ΗΛΙΑ ΜΑΜΑΛΑΚΗ : Κρίμα! Άξιζε καλύτερο τάφο ο Παύλος Μελάς

 Ο τάφος τον Παύλου Μελά στην Καστοριά. και δεξιά ο ήρωας τον Μακεδονικού Αγώνα

Κρίμα! Άξιζε καλύτερο τάφο ο Παύλος Μελάς

Η περιήγηση στην Καστοριά και το εκκλησάκι των Ταξιαρχών άπου

είναι θαμμένο το σώμα του μεγάλου πρωταγωνιστή του Μακεδονικού

Αγώνα. Η ζωή και οι ηρωικές πράξεις του θρυλικού Μίκη Ζέζα

του Ηλία Μαμαλάκη

ΠΑΝΕ αρκετά χρόνια από τότε που σε ένα από τα ταξίδια μου στη βόρεια Ελλάδα προσπάθησα να ζωντανέψω στο μυαλό μου μέσα από ενθυμήματα του τόπου την πικρή ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα· του σύγχρονου Μακεδονικού Αγώνα, στη διάρκεια του οποίου Έλληνες, που χωρούσαν μέσα σε μια ανθρώπινη χούφτα, προσπαθούσαν να αντισταθούν και στον Τούρκο που επικρατούσε ακόμα στη Μακεδονία αλλά και στους Βουλγάρους κομιτατζήδες, για να εδραιώσουν την ελληνική παρουσία στην αρχαία Μακεδονία Η Πηνελόπη Δέλτα κάτω στην Αθήνα έγραψε δύο υπέροχα βιβλία για τον Μακεδονικό Αγώνα, τεκμηριωμένα ιστορικά, που απευθύνονταν σε νέους και εφήβους για να γνωρίσουν εκείνο το σκοτεινό κομμάτι του Μακεδονικού Αγώνα. Τα είχα διαβάσει και τα δύο, «Ο Μάγκας» και τα «Μυστικά του βάλτου».

Η φόρτιση

Τότε, λοιπόν στην περιήγησή μου στη δυτική Μακεδονία αναζήτησα το εκκλησάκι των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου είναι θαμμένο το σώμα του Παύλου Μελά. Ζήτησα το κλειδί από τη μητρόπολη, αλλά δεν μου το έδωσαν ποτέ. Πήγα όμως ως την εκκλησία και έξω από την ποριά είπα δυο λέξεις στη μνήμη του. Η Καστοριά είναι ένα ζωντανό μουσείο πρωτοχριστιανικής τέχνης. Κάθισα στα σκαλοπάτια της εισόδου των Ταξιαρχών και μπροστά μου ήταν μία μικρή πλατεία με την προτομή του Παύλου Μελά, πνιγμένη από κακόγουστες πολυκατοικίες Τι κρίμα, σκέφτηκα. Του άξιζε ένας καλύτερος τάφος. Φορτισμένος από την επίσκεψη, σκέφτηκα τη ζωή του άγνωστου ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά. Δούλεψε για τον αγώνα με ψευδώνυμα. Την πρώτη φορά ανέβηκε επάνω ως Πέτρος Δέδες, μα το ψευδώνυμο που έμεινε στην Ιστορία είναι Μάκης Ζέζας. Γεννήθηκε το 1870 στη Μασσαλία και ήταν γιος του Μιχαήλ Μελά, ενός ευπατρίδη που έχει γράψει τη δική του ιστορία. Αργότερα, τελείωσε τη Σχολή των Ευελπίδων και ήταν αξιωματικός του Πυροβολικού.

Παντρεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη, αδελφή του Ίωνα Δραγούμη και κόρη του Στέφανου Δραγούμη. Ο πεθερός του Στέφανος ήταν ένας από τους άνδρες που του ενέπνευσαν την ανάγκη να πολεμήσει για την ελληνική Μακεδονία. Έτσι, λοιπόν, στις 18 Αυγούστου 1904 ο Παύλος Μελάς, με το ψευδώνυμο καπετάν Μίκης Ζέζας, επικεφαλής σώματος 35 ανδρών από τη Μακεδονία, τη Μάνη και την Κρήτη, ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους κομιτατζήδες.

