Νίκος Παπουτσόπουλος : Οι αμμουδιές του Ομήρου

«Οι αμμουδιές του Ομήρου»

Γράφει ο Νίκος Παπουτσόπουλος

Εκεί που πρώτα εκατοικούσε ο ήλιος/ σώμα του καλοκαιριού φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι/ με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων/ τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.

Αποκαλύπτει με ιδιαίτερη χάρη και ευαισθησία τη σχέση λόγου και ήθους, και λειτουργεί αναγωγικά καθώς οι έννοιες προκύπτουν οργανικά από την ελληνική, αφού οι Έλληνες πρώτοι είχαν δημιουργήσει τις κατάλληλες πνευματικές προϋποθέσεις. Οι περισσότερες γλώσσες αντλούν από αυτήν για τη δημιουργία επιστημονικών όρων ή καταφεύγουν σε αυτήν προκειμένου να αποδώσουν με ακρίβεια απλές φιλοσοφικές έννοιες.

Ο ποιητικός λόγος που είχε προηγηθεί του πεζού, με συχνές αναφορές σε σημαντικούς μύθους και ηρωικά κατορθώματα του παρελθόντος, είχε υποδείξει στους ανθρώπους πρότυπα για την ανακάλυψη και ερμηνεία του εαυτού τους, ενώ η μεγάλη ποίηση, ως την εποχή της ακμής της αττικής τραγωδίας, συνέδραμε αποφασιστικά στην αυτογνωσία και την αφύπνιση της συνείδησης. Τα παραδείγματα που ανιχνεύονται ήδη στα ομηρικά έπη υποδεικνύουν οδούς αποφυγής ακροτητών, διατήρησης της τάξης και του μέτρου για μιαν αρμονική κοινωνική συμβίωση, για να αναπτυχθούν οι μεγαλύτερες ποικιλίες κοινωνικών μορφών, πολιτευμάτων, πνευματικών και καλλιτεχνικών τάσεων.

Τη δυναμική της εξάπλωσης της ελληνικής γλώσσας, της Αλεξανδρινής Κοινής,     κάποτε, καθώς και της πνευματικής καλλιέργειας των λαών, διέκοψαν καινοτόμες μέθοδοι της οικονομικής ολιγαρχίας, με στόχο τον πλήρη έλεγχο των κοινωνιών. Κύρια απειλή και εμπόδιο των νέων οραματισμών αποτελούσε για τους επιβουλείς των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου η ελληνική γλώσσα, το «μαγικό κλειδί» για την αναζήτηση της σοφίας, της γνώσης και της προόδου.

Σύμφωνα με τον Αρνολντ Τόινμπι, οι Ελληνες του '21 με μιαν «άφρονη ενέργεια» έχασαν ολόκληρη κοσμοκρατορία. Η συνεχής δημιουργία καταστάσεων ανησυχίας και ανασφάλειας εξυπηρετεί γεωπολιτικές στρατηγικές που μεταβάλλουν όρια και σύνορα, διχάζουν όμορους λαούς και εθνότητες και καταδικάζουν λαούς σε μακρόχρονο σπαραγμό και μίσος, που σβήνουν τα ίχνη του Οδυσσέα από τις αμμουδιές του Ομήρου.

Στις αμμουδιές αυτές, που απλόχερα αγκαλιάζουν τα χρώματα της θάλασσας, εκεί που κατοικεί ο ήλιος, οι ώρες της θερινής ραστώνης λειτουργούν λυτρωτικά ύστερα από τον κάματο της καθημερινής πίεσης και της οικονομικής δυσφορίας. Ακρογιαλιές μύθου ανασταίνουν τους θρύλους και τις ιστορίες των Ελλήνων και προσκαλούν σε μιαν επανασύνδεση με σταθερές έννοιες και αξίες, που ακύρωσε έντεχνα η δίνη της άκριτης τεχνολογικής εξέλιξης.

Προσκαλούν σε επαναπροσδιορισμό της ορθολογικής αντίληψης της φύσης και της ανθρώπινης ύπαρξης, μέσα από τον θησαυρό των λέξεων, που έκρυψαν σελίδες της προγονικής παρακαταθήκης. Άλλωστε, βασικό πλεονέκτημα της μελέτης είναι «να απολαμβάνεις όσα οι άλλοι απέφυγαν να σου πουν» (Μ.Σοάρες).

«Με τα πρώτα μαύρα ρίγη... Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου».

«κυριακάτικη δημοκρατία» 16.7.2017