Κνωσός : Στο παλάτι του Μίνωα

Κνωσός : Στο παλάτι του Μίνωα

Στον διασημότερο αρχαιολογικό χώρο της Κρήτης - και έναν από τους σημαντικότερους της Ελλάδας- ο μύθος συναντά την ιστορία...

ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΥΡΙΜΗ

Η ΚΝΩΣΟΣ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ» (1961)

«Πέρασαν πάλι από τα μάτια μου οι εξαίσιες τοιχογραφίες -μάτια μεγάλα, μυγδαλάτα, μαύρες πλεξούδες κυματιστές, βαριές κυράδες ανοιχτοστήθες, με χοντρά φιλήδονα χείλια, πουλιά, φασιανοί και πέρδικες, μαϊμούδες γαλάζιες, βασιλόπουλα με φτερά παγονιού στο κεφάλι, άγριοι άγιοι ταύροι, νιούτσικες ιέρειες με τα μπράτσα περιτυλιμένα με ιερά φίδια, γαλάζια αγόρια σε ανθισμένους κήπους - χαρά, δύναμη, πλούτος μεγάλος, ένας κόσμος όλο μυστήριο, μια Ατλαντίδα που πρόβαλε από το βυθό της κρητικιάς γης, μας κοιτάζει με τεράστια μαύρα μάτια, μα τα χείλια της είναι ακόμα σφραγισμένα.

Τι κόσμος είναι ετούτος, συλλογιζόμουν, πότε θ' ανοίξει τα χείλια του να μιλήσει; Τι άθλους να 'καμαν και τούτοι οι πρόγονοι, απάνω στο χώμα εδώ που πατούμε;»

Ο ΜΥΘΟΣ

Με την Κνωσό συνδέεται ένας από τους πιο συναρπαστικούς μύθους -παραμύθια, αν προτιμάτε- όλων των εποχών, με απιστίες, μυθικά τέρατα, ανθρωποθυσίες και έρωτες ανάμεσα σε όμορφες πριγκιποπούλες και γενναία πριγκιπόπουλα. Ξετυλίγοντας το κουβάρι, το «μίτο» της ιστορίας, συναντάμε την Πασιφάη, σύζυγο του Μίνωα, μυθικού βασιλιά της Κρήτης, που ερωτεύεται παράφορα έναν λευκό ταύρο! Από αυτή την αφύσικη ένωση γεννιέται ο Μινώταυρος, ένα τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Ο προδομένος βασιλιάς διατάζει τον εφευρέτη Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα λαβύρινθο για να φυλακίσει τον καρπό της απιστίας, εξασφαλίζοντας έτσι ότι ο Μινώταυρος δεν θα καταφέρει ποτέ να βρει την έξοδο και να δραπετεύσει.

Από την άλλη οι Αθηναίοι, ηττημένοι στον πόλεμο με τον Μίνωα, υποχρεώνονται να πληρώνουν βαρύ φόρο αίματος, στέλνοντας κάθε εννιά χρόνια επτά νέους και νέες ως τροφή για τον Μινώταυρο.

Μέχρι που ο γενναίος Θησέας, γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, αποφασίζει να δώσει τέλος σε αυτή την τραγωδία. Όταν με το σκοπό αυτό φτάνει στη Κρήτη, γνωρίζει την Αριάδνη, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, η οποία τον ερωτεύεται και αποφασίζει να τον βοηθήσει. Ο Θησέας κατάφερνε, τελικά να σκοτώσει το τέρας και χάρει στο κουβάρι της αγαπημένης του, τον περίφημο μίτο, βρίσκει την έξοδο από τον λαβύρινθο.

Όλα αυτά, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, συνέβησαν στην περιοχή της Κνωσού. Οι ανασκαφές. Άλλωστε, έδειξαν ότι υπήρχε οικισμός ήδη από  8η, ίσως και πριν, καθώς και ένα παλάτι από την 4η χιλιετία π.Χ.

Ο ΤΟΠΟΣ

Η Κνωσός είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς προορισμούς, όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το σημαντικότερο κέντρο του μινωικού πολιτισμού βρίσκεται στο ύψωμα της Κεφάλας, δίπλα στον ποταμό Καίρατο (σημερινό Κατσαμπά), 5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Ηρακλείου. Η ιστορία αυτού του τόπου χάνεται μέσα στους αιώνες. Αν και κατοικούνταν συνεχώς από τα τέλη της 7ης χιλιετίας έως και τα ρωμαϊκά χρόνια, η περίοδος ακμής του ανάγεται στη μινωική εποχή (2000-1350 π.Χ.)

ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Η επίσκεψη στην Κνωσό είναι εμπειρία μοναδική. Ο επισκέπτης νιώθει να ταξιδεύει στο χρόνο και σε αυτό βοηθάει σίγουρα και η μεγάλης έκτασης -αμφιλεγόμενη ωστόσο επιστημονικά- αποκατάσταση των μνημείων από τον Evans.

Τα μνημεία ανάγονται χρονολογικά κυρίως στη νεοανακτορική περίοδο (1700-1450 π.Χ.). Ανάμεσα τους ξεχωρίζει το ανάκτορο -σύμφωνα με την παράδοση, έδρα του βασιλιά Μίνωα- γύρω από την ορθογώνια αυλή του οποίου αναπτύσσονται οι πτέρυγες των δωματίων. Πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα που καλύπτει έκταση 22.000 τ.μ. Ήταν το διοικητικό, οικονομικό, θρησκευτικό και καλλιτεχνικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Οι υψηλές τεχνικές γνώσεις κατασκευής εντυπωσιάζουν, καθώς τα κτίρια ήταν πολυώροφα, είχαν μεγάλες σκάλες, φωταγωγούς, ακόμα και σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης. Τέλος, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η έλλειψη οχύρωσης των ανακτόρων, που έκανε τους επιστήμονες να μιλούν για pax minoica. (μινωική ειρήνη).

ΤΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ

Περιπλανηθείτε στην αίθουσα του αλαβάστρινου θρόνου, στην αίθουσα των διπλών πελέκεων, από τα σύμβολα της μινωικής θρησκείας, και στο διαμέρισμα της βασίλισσας με την τοιχογραφία των δελφινιών.

Επισκεφτείτε και τις βασιλικές αποθήκες με τα μεγάλα πιθάρια, όπου αποθήκευαν δημητριακά, μέλι, λάδι, κρασί, όσπρια και άλλα γεωργικά προϊόντα της εύφορης κρητικής γης.

Περπατήστε στο νοτιοδυτικό τμήμα του ανακτόρου, στη Δυτική Αυλή και τη Δυτική Είσοδο που οδηγεί στο Διάδρομο Πομπής, ο οποίος ήταν διακοσμημένος με τον πανέμορφο πρίγκιπα με τα κρίνα, έμβλημα των Μινωικών Γραμμών. Στην αριστερή πλευρά του διαδρόμου βρίσκονται τα Προπύλαια και τα περίφημα διπλά κέρατα, ένα ακόμη ιερό σύμβολο της μινωικής θρησκείας.

Γύρω από το ανάκτορο βρίσκονται κτίρια που θεωρούνται κατοικίες αξιωματούχων. Αξίζει να σταθείτε στην οικία των τοιχογραφιών με τον πλούσιο ζωγραφικό διάκοσμο, τις τοιχογραφίες των γαλάζιων πιθήκων και των χελιδονιών. Αν ενδιαφέρεστε και για τη μεταγενέστερη ιστορία της Κνωσού, μην παραλείψετε μια επίσκεψη στην Έπαυλη του Διονύσου (2ος αι. μ.Χ.), ιδιωτική ρωμαϊκή περίστυλη οικία με θαυμάσια ψηφιδωτά δάπεδα του ψηφοθέτη Απολλινάριου, που εικονίζουν τον Διόνυσο.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΝΩΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ 

ΣΤΟΝ SIR ARTHUR EVANS.

Ο περισσότερος κόσμος έχει συνδέσει την Κνωσό με το όνομα του Sir Arthur Evans, του διάσημου Βρετανού αρχαιολόγου που ανέσκαψε το χώρο τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, φέρνοντας στο φως μοναδικούς θησαυρούς. Ωστόσο, ο πρώτος που πίστεψε πως η ιστορία του Μίνωα δεν ήταν απλώς μύθος ήταν ένας εύπορος λόγιος Ηρακλειώτης, συνονόματος μάλιστα του μυθικού βασιλιά, ο Μίνως Καλοκαιρινός, που έκανε την πρώτη ανασκαφή στην Κνωσό το 1878, όταν η Κρήτη βρισκόταν ακόμη υπό τουρκική κυριαρχία.

MINOAN WAVE/SUMMER 2015