ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ : Τα έκτακτα Στρατοδικεία του Εμφυλίου Πολέμου

Η αδιαμφισβήτητη ένταξη της Ελλάδας -με τις ευλογίες της Σοβιετικής Ενωσης- στο δυτικό στρατόπεδο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου προϋπέθετε την πλήρη συντριβή του μεγάλου λαϊκού αντιστασιακού κινήματος που είχε δημιουργηθεί την περίοδο της τριπλής γερμανο-ιταλο-βουλγαρικής κατοχής

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ *

 

Τα 25 έκτακτα Στρατοδικεία και τα 6 Μεραρχιακά συστάθηκαν με βασιλικό διάταγμα στις 9 Σεπτεμβρίου του 1946 βάσει του Γ' Ψηφίσματος της Δ' Αναθεωρητικής Βουλής «Περί εκτάκτων μέτρων αφορώντων στην δημόσιαν τάξιν και ασφάλειαν». Το Ψήφισμα αυτό στρεφόταν ευθέως κατά της Αριστεράς και ειδικότερα κατά των συμμετεχόντων στις οργανώσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος και επιχειρούσε με νομικά μέσα να εξαλείψει κάθε μορφής αντιπαράθεση με το κράτος που προέκυψε μετά την ένοπλη βρετανική επέμβαση το Δεκέμβριο του '44. 

 

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, γ.γ. του ΚΚΕ, ήταν και ο εκφραστής των σοβιετικών συμφερόντων στον ελλαδικό χώρο Η αδιαμφισβήτητη ένταξη της Ελλάδας -με τις ευλογίες της Σοβιετικής Ενωσης- στο δυτικό στρατόπεδο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου προϋπέθετε την πλήρη συντριβή του μεγάλου λαϊκού αντιστασιακού κινήματος που είχε δημιουργηθεί την περίοδο της τριπλής γερμανο-ιταλο-βουλγαρικής κατοχής. Το Γ' Ψήφισμα ήρθε να συμπληρώσει το νόμο 509/47 «περί μέτρων ασφαλείας του κράτους, του πολιτεύματος, του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών» και το νόμο 511/47 περί στρατοπέδων συγκέντρωσης (αναφέρονται ως «στρατόπεδα πειθαρχημένης διαβίωσης»). 

Η Λευκή Τρομοκρατία
 

Η πρώτη πράξη της προσπάθειας περιθωριοποίησης του λαϊκού κινήματος συνέβη το Δεκέμβρη του '44. Η νίκη των Βρετανών και των Ελλήνων συνεργατών τους θα επισφραγιστεί με τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος του '45) και τις υπογραφές της κυβέρνησης Πλαστήρα και του ΕΑΜ, που βρισκόταν υπό τον έλεγχο του ΚΚΕ. Στη συμφωνία αυτή δεν συμπεριελήφθη η ρήτρα της πλήρους αμνηστίας για όσα είχαν συμβεί έως εκείνη την εποχή. 

Αυτή η παράλειψη -και η αδιαφορία από την πλευρά της αριστερής ηγεσίας για τη μοίρα των αγωνιστών- θα επιτρέψει τους νικητές να εξαπολύσουν εκστρατεία αντεκδικήσεων και τρομοκρατίας εις βάρος των παλιών αγωνιστών. Οι πλέον σκληροί εκφραστές της Λευκής Τρομοκρατίας, όπως ονομάστηκε η πολιτική των μεταδεκεμβριανών κυβερνήσεων, θα είναι οι παλιοί δωσίλογοι συνεργάτες των κατακτητών, οι οποίοι θα ενσωματωθούν στις δομές του νέου κράτους με πρόσχημα την «καταπολέμηση του κομμουνισμού». 

Η πολιτική αυτή θα οδηγήσει και πάλι στο Βουνό χιλιάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Οι συνθήκες που θα δημιουργήσουν η τρομοκρατία, η ξενοκρατία και η υποταγή των διεφθαρμένων κυρίαρχων ελίτ στους βρετανικούς σχεδιασμούς, θα υπονομεύσουν τις προσπάθειες συμφιλίωσης και θα ευνοήσουν την πολιτική της σύγκρουσης που εξέφραζε ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος ήταν και ο εκφραστής των σοβιετικών συμφερόντων στον ελλαδικό χώρο. Ο Λαός θα βρεθεί παγιδευμένος μεταξύ ενός σκληρού κράτους-προτεκτοράτου και ενός γραφειοκρατικού μηχανισμού που ήλεγχε ένα εξαρτημένο κόμμα. Ετσι θα ξεκινήσει ο Εμφύλιος Πόλεμος, θα συγκροτηθεί ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας και θα δημιουργηθεί τον Δεκέμβριο του '47 η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Μάρκο Βαφειάδη. 

Τα Στρατοδικεία θερίζουν
 
Εργαλείο νομιμοποίησης της ανελέητης κρατικής καταστολής υπήρξαν τα έκτακτα Στρατοδικεία. Υπολογίζεται ότι τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους (1946) καταδικάστηκαν σε θάνατο 116 πολίτες, το 1947 καταδικάστηκαν σε θάνατο 688, ενώ μόνο το πρώτο εξάμηνο του 1948 οι καταδικασμένοι ήταν 1.547. Καταδικαστικές αποφάσεις έβγαζαν επίσης και τα κακουργιοδικεία, τα οποία εκδίκαζαν υπαρκτά ή ανύπαρκτα «εγκλήματα» που έγιναν την περίοδο της κατοχής και των Δεκεμβριανών. Την ίδια χρονική περίοδο που καλύπτουν τα παραπάνω στοιχεία, τα κακουργιοδικεία εξέδωσαν 310 θανατικές καταδίκες. Κατά το χρονικό διάστημα 1946-1951 εκδόθηκαν 4.851 θανατικές καταδίκες, ενώ 198 καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη και 916 σε ποινές άνω των 10 ετών.

* Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός, http://kars1918.wordpress.com/. Βασικές πηγές είναι η διδακτορική διατριβή της ιστορικού Βασιλικής Λάζου για την απονομή της δικαιοσύνης στην πόλη της Λαμίας την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου και η δημοσιευμένη μελέτη του Νίκου Μιχιώτη με τίτλο «Τα Εκτακτα Στρατοδικεία της περιόδου 1946-1960. Εν ονόματι του βασιλέως».

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=414001