώ εξακολουθούσε ο βομβαρδισμός των αεραγημάτων μας, αφού πέταξε 25 μίλια πάνω άπ’ τη θάλασσα σε 32 λεπτα. Τούτο το περιστέρι μαζί με το ταίρι του το είχαμε ρίξει σε εχθρικό έδαφος σε μια περίοδο πού δεν μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε με το ραδιόφωνο. Ο «Μπεκρης» γλύτωσε, το ταίρι του όμως σκοτώθηκε από το αντιαεροπορικό του εχθρού.

Ο «Δελφίνος», ένα κοκκινωπό αρσενικό περιστέρι, χρησιμοποιήθηκε τις περισσότερες φορές για αποστολές στη Γαλλία, και μέσα σε τρία χρόνια υπηρεσίας δεν έκανε καμιά φορά λάθος.

Και ένα ακόμη κατόρθωμα. Μια τρομερή καταιγίδα στη Βόρειο Αφρική δεν εμπόδισε τον «Κόλπο της Τύνιδας» να φέρει την πρώτη πληροφορία για την πτώση της Τύνιδας στο στρατηγείο της 1^ης  Στρατιάς, λύνοντας μ’ αυτό τον τρόπο όλες τις δυσκολίες πού υπάρχουνε στην επικοινωνία, όταν ο καιρός είναι κακός.

(Από τα «Leader Magazine»)

Εκλογή Φεβ.1946