Ο γαλαξίας μας «τρώει» και «τρώγεται»

Παντού ισχύει ο κανόνας: Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό

Με τον ΦΙΛΗ ΚΑΪΤΑΤΖΗ
 

Από τη «βαρύτητα» των καθημερινών αποκαλύψεων και τις συγκρούσεις ενδο-εγχώριων συμφερόντων, ξένων με εγχώρια και αντιστρόφως, ανοίγουμε παράθυρο στο Διάστημα στα γειτονικά προάστια του Σύμπαντός μας: εκεί όπου παρατηρούνται οι πλέον αδυσώπητες συγκρούσεις μεταξύ ολόκληρων γαλαξιών. 

 

  Γραφιστική αναπαράσταση του κανιβαλισμού άλλου μικρότερου γαλαξία από το δικό μας 

Ενας «αυτοκαταστροφικός» χορός, πριν από τη μοιραία συνέχεια που οδηγεί αναπόφευκτα στο να αποτελέσει ο μικρότερος το «γεύμα» του μεγαλύτερου. Ετσι, για να ξεχαστούμε και να αντιληφθούμε την ασημαντότητά μας, αλλά και για να επιβεβαιώσουμε ότι παντού ισχύει ο κανόνας: Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. 

Γίγαντες και νάνοι

 

Το 1994 ανακαλύφθηκε ο Sagittarius dwarf, ένας νάνος σφαιροειδής γαλαξίας στον Τοξότη που απέχει μόλις (για τα δεδομένα του αχανούς Διαστήματος) 65 με 70 χιλιάδες έτη φωτός. Ενας γαλαξίας του... χεριού μας δηλαδή, που αργά ή γρήγορα θα καταβροχθίσει ο Milky way, ο δικός μας γαλαξίας. Που με τη σειρά του θα γίνει «τροφή» για το μεγαλύτερο σπειροειδή Μ31 ή αλλιώς γαλαξία της Ανδρομέδας, που απέχει 2,2 εκατομμύρια έτη φωτός από το δικό μας, λέει ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου Διονύσης Σιμόπουλος. 

Ο «Milky way» μας πλησιάζει το γειτονικό τής Ανδρομέδας με ταχύτητα της τάξης των 450.000 χιλιομέτρων την ώρα. Η δρ αστροφυσικός, Ελένη Χατζηχρήστου, στην περιγραφή: «Κάποια μέρα θα έχουν πλησιάσει τόσο, που θα είναι πια αδύνατο να αποφύγουν την καταστροφική (τρομακτική) σύγκρουση που θα παραμορφώσει και θα συγχωνεύσει τους δίσκους τους, ώστε στο τέλος τίποτα πια δεν θα θυμίζει την αρχική τους μορφή. Η ισχυρή βαρυτική αλληλεπίδραση θα προκαλέσει σταδιακά τη συμπίεση των δίσκων αερίου που περιβάλλουν τους πυρήνες τους, γεννώντας εκατομμύρια νέα άστρα, εκτοξεύοντας στο Διάστημα τεράστιες ουρές αερίου και σκόνης». 

Εντυπωσιακή η συνέχεια της «διαγαλαξιακής σύγκρουσης»: «Κατά πάσα πιθανότητα, θα ξεφύγουν από τον πρώτο τους εναγκαλισμό απομακρυνόμενοι γρήγορα ο ένας από τον άλλο». Αυτό δεν θα κρατήσει για πολύ: σε 100 εκατομμύρια χρόνια, η Ανδρομέδα θα κάνει στροφή επί τόπου (Θεέ μου) και θα «επιτεθεί» κυριολεκτικά κατά μέτωπο στο γαλαξία μας. Αναπόφευκτα η δεύτερη σύγκρουση θα οδηγήσει στη συγχώνευση σε ένα μόνο εναπομείναντα γαλαξία με μορφή ελλειψοειδούς. Και μάζα περίπου ίση με το άθροισμα των μαζών των δύο γαλαξιών. 

Το ευτύχημα είναι ότι «κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί πριν από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια (!)», χρόνος «ελάχιστος» για τα δεδομένα ενός γαλαξιακού συμπλέγματος.

Τυπικά «η βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ή περισσότερων γαλαξιών χρειάζεται πολλά εκατομμύρια χρόνια για να ολοκληρωθεί». Πολύ περισσότερο από τη ζωή και του μακροβιότερου αστρονόμου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η δρ Ελένη Χατζηχρήστου, από τις σελίδες του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών: «Οι επιστήμονες δεν χρειάζεται να περιμένουν τόσο για να απολαύσουν παρόμοια "πυροτεχνήματα". Απλώς συγκεντρώνουν εικόνες από ένα μεγάλο αριθμό αλληλεπιδρώντων γαλαξιών, με τον ίδιο τρόπο όπως ένας βιολόγος θα συγκέντρωνε παρατηρήσεις ανθρώπων διαφόρων ηλικιών από τον πληθυσμό μιας χώρας, ώστε να μελετήσει φαινόμενα σε κλίμακα συγκρίσιμη με τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής». 

Τα «πυροτεχνήματα» έχουν κατάληξη μια «πιθανότατα μεγάλη ενεργοποιημένη μαύρη τρύπα στο κέντρο των "συγχωνευθέντων" (sic) γαλαξιών». 

Ο Μάνος Δανέζης, καθηγητής Φυσικής και Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, λέει: «Η γιγάντια αόρατη μαύρη τρύπα (μελέτη από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων x-chandra), που βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξία μας, φαίνεται να καταβροχθίζει αστεροειδείς και κομήτες κάθε μέρα, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει τις συχνές εκλάμψεις, τις οποίες παρατηρούν οι αστρονόμοι στην περιοχή αυτή». Η μαύρη τρύπα φέρει την επωνυμία «Τοξότης Α» και «φυσικά μπορεί να τρώει συνεχώς πολλά μικρότερα ουράνια σώματα, απλώς αυτή η διαδικασία δεν είναι ορατή από τα παρατηρητήρια των επιστημόνων. Εκτός από αστεροειδείς και κομήτες, ανάλογη μοίρα εκτιμάται ότι έχουν και πλανήτες που πλησιάζουν επικίνδυνα κοντά στη μαύρη τρύπα, αν και αυτό συμβαίνει λιγότερο συχνά». 

Κομμάτια και θρύψαλα

 

Η μαύρη τρύπα στο κέντρο (πυρήνα) του γαλαξία μας έχει μάζα ίση με τέσσερα εκατομμύρια δικούς μας Ηλιους. 

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ένα 10% των αστεριών του γαλαξία μας προέρχονται από μικρότερους δορυφόρους γαλαξίες που κατασπαράχθηκαν από αυτόν με τον ίδιο τρόπο που θα κατασπαραχθεί ο γειτονικός (νάνος) Sagittarius dwarf. 

Οι αστρονόμοι τον βρήκαν παρατηρώντας διά μέσου του γαλαξία μας. Η «ανεύρεση» ήταν δύσκολη: παρεμβάλλονται πυκνή ύλη, αστέρια, νέφη αερίου και σκόνης του «Milky way». 

Ο μικρότερος αυτός γαλαξίας θα αρχίσει να περιστρέφεται γύρω από το δικό μας με τη μεγαλύτερη μάζα, με διαρκώς φθίνουσα τροχιά. Ετσι θα έχει ολοκληρωθεί άλλος ένας διαστημικός κανιβαλισμός. Οταν εμείς θα είμαστε αστρόσκονη! 

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=413992