Στους βάλτους

Κούρνιασε στους βάλτους των Γιαννιτσών και προσπάθησε να συντονίσει τη δράση των αντάρτικων ελληνικών ομάδων ενάντια κυρίως στους Βούλγαρους. Η προσπάθεια αυτή δυστυχώς κράτησε λίγους μήνες. Προδομένος τον Οκτώβριο του 1904 στο χωριό Στάτιστα από τη συμμορία του Μήτρου Βλάχου, περικυκλώθηκε από τον τουρκικό στρατό και έπειτα από δίωρη μάχη, στην απόπειρα του να βγει από την κρυψώνα του τραυματίστηκε θανάσιμα στην οσφυϊκή χώρα, έτσι όπως είχαν τραυματιστεί ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Πολεμούσε τους Βούλγαρους μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε. Η διασπορά της πληροφορίας του θανάτου του τόσο στους Βούλγαρους όσο και στους Τούρκους έφερε μεγάλη αναστάτωση. Όλοι ήθελαν να εκμεταλλευτούν την παρουσία ενός Έλληνα αξιωματικού στην τουρκική τότε Μακεδονία για να δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο εις βάρος της Ελλάδας. Έτσι, λοιπόν, οι Τούρκοι έστειλαν στρατιωτικό σώμα στον τόπο του θανάτου για να πάρουν το σώμα του Έλληνα αξιωματικού. Έφτασαν τη στιγμή που ο προεστός του χωριού προσπαθούσε να τον θάψει και, για να μην τον αναγνωρίσουν, έκοψε το κεφάλι του.

Το σώμα του μεταφέρθηκε στην Καστοριά ως το σώμα κάποιου Ζέζα και θάφτηκε στους Ταξίαρχες. Το κεφάλι τάφηκε μπροστά στην ωραία πύλη του ναού της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Χρόνια μετά, όταν ελευθερώθηκε η Μακεδονία και το ελληνικό στοιχείο επικράτησε, η γυναίκα του Ναταλία ανέβηκε μέχρι την Καστοριά για να δει τον τάφο του και γονατίζοντας μπροστά στην εκκλησία των Ταξιαρχών του ψιθύρισε: «Παύλο μου, η Μακεδονία είναι πια ελληνική, μπορείς να ησυχάσεις».

Οι Βούλγαροι, τα Σκόπια και οι Σλάβοι

ΑΓΑΠΗΤΟΙ φίλοι, αυτό που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο, ότι η Μακεδονία εδώ και χιλιάδες  χρόνια είναι ελληνική, αμφισβητήθηκε κατά κόρον τόσο από τους  Σκοπιανούς όσο και από τους Βούλγαρους. Ιδιαίτερα οι Βούλγαροι αυτό που ήθελαν ήταν μια έξοδος στη θάλασσα του Αιγαίου. Και τα άγρια χρόνια των αρχών του 20ού αιώνα δεν είχες να κάνεις πόλεμο μόνο με το αντίπαλο σώμα, είχες να κάνεις πόλεμο με τις καιρικές  συνθήκες, τους βάλτους, τα κουνούπια και την προδοσία.

Σ' αυτό το περιβάλλον ήρωες Έλληνες αξιωματικοί έδωσαν ζωή τους για τη Μακεδονία μας, όχι μόνο πολεμώντας, αλλά και υποσκάπτοντας κυρίως τον πανσλαβισμό των Βουλγάρων, αλλά και των Σκοπιανών σήμερα.

Μόλο που όλα αυτά έχουν τελειώσει εδώ και χρόνια και τα σύνορα είναι άψογα καθορισμένα, ακόμα και τη δεκαετία του 1970 οι Βούλγαροι προσπαθούσαν να διεισδύσουν στην ελληνική Μακεδονία τάχατες πολιτιστικά, στέλνοντας συγκροτήματα μουσικών και χορευτών που σκοπό είχαν τη βουλγαρική προπαγάνδα

Σήμερα όλα αυτά είναι ξεπερασμένα. Η Μακεδονία είναι πάντα ελληνική και θα μείνει είς πείσμα των Σκοπιανών. Να θυμάστε ότι όλη αυτή η μεγάλη επιτυχία έγκειται στον αγώνα μερικών Ελλήνων αξιωματικών με τα πενιχρότατα μέσα της εποχής και χωρίς καμία ανταμοιβή. Ένας άλλος Έλληνας που βοήθησε πολύ σ' αυτή την Ιστορία ήταν και ο Λάμπρος Κορομηλάς.

"κυριακάτικη δημοκρατία"